İdam dosyasında cellat faturası

Aralarında 17 yaşındaki Erdal Eren’in de bulunduğu 50 kişinin idam edildiği 12 Eylül 1980 askeri darbesinin üzerinden bugün tam 28 yıl geçti. Darbenin yıldönümünde, 1983’te idam edilen 4 kişinin dosyası, Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nca 25 yıl sonra ailelerine verildi. Ancak aileler dosyada merakla bekledikleri, çocuklarının 25 yıldır gizlenen mektuplarını, son fotoğraflarını yine bulamadı. Dosyadan idamları gerçekleştiren cellatla yapılan pazarlığın detayları da çıktı.
Ömer Yazgan, Erdoğan Yazgan, Ramazan Yukarıgöz ve Mehmet Kambur, ölümlü bir çatışma olayı nedeniyle 1981’de tutuklandı. 4 genç, kısa bir yargılama sürecinin ardından 29 Ocak 1983’te Kocaeli’nde idam edildi.

Üç mektubun öyküsü
Devrimci 78’liler Derneği, gençlerin idam edilmeden önceki kaleme aldıkları mektuplara ulaşabilmek için girişim başlattı. Derneğin girişimleri geçen yıl ilk sonucunu verdi.
Kara Kuvvetleri Komutanlığı,  Ömer Yazgan’ın, “27 yaşına bastığım bu gecenin sabahını kimse unutmayacak. Ellerinizden öperim” ifadeleriyle kaleme aldığı mektubu ailesine teslim etti. Ancak Ömer Yazgan dışındaki diğer 3 gencin son mektupları ailelerine teslim edilmedi. 

Cellatla pazarlık
Dizi pusulasında, “Verilmesi uygun görülmeyen mektupları içerir kapalı ve mühürlü zarf” şeklinde ifade edilen mektuplar yerine dosyadan, idamları gerçekleştiren cellatla yapılan pazarlık ve idam gecesinin detayları çıktı.
Dosyada yer alan tutanakta, idam cezasının infazı için Kocaeli Emniyet Müdürlüğü tarafından bulunan cellat Ş. konusunda, “Adam başına 20 bin liradan pazarlıkla anlaşma yapılan cellat Ş.’ye 20’şer binden 4 kişi için 80 bin lira ücret takdir edilmiştir” denildi. Tutanakta zabıt katibine de “4 iş karşılığı” 1600 lira ödeme yapılması gerektiği kaydedildi.

Çabalar sürüyor
Aileler, dosyada, çocuklarının son fotoğraflarını da bulamadı. Dosyada yer alan bir tutanaktan sadece “gerektiğinde infazın kanıtı olmak üzere infazın fotoğrafla tespit edildiği, bu resimlerin sıkıyönetim komutanlığına gönderildiği” öğrenildi.
Aileler, yine tutanaklardan, çocuklarının idam öncesi hücreye konularak mahkûm arkadaşlarıyla göz teması kurmalarının engellendiğini, ayrı araçlarla idam edilecekleri İzmit Cezaevi’ne getirildiklerini öğrendi.

Darbenin korkunç bilançosu
12 Eylül döneminde 650 bin kişi gözaltına alındı, 230 bin kişi yargılandı, 50 kişi idam edildi, 14 bin kişi vatandaşlıktan çıkarıldı, 30 bin kişi yurtdışına kaçtı, 171 kişi gözaltında öldü, 30 bin kişi işten atıldı, siyasi partilerin yanı sıra 23 bin dernek ve çok sayıda sendika kapatıldı.