Gülümsemek için zaman ayırın

Dilbilimci Steven Roger Fischer, Dilin Tarihi kitabında Kral Lear isimli tiyatro oyunundan (1606) söz eder ve Shakespeare’in soytarı karakterinin ağzından mizahın asıl amacının “hayatın çirkin gerçeklerinin etkisini azaltmak” olduğunun ifade edildiğini söyler. Ben de kalbimize iyi gelen ve akıl sağlığımızın dengesini sağlayan gülümsemenin doğal bir ilaç olduğunu düşünüyorum.

Gülümseme deyince Mona Lisa’dan sonra aklıma ilk gelen ikonik simge olan “Smiley” aslında daha yaşlı ama felsefi bir duruş ve bir marka (Smiley®) olarak 50 yaşında. Bu nedenle Raf Simons, Sandro, Karl Lagerfeld, Market, Reebok, Puma, Schott, New Era ve Dsquared2 gibi             ünlü tasarımcı ve markalar eliyle gülen yüzün 50. yıldönümü dünya çapında kutlanıyor. Montegrappa da bu yaratıcı markalardan biri.

1912 doğumlu kalem üreticisi Montegrappa ismini İtalya’daki Grappa dağından alıyor. Montegrappa kalemlerinin başlıca özelliği kuyumculukta kullanılan yapım tekniklerinin de üretim aşamalarında kullanılması. Marka, edebiyat tarihi için de önemli: Ernest Hemingway gibi birçok yazar ve şair eserlerini yazarken Montegrappa kullandı.

Daha çok imzası olan André adıyla bilinen grafiti sanatçısı André Saraiva’nın tasarladığı gülen yüz temalı siyah reçine gövdeli Montegrappa’nın yeni kalemlerinde “Gülümsemek için zaman ayırın!” sloganı yer alıyor. Üzerinde “Smiley & André” yazan bir klips bulunan kalemlerin kartuş veya dönüştürücüyle kullanılabilen dolmakalemin ucuna da gülen yüz simgesi oyulmuş.

Kısa Smiley tarihçesi

Gülen yüz figürü ilk kez 1963 yılında, birleşen iki sigorta şirketi çalışanlarının moralini düzeltmek için Harvey Ball adlı Amerikalı bir grafiker tarafından çizilmiş. Şirket yöneticileri çalışanların morale ihtiyacı olduğunu söyleyince Harvey Ball ilk gülen yüz figürünü kolayca görülebilmesi için bir rozet üzerine çizdi. Başlangıçta yalnızca 100 adet çoğaltılan rozet, müşterilerin de hoşuna gidince kısa sürede tükendi. Ardından çığ gibi büyüyen talep sonrasında (birkaç yıl içinde 50 milyon rozet satıldı) gülen yüz simgesi öylesine popüler oldu ki doğduğu şehir Worcester sınırlarını aştı ve ülke çapında yayıldı. 1960’ların sonunda ise gülen yüz ikonu artık yeryüzünün her yerindeydi.

Ancak bu figür sadece iş dünyasına özel üretilmiş gülümsemeye yönelik bir çağrıydı, ne ticari olarak tescil edilmiş bir ismi vardı ne de ortaya konmuş bir felsefesi. İlk kez Fransa’da 1972’de France Soir gazetesinde gülümseten haberlerin yanına gülen yüz deseni konuldu ve bir kimlik edindi. Ardından gazetenin editörü Franklin Loufrani gülen yüz adına bir şirket (Smiley Company) kurdu. Harvey Ball’un oğlu ise Dünya Gülümseme Vakfı’nı (World Smile Foundation) kurdu ve dünya gülümseme günü organizasyonu ile ilgileniyor.

Gülen yüz, Watchmen gibi çizgi romanlardan müzik dünyasına (Talking Heads) kadar hemen her yerde görüldü. Grafiti sanatçıları da 50 yıldır duvarlara gülen yüzden ilham alan bazen sistemle dalga geçen ironik şekiller çiziyor. Gülen yüz, artık yazışmalarda herkesin kullandığı gülümseme sembolü “:)” işaretine de ilham kaynağı oldu. Yakın bir tarihte Gaziantep’teki Karkamış Antik Kenti’nde, Prof. Dr. Nicolo Marchetti’nin yönetiminde yapılan kazılarda üzerinde gülen yüz simgesi bulunan 3 bin 700 yıllık bir testinin bulunması gülümsemenin insanlık tarihindeki önemli yerini bir kez daha hatırlattı.  

Montegrappa koleksiyonuna gelince hepsi 143 mm uzunluğunda olan dolmakalem (14 ayar altın uçlu), rollerball ve tükenmezkalem olarak (kalemler ortalama 30 gram) her türden 365 adet üretilmiş. Dolmakalem setine ayrıca ücretsiz verilen bir mürekkep şişesi eşlik ediyor. Sınırlı sayıda üretilen ve yükte hafif pahada ağır olduğundan gülen yüz temalı Montegrappa kalemlere sahip olamayanlar için alternatif olarak Pilot Kaküno’yu öneriyorum. (Üstelik bazı modellerde kalemin ucundaki figür ya dil çıkartıyor ya da göz kırpıyor.)

Haftanın kitabı: Yazının Tarihi

Yazının Tarihi, yazı sistemleri, kökenleri, biçimleri, işlevleri ve harflerin zaman içindeki değişimleri üzerine referans kitaplardan biri. Yeni Zelandalı dilbilimci Steven Roger Fischer’ın 40 yıllık birikiminin bir ürünü olan esere tek itirazım kitabın kapağına olacak: Reaktion Books yayınevinden çıkan İngilizce baskının kapağında yazı araç gereçleri de yer alıyor, keşke bu kapak tercih edilseydi. Yazarın daha önce yine aynı yayınevinden çıkan Dilin Tarihi kitabının yanına ileride Okumanın Tarihi kitabının da eklenmesini diliyorum.