Avrupa ve Dünya futbolunun en üst otoritesi olan FIFA, yarın yapacağı seçimlerin arifesinde şoke edici bir operasyonla sarsıldı. Aralarında başkan yardımcılarının da bulunduğu 10’dan fazla FİFA yetkilisi rüşvet iddiasıyla dün sabah FBI, ABD ve İsviçre’nin ortak operasyonuyla gözaltına alındı.
New York Times’ın başlattığı ve tüm dünyaya yayılan haberlerde, İsviçre polisinin dün sabah FIFA yetkililerinin İsviçre’de kaldıkları otele bir operasyon düzenleyerek FIFA yönetiminin en üst kademesindekileri gözaltına aldığı ifade edildi. Bu isimler arasında FIFA Başkanı Sepp Blatter’in olmadığı bildirildi.
Amerika merkezli yönetilen operasyonda gözaltına alınan isimlerin Amerika’ya iade edilmesi isteniyor. Fakat konu hakkında New York Times’a konuşan bir yetkili bu sürecin aylar ve hatta yıllar alabileceğini söyledi.
ABD Adalet Bakanlığı’nın isteği üzerine İsviçre polisinin baskın düzenlediği, suçlamalar arasında son 20 yılda yapıldığı öne sürülen kara para aklama, şantaj ve dolandırıcılık gibi suçlar olduğu kaydedildi. Şüphelilerin 100 milyon dolara varan rüşvet ve yolsuzluk iddialarına karıştığı vurgulandı.
ABD iç istihbarat ve güvenlik kurumu FBI ile Adalet Bakanlığı’nın konuyla ilgili yaptığı açıklamada, Latin Amerika ülkelerinde düzenlenen turnuvalarda sponsor ve yayın gelirlerinden kar elde etme gibi suçlarında yer aldığı hatta tutuklananlar arasında olan başkan yardımcılarından Webb’in Kuzey ve Orta Amerika ile Karayipler’den sorumlu olduğu da dile getirildi.
2018 ve 2022 şüphesi
Uzun süredir dünya futbol kamuoyunu meşgul eden 2018 Rusya Dünya Kupası ile 2022 Katar Dünya Kupası’nın açılan soruşturmada etkili olduğu belirtildi. Kasım 2014’de açıklanan Garcia raporunda da bazı FIFA yetkililerinin dolandırıcılık, sahtekarlık ve santajcılık yaptığı ifade edilmişti.
Konuyla alakalı açıklama yapan İsviçre Başsavcılığı, “2018-2022 FIFA Dünya Kupası’yla ilgili iddialar kapsamında, kara para aklandığı ve suç teşkil edecek şekilde kötü yönetildiği gerekçeleriyle sorumlu kişiler hakkında soruşturma açıldı” ifadesine yer verildi. Açıklamada, söz konusu turnuvalara ilişkin FIFA’nın Zürih kentindeki merkez binasında bulunan tüm belgelere el konulduğu da aktarıldı.
UEFA, FIFA’daki rüşvet operasyonu ve 2018 ve 2022 Dünya Kupası hakkında İsviçre Başsavcılığı’nın açtığı çifte soruşturma sonrasında cuma günü yapılacak FIFA başkanlık seçiminin ertelemesi çağrısında bulundu.
Gözaltına alınanlar Latin Amerika’dan
Eugenio Figueredo (Uruguay): FIFA Başkan Yardımcısı ve İcra Kurulu Üyesi, Güney Amerika Futbol Konfederasyonu (CONMEBOL) Başkanı
Jeffrey Webb (Cayman Adaları): FIFA Başkan Yardımcısı ve İcra Kurulu Üyesi, Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler Futbol Konfederasyonu (CONCACAF) Başkanı
Eduardo Li (Kosta Rika): FIFA İcra Kurulu Üyesi, Kosta Rika Futbol Federasyonu Başkanı
Jose Maria Marin (Brezilya): FIFA üyesi ve Brezilya Futbol Federasyonu Başkanı Jose Maria Marin
Julio Rocha (Nikaragua): FIFA Gelişim Komitesi Üyesi, Orta Amerika Futbol Birliği (UNCAF) ile Nikaragua Futbol Federasyonu Başkanı
Costas Takkas (Cayman Adaları): Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler (CONCACAF) Ateşesi Başkanı
Rafael Esquivel (Venezuela): Güney Amerika Futbol Konfederasyonu (CONMEBOL) İcra Kurulu Üyesi ve Venezuella Futbol Federasyonu Başkanı
Jack Warner (Trinidad ve Tobago): Eski FIFA Başkan Yardımcısı
Nicolas Leoz (Paraguay): Eski FIFA Yönetim Kurulu Üyesi ve CONMEBOL Başkanı
Şenes Erzik de dahil oldu
Saatler ilerledikçe genişleyen operasyon dahilinde Şenes Erzik’in adı da geçti. 2018 Dünya Kupası ve 2022 Dünya Kupası’nda ev sahiplerini onaylayan 10 üye arasında yer alan Erzik’in de görüşlerine başvurulmak için ifadeye çağırıldığı kaydedildi.
Bakan olmadan önce FIFA’yı soruşturuyordu
FIFA operasyonuyla bir anda gündemin ilk sırasına oturan ABD Adalet Bakanı Loretta Lynch (56), kariyerinin büyük bölümünü yolsuzlukla mücadele ederek geçirdi. Harvard Üniversitesi’nden hukuk diplomasını aldıktan sonra 6 yıl özel bir büroda avukatlık yapan Lynch, 1990 yılında New York’un Doğu Bölgesi’nde savcı olarak göreve başladı. İlk yıllarında uyuşturucu ve şidet içeren suç davalarına bakan Lynch, daha sonra adını siyasi yolsuzluk davalarıyla duyurdu.
1999 yılında Başkan Bill Clinton tarafından New York Doğu Bölgesi Başsavcısı olarak atandı. Bu dönemde özellikle mafya ile mücadele etti. Terör şüphelilerine ve vatandaşların yurttaşlık haklarını çiğneyen polis memurlarına açtığı davalar da uzun süre konuşuldu. 2001 yılında savcılığı bırakıp özel bir hukuk bürosunda çalışmaya başlayan Lynch, 2010 yılında bu kez Başkan Barack Obama tarafından tekrar New York Doğu Bölgesi Başsavcısı olarak atandı.
Lynch bu dönemde ünlü politikacıların yanı sıra Citigroup ve HSBC gibi bankalara da milyarlarca dolarlık cezalarla kapanan soruşturmalar açtı. Ancak elindeki en büyük dosyalardan biri FIFA’daki yolsuzluklardı. Nisan ayında Adalet Bakanı olarak göreve başladıktan sonra da dosyanın peşini bırakmayan Lynch, dün fubol camiasını sarsan davayı dünya basınına bizzat duyurdu. Başkan Obama’ya herhangi bir yakınlığı olmadığı için Washington’da selefine göre daha çok kabul gören Lynch, hukuk dünyasında açık fikirli ve adil olmasıyla tanınıyor.
Veliahta şok
Operasyonda en büyük şoku Concacaf Başkanı ve FIFA Başkan Yardımcısı Jeffrey Webb yaşadı. Sabah cuma günkü seçimle ilgili röportaj veren Webb, Sepp Blatter’i ve FIFA’daki yapıyı özel olarak değerlendirmiş ve övgülerde bulunmuştu. FIFA Başkan Yardımcısı, 1 saat sonra ise gözaltına alındı. Webb, Blatter’in yerine geçecek isim olarak nitelendiriliyordu.
Tartışılan Katar çılgınlığı
Futbol dünyasında büyük tartışmalara yola açan 2022 Dünya Kupası için Katar’ın turnuvaya ayırdığı para dudak uçurtuyor. Katar’ın Mart 2014 tarihinde başlattığı yatırımlara 62 milyar
dolar ayırdığı duyurulmuştu. Aynı tarihlerde Katar Maliye Bakanı Ali Şerrif el-Emadi, turnuvanın hazırlıkları için 2014-2015 mali yılı içerisinde 225.7 milyar riyal yani 61.98 milyar dolar bütçe ayrılmasının onaylandığını ve bu miktarın önceki yıla göre
yüzde 3.5 oranında artış gösterdiğini açıklamıştı. Bütçenin önemli bir kısmının geliştirilen projelerin uygulanması ile tamamlanmasına yönelik kullanılacağı, kalan 24 milyar doların ise ana projelere ayrıldığı belirtilmişti.
Ortaya konan bütçeyle 2022 Dünya Kupası hazırlıkları çerçevesinde oluşturulacak yeni statlar, metro ağı gibi ulaşım projelerine kaynak oluşturulacağı ifade edilmişti.
Futbolun dev markası
FIFA, ekonomik anlamdaki büyüklüğüyle dikkatleri çekiyor. Yıllar içerisinde bir marka halini alan FIFA özellikle Sepp Blatter döneminde şirketleşmeye doğru ilerledi. Son 15 yıllık süreçte, hızla büyüyen FIFA 2014 Ocak ayında 1 milyar dolarlık bütçeyi aştı. Göreve 8 Haziran 1998 yılında seçilen 79 yaşındaki Blatter, her geçen yıl maddi yapıyı güçlendirecek projeler için çalıştı.
NY Times’ın başarısı
Bütün dünya basınını sarsan operasyona ait ilk bilgileri ve fotoğrafları dünya basınıyla paylaşan New York Times gazetesi, büyük bir habercilik başarısına imza attı. Bütün ajans ve medya birimlerini atlatan NY Times, gözaltına alınma fotoğrafları ile Swiss Otel’in lobisinde yaşanan operasyon anlarını saniye saniye yayınladı.
FBI iddiaları yalanlanmıştı
FIFA’ya yapılan dev operasyon öncesinde ilk şüpheler 1 hafta öncesinden başlamıştı. Blatter hakkındaki bir iddia kuşkuları artırmıştı.
İsviçre RTS devlet televizyonunda görevli gazeteci Jeremy Schaap, BBC ile yaptığı ortak çalışmada, “Blatter saygınlığını yitirmeye başladı. Rüşvet, yolsuzluk ve tanıdıklarına avantaj sağlamak suçlarını işlemektedir. Ayrıca bu suçları devam ettirmektedir” ifadelerini kullanmıştı. Blatter’in 2011’den beri ABD’ye gidemediğini, FBI’ın hakkında soruşturma açtığını ve bu soruşturma sebebinin de 2018 Dünya Kupası’nın Rusya’da oynanması ve 2022 Dünya Kupası’nın Katar’da yapılma organizasyonlarında kayırma, yolsuzluk ve rüşvet yaptığı olduğunu söyledi.
Yapılan bu haber sonrası FIFA’nın resmi sitesine konuşan Sepp Blatter, sert bir dille iddiaları yalanlamış ve suç duyurusunda bulunacağını dile getirmişti.
‘Blatter dans etmiyor’
Operasyonun ardından sıcağı sıcağına bir basın toplantısı düzenleyen FIFA’nın basın sözcüsü Walter De Gregorio, operasyonda Sepp Blatter’in yer almadığını özellikle vurguladı.
Basın mensuplarına açıklamalarda bulunan Gregorio, “Başkan Blatter operasyonda yok” dedi. Başkanlık seçiminin olacağını kaydede basın sözcüsü, “Başkanlık seçimi cuma günü olacak ve Blatter yine aday. Eğer yine seçilirse önümüzdeki 4 yıl boyunca görevini yürütecek” dedi. De Gregorio, 2018 ve 2022 Dünya Kupaları ile ilgili gelen sorulara yanıt verirken, “Planlandığı gibi, belirtilen tarihlerde hem 2018 hem de 2022 Dünya Kupaları yapılacak. Planda sapma olmayacak” dedi. FIFA’nın herhangi bir karanlık işin içine girmediğini duyuran sözcü, “İnanmayabilirsiniz ama biz yine söylüyoruz. FIFA temizdir ve en iyi şekilde yoluna devam etmektedir” dedi.
Blatter’in neler hissettiği sorusuna ise sözcü, “Blatter şu an ofisinde dans etmiyor elbette. Sakinlikle neler olduğunu izliyor. Ortada normal bir durum olmadığını görüyor” karşılığını verdi.
40 yılda 2 başkan - Uğur Meleke (Milliyet spor yazarı)
FIFA ile ilgili yolsuzluk iddiaları artık dünya kamuoyu için şaşırtıcı değil. Neredeyse artık “FIFA çaldı” deyince değil, “FIFA çalmadı” diyince haber olacak noktaya geldi iş! Andrew Jennings, Omerta adlı eserinde FIFA’nın yolsuzluk haritasını dahi yayınladı ama hâlâ devam ediyor aynı yönetim.
Bu tarz çok uluslu sportif yapılanmalarda lüzumundan uzun yönetim süreleri söz konusu olunca yöneticiler defakto şirketleşiyor, gönüllü yapılan, onur verici bir iş, şirket CEO’luğuna dönüşüyor. FIFA’da da durum bu. FIFA’yı son 40 yılda sadece 2 başkan yönetti. Kongrenin statüyü değiştirip bir başkana en fazla 2 dönem çalışma limiti koyması gerek.
FIFA başkanının sık değişmesi oyunda bir istikrarsızlığa yol açmaz zira FIFA zaten futbol kurallarını tek başına yenileyemiyor. IFAB ile koordinasyon gerekiyor.
Seçim öncesi olması manidar - Levent Bıçakçı (UEFA Tahkim Kurulu Üyesi)
Dünya Sporu için çok üzücü olaylar bunlar. FIFA
seçim toplantısı öncesi olması dikkat çekici. Ancak bu güne kadar irili ufaklı benzer olaylar yaşanmıştı. Hatta bununla ilgili kitap bile yazıldı. Bu kez farklı bir boyut var. O da Amerika’nın ve FBI’ın devrede olması. Ne sonuç çıkacak hep birlikte göreceğiz. Umarım adı geçen herkes aklanır. Böylece dünya futbolu bir leke daha almaz.
