Dijital dünyanın yeni hastalığı.. Ekran bağımlılığı evde huzur bozuyor
23.11.2024 - 07:01 | Son Güncellenme:
AYSEL BOZAN YILMAZ
Ailelerin psikologlara başvurma nedenleri arasında ekran bağımlılığı ilk sıralarda yer almaya başladı. Günde 8-9 saatini ekran karşısında harcayan; yemek, uyku, öz bakım gibi temel ihtiyaçlarını aksatan hatta hastanede tedavi altına alınacak hale gelen çocuklar dahi var. Her 3 ebeveynden 1’i ekran bağımlılığı nedeniyle çocuklarıyla çatışırken, evdeki huzursuzluk boşanmaya kadar gidebiliyor.
AYSEL BOZAN YILMAZ- Teknolojinin adeta içine doğan yeni nesil için internet, sosyal medya, bilgisayar oyunları artık hayatlarının bir parçası haline gelmiş durumda. Bu durum çocukların sağlığı ve gelişimi için ciddi riskler barındırıyor. Öyle ki artık bağımlılık boyutuna gelen, hastanelerde tedavi olanlar dahi var.
Öte yandan çocukların ekran bağımlılığı aile içi ilişkileri de bozuyor. Siber güvenlik şirketi Kaspersky’nin yaptığı ankete göre Türkiye’de ebeveynlerin yüzde 31’i çevrimiçi yaşamı nedeniyle çocuklarıyla çatışma yaşıyor.
3 ila 17 yaş arası çocukları olan 5 bin ebeveynin katılımıyla yapılan ankete göre çatışmaların nedenleri arasında yüzde 67 ile çocuğun cihazlarla geçirdiği süre ilk sırada yer alıyor. Çocuğun izlediği içerik ise yüzde 35 ile ikinci sırada.
Psikologların, aile terapistlerinin verdiği bilgilere göre de pek çok ailede, çocukların ekran bağımlılığı, çatışmaların sebepleri arasında ilk sıralara yükseldi. Sadece çocukla aile arasında değil, eşler arasında da huzursuzluğa hatta boşanmaya neden olabiliyor. Son zamanlarda neredeyse her evde yaşanan sorunu uzmanlarla ele aldık:
‘HASTANEYE YATANLAR OLUYOR’
Uzman Psikolog Aynur Sayım: “Neredeyse her ailede ekran bağımlılığı sorunu yaşanıyor. Bunda sosyal medyadaki içeriklerin de etkisi bulunuyor. Ekranda ödül kavramını içeren uyaranlar var. Hareket, ses, renkler, duyularımız yoluyla beyni uyarıyor ve bir ödül mekanizması halini alıyor. Mekanizma şöyle işliyor: Öğrenmede, pekiştirme ve söndürme vardır. Pekiştirme isteğini artırıyor, daha fazla zaman ayırayım, daha fazla haz alayım, istiyor. Her insanda böyle ancak çocuklarda ve gençlerde bu ihtiyaç daha fazla ve somut olduğu için bu bağımlılığa daha açık oluyorlar. Öyle ki günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştiremez hale geliyorlarsa hastaneye yatış dahi yapılabiliyor. Dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, dürtü kontrol sorunu olanlar daha fazla risk altında. Sorunu çözmesi gereken aileler. Önce disiplini sağlayacaklar. Disiplinle çözülemez noktadaysa, örneğin ödevlerini yapmıyor, yemeğini, temizliğini, temel ihtiyaçlarını ihmal ediyorsa, psikolog ya da çocuk ergen psikiyatristiyle çalışılmalı.”
‘BOŞANMAYA KADAR VARABİLİYOR’
Uzman Psikolog Kerem Gümüş: “Bağımlılıklarda sıkça görülen yoksunluk sendromu, dijital ekran bağımlılığı olan çocuklarda teknolojiye erişim engellendiğinde kriz davranışları şeklinde kendini gösteriyor. Ebeveynlerin çocukların ekran süresini kısıtladığı veya teknolojik cihazları kapattığı durumlarda, çocuklar öfke, ağlama, saldırganlık gibi tepkiler veriyor. Bu tür kriz anları, yalnızca çocuklar üzerinde değil, anne-baba ilişkisinde de olumsuz etki oluşturuyor. Ebeveynler, nasıl bir yaklaşım sergilemeleri gerektiği konusunda fikir ayrılığı yaşadığında, aralarındaki çatışma yüksek seviyelerde görülüyor. Zamanla, bu tür anlaşmazlıklar birikerek aile içi huzurun bozulmasına, eşler arasındaki iletişim kopukluğuna yol açıyor. Eğer sorunlar çözülmeden devam edilirse, boşanmaya varan sonuçlara sebep olabiliyor. Bu nedenle, teknoloji kullanımını yönetmek için sağlıklı aile kuralları oluşturulması ve gerekirse uzman yardımı alınması önemli.”
‘ALTERNATİF DÜNYA SUNUN’
Psikoterapist Gökhan Ergür: “Ekran bağımlılığı çocukları akademik, sosyal fiziksel ve davranışsal olarak etkilediği için ebeveynlerle çocukları arasında bir çatışma ortamı doğabiliyor. Anne babalar çocuklarını ekrandan uzak tutmak için mücadele ediyorlar fakat çocuklarında bir bağımlılık geliştiği için bu alana yapılan her harekete çocuklar, büyük ve sert tepkiler verebiliyor. Küçük yaşlardan itibaren çocukların ekran sürelerine mutlaka sınırlama koyulmalı. Çocuk başıboş bir şekilde saatlerce internette vakit geçirmemeli. Evde sadece çocukların değil yetişkinlerin de uyacağı kurallar olmalı. En önemli nokta ise çocuğa alternatif bir dünya sunmak. Onları mutlaka bir sportif, kültürel, sanatsal uğraşa yönlendirmeli, kendi yaş gruplarıyla gerçek dünyada vakit geçirmelerini sağlamalıyız.”
‘DİJİTAL BAĞIMLILIK BOŞANMA NEDENİ’
Avukat Kardelen Yarli: “Hem çiftler arasında hem de çocuklarda artan dijital bağımlılık nedeniyle tartışmalar yaşanıyor. Çiftlerden biri oyun, kumar, flört sitelerine bağımlı olabiliyor ya da bağımlı olan çocuğa yeterli destek verilmemesi, çocuğun tedavi edilmemesi, ailelerde huzuru bozuyor. Bu da boşanmalara etki ediyor.”
