Depremler kültür mirasını da vurdu

MELTEM GÜNEŞ Ankara  - Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın Kahramanmaraş ve Hatay depremlerine ilişkin hazırladığı rapor, depremlerin kültür mirasına bıraktığı hasarları da gözler önüne serdi. 

Hasar tespitlerinin devam ettiği belirtilen rapora göre, deprem bölgesinde kültür mirası kategorisinde bulunan 8 bin 500 eserden, 25 Şubat itibarıyla 2 bin 863’ünün incelemesi tamamlandı. 169’unun yıkıldığı, 535’inin ağır hasarlı, 390’ının orta hasarlı, 721’inin ise az hasarlı olduğu belirlendi. 

İbadethanelerde yıkım 

Antik kent ve ören yerlerinde önemli bir hasar bulunmadığı ancak UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Malatya Arslantepe Höyüğü ören yerinde yapılan koruma ve çevre düzenleme uygulamalarında ağır hasar olduğu aktarıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı sorumluluğundaki kültür mirasında ve müzelerde meydana gelen hasarın yaklaşık 1 milyar TL tutarında olduğu tahmin edildi. Bölgede bulunan 153 kütüphanenin altısı yıkılırken, 10 binada da ağır hasar tespit edildi. 

Vakıf eseri kapsamındaki eserlerden cami ve benzeri yapılarda da yıkımın büyük olduğu, Adıyaman Ulu Cami, Malatya Yeni Cami, Hatay Habibi Neccar Camii, Nurdağı Ökkeşiye makamındaki yeni yapılan cami ve müştemilatı gibi tarihsel ve sembolik değeri yüksek yapıların tamamen yıkıldığı aktarıldı. Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Malatya’daki tarihi camilerden yıkılmayanların çoğunun da ağır hasarlı olduğu belirtildi. Vakıf eserlerinin toplam onarım-restorasyon maliyeti ise 8.2 milyar TL öngörüldü. 

Raporun kültür bölümünde Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı müftülük binası, gençlik merkezi, Kur’an kursu ve camilere ilişkin hasar tespitleri yer alırken, Alevi-Bektaşi Kültür Derneği ve cem evi binalarından üçünün yıkıldığı ve üçünün de ağır hasar aldığı belirtildi. Bölgedeki diğer dini cemaatlere ait tarihsel nitelik taşıyan ibadethanelerde hasar tespit çalışmalarının devam ettiği aktarıldı. 

Tehdit oluşturuyor 

Raporda, toplumun yaşam pratikleri içinde bulunan mahalle, sokak, çarşı, pazar, yeme-içme yerleri ve gezinti alanları gibi gündelik kültürü yaşatan yerlerin de büyük tahribata uğradığı ve bölgenin büyük ölçüde göç verdiği ifade edildi. Bu durumun, tarihi-kültürel miras üzerinde büyük bir tehdit oluşturduğu vurgulandı. Deprem sonrası yapılacak kentleşme çalışmalarının, tarihi-kültürel mirasın yalnızlaşması, tenhalaşması riskinden korunması gerektiği belirtildi.

11.2 milyar TL ödenek ihtiyacı

Mevcut tespitler sonucunda kültürel mirasın korunması ve kültürel altyapının güçlendirme ve yeniden inşa çalışmaları kapsamında yaklaşık 11.2 milyar TL ödeneğe ihtiyaç duyulacağı ifade edildi.