Çanakkale'de 107 yıl sonra bulundu! 17 Fransız askerin kemikleri defnedildi

Tarihi Gelibolu Yarımadası’ndaki Seddülbahir Kalesi’nin Restorasyon, Çevre Düzenleme ve Teşhir-Tanzim Projesi kapsamında 2015 yılından itibaren Çanakkale Arkeoloji Müzesi denetiminde yapılan arkeolojik alan araştırmalarında, kalenin dönemsel gelişiminin yanı sıra Çanakkale Muharebelerine ışık tutabilecek bulgular ortaya çıktı. Restorasyonu yapılan kalede, arşiv fotoğraflarından da varlığı bilinen İtilaf güçlerine ait mezarlığın kapsadığı alanda çalışmalar hassasiyetle sürdürüldü. Mütareke yıllarında oluşturulan 8 Fransız Mezarlığı arasında Seddülbahir Kalesi içindeki Galinier ya da Genel Karargah Tabyası Mezarlığı da bulunuyordu. 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması’nın ardından bu mezarların tümü bugünkü Fransız Ulusal Mezarlığı’nın bulunduğu Morto Koyu’na taşındı.

Seddülbahir Kalesi Restorasyon Projesi kapsamında Çanakkale Arkeoloji Müzesi denetiminde sürdürülen arkeolojik saha araştırmalarında tarihi görsellerle konumu örtüşen mezar alanlarında bir mezar taşının yanında şu ana kadar birinin kimlik bilgileri tespit edilmiş 17 askere ait iskelet parçalarına rastlandı. Bu mezarlarda ele geçen haç, yüzük, mezar levhası, mezar taşı gibi buluntular, tarihi belgeler ve fotoğraflar iskeletlerin 1915 tarihinde Çanakkale Muharebeleri sırasında güney cephesinde hayatlarını kaybeden Fransız askerlerine ait olduğunu gösterdi. 17 Fransız askerinin kemikleri bugün Seddülbahir Kalesi’nde düzenlenen törenle Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir tarafından Fransız heyetine teslim edildi.

​Törene Fransa Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Mathilde Grammont,  Misyon Şefi Mathilde Grammont, Fransız Akdeniz Bölgesi Komutan Yardımcısı Tuğamiral Jean Emmanuel Roux de Luze, Savunma Ataşesi Albay Philippe Boulogne, NATO İzmir'den Yarbay Philippe Riols de Fonclare, Görevli Memur Remi Ver, NATO İzmir’den Asteğmen 1, Nicolas Beyou, Savunma Ataşesi Yardımcısı Asteğmen 1 Boris Stoll, Fransız Rahip Peder Alexis Doucet ve Savunma Ataşeliği’nden Fransız öğrenci Hugo Desbenoit katıldı.

'BİZE BU TOPRAKLARI VATAN YAPANLARIN RUHU ŞAD OLSUN'

Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, şunları söyledi:

"Bugün Çanakkale Kara Muharebelerinin başlangıcının 107’nci yıl dönümü. Çok anlamlı bir günde, çok anlamlı bir mekanda, çok anlamlı bir tören icra ediyoruz. 107 yıl önce bu topraklarda tarihin akışını değiştiren ve Türk milletinin büyük bir zafer kazandığı, büyük bir savaş yaşanmıştı. Türk milleti bu topraklarda büyük bir vatan müdafaası yaparak, ‘Çanakkale geçilmez’ diye bütün dünyaya ilan etmişti. Bugün artık bu topraklarda bir savaş yok ve bu topraklar huzurun, barışın ve güvenin toprakları olmuşlardır. Çanakkale Tarihi Alan Bakanlığı olarak, Gelibolu Yarımadası'nda Çanakkale Destanı’nın yazıldığı bu topraklarda, ecdadımızdan bize yadigar kalan ne varsa, Çanakkale kahramanlığından bugüne gelen ne varsa restore edip, ayağa kaldırıp, ziyarete açmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Şu an Seddülbahir Kalesi'ndeyiz. Tam Çanakkale Boğazı'nın girişindeyiz. Çanakkale Savaşı'nın en yoğun yaşandığı yerlerden birinde, bir gazi mekandayız. Çanakkale Boğazı'nın muhafızlarından biri olan Seddülbahir Kalesi'ndeyiz. Tarihi Alan Başkanlığı olarak bu kaleyi restore etmeye başladığımızda çok ihtimamlı ve özenli bir restorasyon çalışması başlattık. Arkadaşlarımızla beraber bu restorasyon çalışmalarımız esnasında birtakım mezarlar ve kemikler tespit ettik. Tabii ki çalışmalarımızı daha özenli, daha dikkatli hale getirdik. Yapmış olduğumuz çalışma ve araştırmalar sonucunda bu mezarların ve bu kemiklerin Çanakkale Savaşları sırasında ölen Fransız askerlerine ait olduğunu tespit ettik. Bu kemikleri hemen muhafaza altına aldık. Hem Fransız yetkililerle hem de Türk Dışişleri Bakanlığı’mızın yetkilileriyle temasa geçtik. Bu mezarları ve kemikleri koruyarak bugüne kadar geldik. Gerek dinimizde, gerek Türk örf ve adetinde, gerek Türk kültüründe ölülere saygı duymak vardır. Aynı zamanda Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 1934 yılında Anzak annelerine hitaben yazmış olduğu mektupta, bu topraklar üzerinde hayatını kaybeden yabancı askerlerin artık bu toprakların evlatları olduklarını ve bu topraklarda huzur içinde uyuyacaklarını ifade etmiştir. Biz de Tarihi Alan Başkanlığı olarak bu duygularla çalışmalarımızı devam ettirdik. Bugün Fransız askerlerine ait olan naaşları, kemikleri Fransız yetkililere teslim ediyoruz. Onlar da tarihi alan içerisinde kendilerine ayrılmış olan Fransız Mezarlığı'na bu kemikleri defnedecekler. Bir kez daha buradan ifade etmek istiyorum, Çanakkale Savaşlarının, Çanakkale Zaferlerinin 107'nci yıl dönümü kutlu olsun. Bize bu toprakları vatan yapanların ruhu şad olsun. Tarihi Alan Başkanlığı olarak Tarihi Alanın, şehitliklerin, Türk milleti için ne kadar önemli, ne kadar mukaddes olduğunu çok iyi biliyoruz. Aynı zamanda Tarihi Alanda dünyada birden fazla ülkenin de hatıraları olduğunu çok iyi biliyoruz. Bu duygularımızla bundan sonra da çalışmalarımızı devam ettireceğiz."

'TÜRK ASKERLERİNİ DE SAYGIYLA ANIYORUZ'

Fransız Savunma Ataşesi Albay Philippe Boulogne, ise yaptığı konuşmada, "Tarihimizin en trajik dönemlerinin birine sahne olan bu uzak diyarlarda topraklarını savunmaya gelen doğu seferi görev gücü ve Fransız Donanması askerlerinden oluşan 80 bin kişilik Birinci Dünya Savaşı Doğu Cephesi'nde görevli askerlerin hatıralarını saygıyla anıyoruz. Denizciler, Zouave’ler, Senagalli, Cezayirli piyadeler ve lejyonerlerden oluşan toplam 10 bin Fransız ve koloni askeri Gelibolu'da hayatını kaybetti. Ne verilen kayıpların büyüklüğü ne de savaşın şiddeti bu insanların yiğitliklerinden bir şey eksiltemedi. Cesaretleri ve fedakarlık anlayışları asla unutulmayacak. Burada aynı muharebelerde hayatlarını yitiren Türk askerlerini de saygıyla anıyoruz. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir'e bu törene katkılarından dolayı bilhassa şükranlarımızı sunarız" dedi.

Konuşmaların ardından içerisinde askerlerin kemikleri bulunan önleyici konservasyon kutuları Fransız askerler tarafından tek tek bir aracı taşınarak konuldu. Morto Koyu'ndaki Fransız Mezarlığı'na götürülen askerlerin kemikleri burada törenle defnedildi.