Çalışanın ‘sözünün kesilmesi’ mobbing

Mithat Yurdakul - Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye ofisi, çalışma yaşamında şiddet ve tacizin önlenmesine ilişkin rehber hazırladı. İş yerlerindeki mobbing ile ilgili bilgi verilen ILO rehberde, mobbingin üstler tarafından uygulanabileceği gibi, astlar tarafından da üstlerine yapılabileceği belirtilerek, bazı örnek davranışlar sıralandı.

Sürekli eleştirmek

Çalışana kapasitesinin altında işler verilmesi, anlamsız işler verilmesi, yapılan işin sürekli eleştirilmesi, sözlerinin devamlı kesilmesi, yüzüne karşı ses yükseltilmesi ve azarlanması, özel yaşamının eleştirilmesi, orada değilmiş gibi davranılması, işteki konumunun sürekli değiştirilmesi, verilen işlerin geri alınması, işten çıkmaya zorlanması, telefonla rahatsız edilmesi, kendisini göstermesinin ve ifade etmesinin engellenmesi, imalar, bakışlar yoluyla iş ilişkilerinin reddedilmesi, çevresindeki insanların konuşmaması, çalışma ortamının diğer çalışma arkadaşlarından ayrı tutulması gibi hareketlerin mobbing tanımı içinde olduğu belirtilen rehberde, bu davranışlara uğrayan çalışanların hukuki yollara başvurabileceği, sözleşmesine haklı fesih yapabileceği ifade edildi. Mobbinge uğrayan çalışanın, uğradığı psikolojik şiddetin tespiti ve maruz kaldığı manevi zararın tazmini için de ayrıca dava yoluna başvurabileceği kaydedildi.

Hamileliği engelleme taciz

Rehberde, cinsel şiddetin de sadece “ilişkiye zorlamakla” sınırlı olmadığı vurgulanarak, cinsel içerikli sözler söylemek, telefon, internet gibi teknolojik araçlarla cinsel içerikli materyaller gönderme, “istenmeyen dokunuşlar”, “üzerine abanma”, “köşeye sıkıştırma”, “sosyal ağ sitelerinde uygunsuz yakınlaşma girişimleri” ya da “konuşmaların” da yaygın cinsel şiddet biçimleri olduğu ifade edilirken, bir kadını çocuk doğurmaya veya doğurmamaya zorlamanın da cinsel taciz kapsamına girdiği vurgulandı.

Siber şiddet içeriği

Çalışanı atama, kariyerde ilerleme, maaş artışı ve primler, sözleşmenin uzatılması gibi konularda baskı altına almanın “ekonomik şiddet” olarak tanımlandığı rehberde; bir kişinin telefon numarası, e-posta adresi ve sosyal medya hesaplarını, izin almadan başka kişilere vermenin de “siber şiddet” olduğu ifade edildi. Çalışanlara yönelik rehberde, cep telefonuna sürekli mesaj göndermek, ısrarlı şekilde cep telefonundan aramak, sosyal medya hesaplarını karıştırmak ve buradaki bilgilerle kişiyi denetlemek de siber şiddet olarak açıklandı.

‘Tacizle mücadele kurulu’ önerisi

İLO Türkiye Ofisi rehberinde, iş yerlerinin bünyesinde, cinsiyet dağılımının dikkate alındığı, işçi ve işveren temsilcilerinin katılımıyla “şiddet ve tacizle mücadele kurulu” oluşturulması önerildi. Kurulda insan kaynakları departmanı, iş yeri hekimi, psikolojik danışman ve iş güvenliği uzmanının da yer alması gerektiği ifade edilen rehberde, burada öncelikle şiddete maruz kalanın beyanlarının esas alınması gerektiği, ancak şikâyet edilenin doğrudan suçlu kabul edilemeyeceği vurgulandı. Yapılacak inceleme sonrasında kurulun işyeri politikası gereği sorumlu çalışana yaptırım uygulayabileceği, gerekli görülmesi halinde yasal prosedürün de işletilebileceği kaydedildi.