‘Biz olmayı sorgulamaya’ çağırıyor...

Bu yıl küratörlüğünü Ralph Rugoff’un üstlendiği Venedik Bienali kapı önlerindeki uzun kuyrukları, sergilerdeki devasa ve rengârenk yerleştirmeleri, podyumdan fırlamışçasına Arsenale ve Giardini arasında mekik dokuyan “cool” ziyaretçileriyle, yani tüm ihtişamıyla başladı. 58’inci kez düzenlenen Venedik Bienali’nin Türkiye Pavyonu’nda İnci Eviner’in “Toplu yer değiştirmelerin sonucunda ortaya çıkan mekânlara dair bir yapıt” diyerek anlattığı video, çizim, obje ve ses yerleştirmesi, performans ve mimari öğeleri bir araya getirdiği çok katmanlı çalışması “Biz, Başka Yerde” yer alıyor. İnci Eviner’in uyguladığı mimari müdahaleler ile adeta bir sahneye dönüştürdüğü Türkiye Pavyonu, 9 Mayıs’ta Türkiye saatiyle saat 16.00’da açıldı. Venedik Bienali Başkanı Paolo Baratta’nın katıldığı açılışta İKSV Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı, Türkiye Pavyonu sponsoru Fiat adına Tofaş CEO’su Cengiz Eroldu ve Koç Holding Kurumsal İletişim ve Dış İlişkiler Direktörü Oya Ünlü Kızıl da yer aldı.

Mültecilerden ilham

Eviner, Venedik Bienali Türkiye Pavyonu için ürettiği yeni işi “Biz, Başka Yerde”yi, siyaset bilimci Hannah Arendt’in 1943 yılında kaleme aldığı kısa metni “Biz Mülteciler”den yola çıkarak tasarlıyor. Arendt’in; “Evimizi kaybettik, yani günlük yaşamın aşinalığını. İşimizi kaybettik, yani bu dünyada bir işe yaradığımıza dair inancı. Dilimizi kaybettik, yani tepkilerin doğallığını, jestlerin sadeliğini ve duyguları olduğu gibi ifade etmeyi” cümleleri Eviner’in yarattığı hayali figürlerde, seslerde, sahnelerde, mimaride veya kendi ifadesiyle “Habitus”ta ortaya çıkıyor. Sanatçı, mekânda yer alan 10 duvara, performans sanatçıları Canan Yücel Pekiçten, Melih Kıraç ve Gülden Arsal’ın canlandırdığı figürlerini yansıtıyor. Videolarda, bu üç performans sanatçısının birbirleriyle konuşmaya çalıştığını, birbirlerini şüpheyle süzdüklerini, kimi zaman da birbirleriyle çatıştıklarını görüyoruz. Zamandan, coğrafyadan ve zihinden bağımsız bir mekân yaratan Eviner, Türkiye Pavyonu’nu ortadan ikiye ayırıyor. Uğultular, iniltiler ve ne olduğunu anlaşılamayan huzursuz sesler 22 ayrı kanaldan mekâna yayılıyor ve izleyiciyi takip ediyor. Sanatçının mekânda tıpkı labirent duvarları gibi yerleştirdiği demir parmaklıkların hemen yanına, yine Eviner tarafından tasarlanan çelikten yapılmış yarım sandalyeler sırlanmış.

İnci Eviner, Türkiye Pavyonu’nda yer alan “Biz, Başka Yerde” ile kitlesel yer değiştirmelerin ardında geriye kalan mekânlara davet ediyor ziyaretçiyi, bu mekânlarda ‘arada kalanlar’ın iniltileri yükseliyor, zeminde sürünüyorlar, doğrulmaya çalışıyorlar; ayakta durmak için her denemede. Ve silinmiş hafızalarını, unutulmaya yüz tutmuş anılarını, hikâyelerini arıyorlar yorulmadan bir orada bir burada… Dünyanın önde gelen çağdaş sanat etkinliği Venedik Bienali, bu yıl 24 Kasım’a dek devam edecek ve Eviner’in Türkiye Pavyonu’ndaki sahnesi ziyaretçileri bu süre boyunca, “Tanık olmanın sorumluluğuna, biz olmayı sorgulamaya” çağıracak.

Altındere’den poster ve eser

Venedik Bienali’nin ana seçkisinde bu yıl Türkiye’den Halil Altındere de yer alıyor. Halil Altındere’nin “Neverland” başlıklı eseri bienalin 100 yılı aşan tarihindeki ulus temsili meselesini tartışmaya açmayı hedefliyor. Sanatçı, Giardini ve Arsenale’deki ülke pavyonlarının arasına, bienalin kurulduğu yıllarda inşa edilen diğer ülke pavyonlarını hatırlatan, neredeyse aynı dönemde yapılmış gibi görünen 7x10 metre boyutlarında bir bina/pavyon fasadı ekliyor. Sanatçının daha önce Berlin, New York, Londra ve Sharjah’daki solo sergilerinde gösterilen “Space Refugee” serisinden özel bir seçki de bienal için eklenen yeni eserler ile birlikte Giardini’deki ana sergi mekânında yer alıyor. Sanatçı ayrıca, bienal küratörü Rugoff tarafından bienalin alternatif posterini tasarlaması için dünyadan davet edilen 6 sanatçı arasında bulunuyor.

Orhan Pamuk’un kaleminden ‘Biz, Başka Yerde’

Sergi kapsamında hazırlanan “Biz, Başka Yerde” adlı kitapta İnci Eviner’in desenlerine ve yapıtı için oluşturduğu karakterlere, Orhan Pamuk’un sergiye özel olarak kaleme aldığı ve Eviner’in yarattığı hayali karakterlerine ses verdiği bir metin eşlik ediyor. Kitapta ayrıca küratör Zeynep Öz’ün önsözü, İstanbul Bienali ve İKSV Güncel Sanat Projeleri Direktörü Bige Örer ile Eviner’in bir söyleşisi de yer alıyor. Yayının tasarımı Okay Karadayılar ve Ali Taptık’a (ONAGÖRE) ait.