Beyin yiyen amip nedir, belirtileri nelerdir? Türkiye'de de görülen beyin yiyen amip bulaşıcı mı?

Dünya corona virüs salgını ile mücadelesini sürdürürken yeni hastalıklarda ortaya çıkmaya devam ediyor. Son olarak ABD'de ortaya çıkan halk arasında beyin yiyen amip olarak bilinen 'naegleria fowleri’ adlı tek hücreli canlının neden olduğu hastalığın Türkiye'de de görüldüğü Prof. Dr. Mehmet Ceyhan tarafından duyurulmuştu. Bugün gelen yeni bilgiler ışığında beyin yiyen amip'in insanlara su yoluyla burun veya gözden bulaşabileceği açıklanırken Uzmanlar tarafından açıklamalar peş peşe gelmeye devam ediyor. Yapılan açıklamada uzmanlar tatlı su kaynaklarına dikkat çekerek, temizliğinden emin olmadığınız tatlı sularda yüzmeyin, temiz kaynaktan gelmeyen suyla yüzünüzü yıkamayın uyarısında bulundu. Peki Beyin yiyen amip nedir, insanlara nasıl bulaşır, belirtileri nelerdir?

AMİP NEDİR?

Amipler genel olarak sulak alanlarda yaşayan tek hücreli canlılardır. Ancak tam olarak suların belli uygun sıcaklığa sahip olması mümkün olursa yaşamaktadırlar. Amip yapısı itibariyle yerinde hareket etmeden kalabilen bir canlı değildir. Amipsi hareketler yaparak sürekli yer değiştirerek dolaşır. Hareket halindeyken sahip olduğu tek hücreyi öne doğru sürer. Bu hücrenin öne doğru sürülmesi ile sanki ayağı varmış gibi bir görüntü ortaya çıkar. Amibin içerisindeki sitoplazma bu ayağın içine doğru süzülerek akar. Kayma denilen bu hareket ile kütle taşınması sağlanmış olmaktadır. Amibin yaşamsal faaliyetini sürdürmesi için sürekli bu şekilde hareket etmesi gereklidir.

Suyun içerisinde yaşam alanına sahip olan Amipler; sürekli hareket halindeyken parçacıklara çarparlar. Bu çarpılan parçalar bir yiyecek olması halinde etrafını kuşatarak onu çevreler ve sitoplazma sayesinde sindirir. Ancak yutamayacağı türden bir cisim olması halinde etrafında dolanır ve sonra yoluna devam ederek uzaklaşır. Tek hücreli canlı olan Amiplerin; kendine özgü olarak boşaltım ve solunum sistemi mevcuttur. Solunum için gerekli olan oksijeni sudan alır ve hücre zarından geçirerek sitoplazmaya ulaştırır. Boşaltım olarak da oluşan atıkları hücre zarı ile dışarı atmaktadır. Tek hücreli canlıların bazılarında hücre bölünmesi yapılarak çoğalma oluşmaktadır. Amip de bu canlılar arasında yer alır. Bu üreme ekli eşeysiz üreme olarak adlandırılır. Bu durum oluşurken hücrenin ortasından iki yandan çökme olur ve bu sayede hücre çekirdeği ikiye bölünür. Tamamen bölünme gerçekleştiğinde iki canlıda da çekirdek oluşur. Bu sayede amipler üreyerek yani bölünerek çoğalmaya devam ederler.

Amipler, genelde tatlı sularda yaşamlarını sürdürürler ancak bazı durumlarda hayvan ve insan bedeninde asalak olarak da yaşam bulabilirler. Bu yaşam alanları ise; genelde kalınbağırsak içerisinde olur. Bu durumun oluşması insanda amipli dizanteri adı verilen bir hastalığa neden olmaktadır

BEYİN YİYEN AMİP NEDİR?

Naegleria fowleri hastalığında tek hücreli amip, beyinde enfeksiyona yol açıyor ve vakalar genellikle ölümcül oluyor. Çoğunlukla göl ve nehir gibi tatlı sularda bulunan tek hücreli Naegleria fowleri, sadece burun yoluyla bulaşıyor ve insandan insana geçmiyor. Enfeksiyonlar ABD'nin güney eyaletlerinde görülüyor. Florida'da 1962'den beri sadece 37 vaka rapor edildi.

Ancak enfeksiyonun ölümcül olması nedeniyle DOH, Hillsborough bölgesinde yaşayanlar için uyarı yayımladı, çeşmeler, göl, nehir, yapay göl ve kanallar gibi su kaynaklarında dikkatli olunması çağrısı yaptı.

Koku alma kanalına giren amipler, burun içi mukozayı geçerek koku alma siniri (nervus olfactorius) yolu ile beyin-omurilik sıvısı (BOS) ve beyine yerleşirler. Ani ölümcül bir hastalık olan ve Primer Amibik Meningoensefalit (PAM) olarak adlandırılan menenjitlere sebep olurlar. Burun iltihabı, yüksek ateş, bulantı, baş ağrısı ve göz ağrıları belirtileri görülür. Kısa sürede şuur bulanıklığı ve koma ile ölüm meydana gelir.