Başarısını ödüllerle taçlandırdı

Meltem Günay - Yaptığı başarılı çalışmalarla 2021 Bilim Akademisi Genç Bilim İnsanı Ödül Programı (BAGEP) ve Türkiye Bilimler Akademisi Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı (TÜBA-GEBİP) ödülleri, Yeditepe Üniversitesi Biyofizik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bilge Güvenç Tuna'nın oldu. Loreal UNESCO Ulusal Bilim Kadınları İçin Ödülü'nün de sahibi olan Doç. Dr. Tuna, hedefe yönelik akıllı ilaç ve hastalıkların erken teşhisini sağlayacak tanı kitlerinin geliştirilmesi alanında çalışmalara imza atıyor.

Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde fizik eğitiminin ardından Hacettepe Üniversitesi'nde biyofizik alanında yüksek lisansını tamamlayan Doç. Dr. Tuna, doktora çalışmasını Marie Curie burslusu olarak Amsterdam Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyomedikal Mühendisliği ve fizik bölümünde tamamladı. Uluslararası birçok araştırmada yer alan Doç. Dr. Tuna, şu anda hedefe yönelik kontrollü ilaç salım sistemlerinin geliştirilmesi, hastalık tanı kitlerinin geliştirilmesi, kalori kısıtlamasının yaşlanma ile ilişkili hastalıklar üzerine olan etkisinde damarlanmanın rolü ve kalp ve damar hastalıklarında önemli rol alan damarların yeniden biçimlenmesi konuları üzerinde çalışmalarını sürdürüyor.

Hızlı teşhis, tedavi

Nanoteknoloji kullanarak yaptığı çalışmalarda laboratuvarda düzenlenmiş nükleik asit çeşidi olarak tanımlanan aptemerleri kullandığını ve bu sayede hemen hemen bütün hastalıkların tespit ve tedavisinin mümkün hale gelebileceğini vurgulayan Doç. Dr. Tuna, "Ben özel olarak damar sertliği (ateroskleroz) hastalığı üzerinde etkili olacak bir sistem üzerinde çalışıyorum. Aptemerler, bağladığınız ilacı hedefe göndermek için kullanabileceğiniz en ucuz, en küçük, en stabil malzemeler, aslında RNA ya da DNA dizileri. Hedefe yönelik antikor üretmek çok daha zorken aptamer üretmek çok daha kısa sürüyor. Antikorlar, eklenen etken madde ile birlikte çok büyük birer molekül haline geliyorlar, hâlbuki siz hücre içinde ya da dışında bir hedef belirlemişseniz aptamer kullanmak daha uygun olabilir çünkü antikorun onda biri boyutundalar. Antikorla geliştirilmiş ilaçların raf ömrü çok kısa ve antikor üretiminin bir hayvan üzerinde gerçekleşmesi gerekiyor. Ama aptamerler böyle değil: çok miktarda, hayvan gerekmeden üretilebilir ve immün reaksiyon oluşturmazlar. Birçok ilaç için yan etkiler söz konusu; hedefe yönelik ilaçlar ise bu yan etkileri azaltabilir ve verilen dozun daha etkin bir şekilde kullanımını sağlayabilir. Kanser için bu konuda çok çalışma var ama kardiyovasküler alandaki çalışmalar sınırlı sayıda" diye anlattı.

Aynı zamanda hastalıkların erken teşhisini sağlayabilecek çalışmalar da sürdüren Doç. Dr. Tuna, "Örneğin, talesemi hastalığı tespiti için yayınlamış olduğumuz yöntemi TÜBİTAK destekli bir proje ile strip test ortamında çalışacak bir platforma dönüştürme üzerinde çalışıyoruz. Bu sistem kolay ve hızlı mutasyon tespiti için yeni bir platform olarak geliştirilecek. Aynı şekilde Kovid-19 taraması örneği üzerinden viral enfeksiyonların hızlı taramasında ve tespitinde kullanılabilecek bir strip test üzerinde çalışıyoruz" dedi.