Ameliyatlar öncesi ‘cep’ten görüntüleme

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Karaciğer Nakli Merkezi Sorumlusu Doç. Dr. Deniz Balcı ve ekibi ile Ankara Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü, karaciğer kanseri ya da nakil ameliyatlarında donörün ameliyatının en güvenli şekilde planlanması için ‘Liver Vision’ adlı bir yazılım geliştirdi.

‘Yazılım 3 boyutlu’

Balcı, Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag’da katıldığı Dünya Karaciğer Nakli Kongresi’nde yazılımı dünyanın dört bir yanından gelen hekimlere tanıttı. Bunun bir ‘karaciğer görüntüleme’ yazılımı olduğunu söyleyen Balcı, “Bunun amacı sadece karaciğer nakli değil, tüm karaciğer ameliyatlarını kolaylaştırmak, karaciğer kanser cerrahisini daha güvenli hâle getirmek. Bu yazılım, bize ameliyatları önceden planlama imkânı veriyor ve operasyon sırasında vericinin karaciğerinin ne kadarını çıkartacağız, kendisine ne kadarı kalacak, hangi damarları keseceğiz, hangi damarları koruyacağız, biz bunu ameliyattan önce bilir hale geliyoruz” dedi.

Yeni geliştirilen yazılımın 2 boyutlu tomografi görüntüsünün aksine 3 boyutlu olduğunu anlatan Balcı, “Bu program, o görüntüyü sanki operasyon gözümüzün önündeymiş gibi bir hâle getiriyor ve beyinde canlandırmayı çok kolaylaştırıyor” diye konuştu.

‘10 dakikaya indi’

Japon, Alman ve Fransız emsallerinden ilham alınarak geliştirilen program hakkında Balcı, şunları kaydetti: “Biz bu programı daha kolay, doktorlar tarafından uygulaması ve değerlendirilmesi daha hızlı ve pratik bir yöntem hâline getirdik. Benzerlerinden farklı özelliği, hekimin bu görüntüyü cep telefonundan kontrol edebilmesi. Yani hasta; hastaneye gidiyor, filmi çektiriyor. Doktor ya da bu uygulamayı kullanmayı bilen bir personel, bu filmi yazılımdan geçirip hekimin cep telefonuna internet üzerinden gönderiyor. Hekim, cep telefonundan o görüntüyü açıp büyütüp küçülterek karaciğeri 3 boyutlu olarak görebiliyor. Tümörü, karaciğerden çıkarılacak kısmı, kalacak kısmı... Ve dünyanın her yerinden, hastanede, hastanın başında olmadan bir planlama yapabiliyor. Bunun dünyada cep telefonunda kullanılabilir hâli yoktu. Bu, çok uzman kişilerin kullanabildiği, onların bile en az bir saat tek hasta için uğraşması gereken bir şeydi. Biz bunu 10 dakikaya indirdik ve cep telefonundan görüp değerlendirebilecek kadar basitleştirdik.”

‘Patent için başvuracağız’

Verileri 70 kadar vakada kıyasladıklarını ancak 100 vakaya tamamlayacaklarını kaydeden Balcı, “Ondan sonra bunu yayımlayacağız ve patentine de başvuracağız. Bu sadece tamamen Türk mühendisleri tarafından yazılmış, Türk doktorlar tarafından yapılmış, tamamen Türk bir uygulama. Ama bunun dünya standartlarındaki güvenilirliğini de kanıtlamak zorundayız. Önümüzdeki dönemde bunu yayınlayacağız” diye konuştu.

‘Virgülüne dek tespit’

Karaciğer ameliyatlarının en korkulan komplikasyonunun, ameliyat sonrası gelişen karaciğer yetmezliği olduğuna dikkat çeken Balcı, “Bunun en önemli sebebi, çıkardığımız kısım sonrası kalan kısmın kişiye yetersiz hale gelmesi. Bu yazılım, onu rakamsal olarak bize noktasına virgülüne kadar söylüyor. Diyor ki ‘Sen bu karaciğeri şuradan kesersen karaciğerin yüzde 74.6’sını uzaklaştırırsın, hastaya yüzde 25.4’ü kalır. Bu da 350 mililitre anlamına gelir’ gibi. Bu rakamsal verilerden yola çıkmamız, ameliyatı çok güvenli planlamamızı sağlıyor. Yanılma payımızı çok azaltıyor. Bu, yanılma paylarını yüzde 10-20’lerden yüzde 0-5’ler arasına çekiyor. Bu yöntem alıcı için de önemli. Verici için kendine kalan kısım yetecek mi, alıcı için de ona giden kısım kendisine yetecek mi bu program bize bunu söylüyor” dedi.