5 yılda 5 kat arttı

Türkiye’nin HIV virüsünün en hızlı yayıldığı dünyadaki yedi ülkeden biri olduğu belirtilirken, korkulan hastalığa karşı yürütülen çalışmalar artarak devam ediyor. Şişli Belediyesi’nin düzenlediği AIDS Çalıştayı’na katılan Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi Başkanı Dr. Pavel Ursuz, Milliyet’e açıklamalarda bulundu. Hastalıkla ilgili küresel ölçekte umut vaat eden gelişmeler olduğunu belirten Dr.Ursuz, 2030’a kadar yeni HIV enfeksiyonlarının sıfırlanmasını hedeflediklerini belirtti. Dr.Ursuz, şu bilgileri verdi:

“Ancak ciddi artış söz konusu. Her türlü önlem, özellikle test ve tedavi sürecinin devamlılığı hayati bir konu. Elimizde hem resmi, hem de gayri resmi veriler var. Türkiye’de hastalık kayıt altına alınıyor ancak HIV taşıyıcı olup saklayan çok kişi var. Damar içi dediğimiz uyuşturucu iğneden kaynaklı bulaşma ülkenizde yok denecek kadar az. Türkiye’deki AIDS vakalarını birçoğu heteroseksüel ilişki ile bulaşıyor. Ancak eşcinsel ilişkiye bağlı hasta sayısında artış var. Türkiye’nin kültürel yapısından dolayı erkek-erkeğe ilişki ve hastalık gizleniyor. Mahkum, engelli, göçmen, seks işçisi, uyuşturucu bağımlıları ve trans bireylere yönelik rapor, test ve tedaviler yeterli değil.”

‘Artık kronik hastalık’

Dünyada 36 milyon AIDS hastası olduğunu dile getiren Dr. Ursuz, “Tedavi gören hasta sayısı ise 17 milyon civarında. Dünya genelinde AIDS hastası veya HIV taşıyıcısı olan insanların yüzde 57’si tedavi görüyor ve hastalığının farkında. Yüzde 43’lük dilim ise hasta olduğunun farkında değil veya tedavi olmaktan kaçınıyor. En çok vakanın görüldüğü yer Afrika kıtası. AIDS görülme sıklığı yüzde 4.4 seviyesinde. Bu oran Avrupa ülkelerinde yüzde 0.4, Amerika kıtasında ise yüzde 0.3 seviyesinde. 2015 yılında 15 yaş altı 150 bin çocuğa hastalık bulaştı. Afrika kıtasındaki toplam AIDS hasta sayısı 25.6 milyon seviyesinde. Türkiye’deki rakamın 15 bin civarında ancak hastalığını gizleyen çok insan olduğunu biliyoruz.”

“Hastalığın ilk görülmeye başlandığı yıllarda kişi başı tedavi masrafı ayda 15 bin dolar seviyesindeydi” diyen Ursuz, “Bu rakam günümüzde 100 dolar seviyesine kadar geriledi. 19 milyondan fazla insanın tedaviye ihtiyacı var. 2020’ye kadar 19 milyon insana ulaşıp tedavi etmemiz gerekiyor. Hastalık ilk evrede teşhis edilip, tedaviye başlanırsa, yaşam süresini etkilemiyor. Böylelikle hastanın yaşam kalitesi artarken, bulaştırma riski de ortadan kalkıyor. Eskiden ölüm fermanı görülen AIDS artık kronik bir hastalık” ifadelerini kullandı.

Gönüllü Test Danışmanlık Merkezi

Şişli Belediyesi tarafından düzenlenen Sağlık Çalıştayı’nda önemli bir projenin protokolü de imzalandı. Şişli Belediyesi bünyesinde 2014 yılında hayata geçen ve özellikle LGBTİ bireylere test, danışmanlık, jinekolojik muayene, psikolojik ve psikiyatrik destek sunan Gönüllü Test Danışmanlık Merkezi, çalışmalarını uluslararası boyuta taşıdı. Bu kapmsamda New York Eyalet Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren Global Sağlık ve İnsan Hakları Enstitüsü ile bir işbirliği protokolünü imzaladı. İmza törenine Şişli Belediye Başkanı Hayri İnönü, New York Eyalet Üniversitesi Global Sağlık ve İnsan Hakları Enstitüsü Müdürü Dr. Arash Alaei dek katıldı.

‘13 bin 766 hasta var’

Çalıştaya katılan Sağlık Bakanlığı Bulaşıcı Hastalıklar Genel Müdürü Emel Özdemir Şahin ise Türkiye’nin AIDS haritası konusunda bilgiler verdi. “Türkiye’de ilk AIDS vakası 1985’te görüldü” diyen Şahin’in verdiği rakamlar ise şöyle:

1994 yılından itibaren bildirimler D86 formu aracılığı ile gizlilik şartlarına uyularak tespit ediliyor. Hastaların sadece isim, soyadlarının baş harfleri, baba ad ve soyadının baş harfleri ile doğum tarihlerinin son iki rakamı kayıt altına alınıyor.

Türkiye’de toplam 13 bin 766 hasta var.

2010’da 529 kişiye bulaşan hastalık 2015’te 2 bin 130 kişiye bulaştı. Yayılma oranı 5 yılda 5 kat arttı.

lGeçen yıl 6 kişi, 2015’te 13 kişi, 2014’te ise 18 kişi hastalıktan hayatını kaybetti.

En çok ölüm 2003 ve 2012’de görüldü. 2003’te 34 kişi, 2012’de 40 kişi AIDS nedeniyle yaşamını yitirdi.

Türkiye’de erkeklerin 9 bin 469’u, kadınların 2 bin 809’u AIDS hastası. Hastalığın en çok görüldüğü yaş dilimi ise 30-39 yaş arası. 20-29 yaş arası erkeklerde de ciddi artış söz konusu.

Türkiye’deki hastaların yüzde 84’ü Türk vatandaşı, yüzde 16’sı yabancı uyruklu.

Türkiye’deki AIDS’in yayılma nedenleri; heteroseksüel cinsel ilişki yüzde 36.9, homoseksüel-biseksüel cinsel ilişki yüzde 12.7, damariçi madde bağımlılığı yüzde 1.6, bilinmeyen nedenler yüzde 46.5 (saklayanlar).