2021 krizlerle geçti

Diplomatik kavgalar, 2021'e damgasını vurdu. Geçen yıl ABD-Çin, Rusya-Ukrayna, Belarus ile Avrupa'nın yarısı ve iki Kore arasında süren sorunlar manşetlere hakim olurken, "olağan dışı" yüksek profilli anlaşmazlıklar da ortaya çıktı. İşte, 2021'in manşetlere daha az yansımış ancak büyük öneme sahip diplomatik tartışmaları...

İNGİLTERE-FRANSA BALIKÇILIK VE GÖÇMEN KRİZİ

Tarih boyunca pek çok kez karşı karşıya gelen İngiltere ile Fransa, Brexit (İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden çıkması) sonrası önce balıkçılık konusundaki anlaşmazlık nedeniyle bir gerilim yaşadı. Fransa'nın Calais kentinden çıkarak Manş Denizi üzerinden İngiltere'ye geçmeye çalışan botun batması sonucu 27 göçmenin hayatını kaybederken, bu, iki ülke arasında yeni bir gerginliği ateşledi. Nitekim iki ülke, düzensiz göçmenleri durdurma konusunda birbirlerini başarısızlıkla suçladı. İngiltere Başbakanı Boris Johnson'ın, göç kriziyle başa çıkmak için Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'a gönderdiği 5 maddelik planın bulunduğu mektubu sosyal medyada yayınlaması krize benzin dökerken, Fransa da, 28 Kasım'da Calais kentinde birçok Avrupa Birliği ülkesinin katılımıyla düzenlediği toplantı dolayısıyla İngiltere İçişleri Bakanı Priti Patel'e gönderdiği davetini iptal etti. Fransız basınındaki haberlerde, Macron'un Johnson'a "palyaço", yönetimineyse "sirk" benzetmesi yaptığı iddia edildi.

FRANSA İLE AVUSTRALYA ARASINDA AUKUS KRİZİ

Avustralya, Eylül ayında ABD ve İngiltere ile Aukus güvenlik anlaşmasına imza attığını duyurdu. Buna karşılık, Fransa'yla olan 12 denizaltı alımına ilişkin anlaşmayı rafa kaldırdı. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, olayı "sırtından bıçaklama" olarak nitelendirirken, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da, Avustralyalı mevkidaşı Scott Morrison ile telefon görüşmesi yapmayı reddetti. Ayrıca Macron, Avustralyalı liderin denizaltı sözleşmesini feshetme konusunda kendisine yalan söylediğini düşünüp düşünmediği sorulduğunda "Düşünmüyorum, (yalan söylediğini) biliyorum" dedi.

ÇİN-LİTVANYA ARASINDA TAYVAN ANLAŞMAZLIĞI

Litvanya, başkenti Vilnius'ta Tayvan'ın fiili büyükelçilik niteliğinde bir ofis açmasına izin verdi. Tayvan'ı kendi toprakları olarak gören Çin, bunun üzerine Vilnius'taki diplomatik ofisinin notunu düşürdü. Litvanya'da üretilen parçaların Avrupa Birliği'nden (AB) ithalatını engelleyen Çin, ayrıca bu ülkenin "tarihin çöp kutusuna" gönderileceğini savundu. Litvanya da, Pekin'deki büyükelçiliğini kapatırken, Litvanyalı milletvekili Matas Maldeikis, Twitter'da Çin'in uyarısının ironik olduğunu çünkü ülkede iktidarda olan Komünist Partisi'nin ideolojisinin zaten çöpte olduğunu söyledi.

ÇEKYA-RUSYA 'CASUS' KRİZİ

Nisan ayında Çekler, 2014'te ülkedeki mühimmat depolarında meydana gelen iki patlamadaki rolleri nedeniyle "casus" olarak tanımladığı 18 Rus diplomatı sınır dışı etti. Buna 20 Çek diplomatı sınır dışı ederek yanıt veren Rusya, ayrıca Çekya’yı “dost olmayan ülkeler listesine” ekledi. Prag ve Moskova, karşılıklı olarak büyükelçiliklerini 7 diplomat ve 25 destek personeliyle sınırlandırdı.

SOLOMON ADALARI'NDA TAYVAN İSYANI

Solomon Adaları'nda, ülke yönetiminin dış politika kararı nedeniyle "isyan" çıktı. Zira Solomon Adaları'nda Nisan 2019'da iktidara gelen Başbakan Sogavare liderliğindeki "Demokratik Koalisyon" hükümeti, seçim kampanyasında Çin ile ekonomik ilişkileri geliştirmek üzere diplomatik tanıma tercihini Taipei'den Pekin'e kaydırmayı vadetmişti. Solomon Adaları'nın ilişkileri kesmesi sonucu Tayvan'ı tanıyan ülke sayısı 16'ya düşmüştü. Bu karar, hükümet karşıtı protestoları fitillerken, yüzlerce insan sokağa döküldü. Çıkan kargaşada binalar yandı ve en az 3 kişi öldü. Buna karşılık Çin, kuvvetlerini eğitmek için Solomon Adaları'na polis göndereceğini söyledi. Solomon Adaları hükümeti sorundan "Tayvan ajanlarını" sorumlu tuttu. Tayvan ise olayla ilişkisi olduğunu yalanladı.

LÜBNANLI BAKANIN AÇIKLAMASI KÖRFEZ'İ KARIŞTIRDI

Lübnan Enformasyon Bakanı George Kordahi'nin, Suudi Arabistan'ı Yemen'deki savaştaki rolü nedeniyle eleştirmesi Körfez ülkeleri arasında krize neden oldu. Açıklamaya tepki olarak Suudi Arabistan ile birlikte Bahreyn, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri, büyükelçilerini Lübnan'dan çekti. Bu olay, Beyrut'taki siyasi manzaraya daha fazla istikrarsızlık eklerken, baskıya yenik düşen Kordahi, bu ayın başlarında istifa etti.

GEÇEN YILIN MİRASINI TAŞIYACAK

Evet, 2022, çoğu bir önceki yıldan miras kalan bir dolu sorunla yoluna devam edecek. Hele bazıları var ki, birini ve birkaçını manşetlerde, sayfalarda sıkça görmek şaşkınlık yaratmayacak...

Kovid-19 gündemden inmemekte ısrarcı: Geçtiğimiz Temmuz ayında Kovid-19 pandemisi bitecekmiş gibi görünürken, ortaya tamamen farklı ve daha etkin bir varyant olan “Omicron” çıktı. Omicron, artık dünyada en etkin varyant haline gelirken, pandeminin 2022’de de gündemde kalma konusundaki ısrarına hizmet edecek gibi görünüyor.

ABD-Çin arasındaki tansiyon: Bu iki ülke arasındaki tansiyonun, 2022’de de gündemde kalması, hatta gerilimin daha tehlikeli bir aşamaya geçmesinin mümkün olabileceğini belirtmek gerekiyor. Çin, pek çok açıdan bu yıl da muhtemelen ABD Başkanı Joe Biden’ın gündeminde ilk sırada olmayı sürdürecek.

Rusya’nın Ukrayna’ya bakışı!: Rusya ile Ukrayna arasında 2021’in son aylarında artan gerilimin, bu yıl da artarak sürmesini bekliyoruz. Zira bu ülkenin Rusya’nın parçası olduğu ısrarını koruyan Vladimir Putin, gerekirse ABD ve Avrupa ile daha sert itişmeler yaşamaktan kaçınmayacak gibi görünüyor.

İran’ın nükleer programı ve İsrail: İran, bir yandan Nükleer Anlaşma’nın taraflarıyla müzakerelerini sürdürürken, diğer yandan da çalışmalarına devam ediyor. Müzakerelerin iyi gittiği yönünde haberler gelse de, özellikle İsrail, ABD’yi yanına alarak İran’ın devam eden nükleer faaliyetlerini bir şekilde sonlandırmak istiyor. İsrail ile İran arasında sıcak temaslar ise korkutuyor.

TÜRKİYE’NİN GÜNDEMİNDEKİLER

Libya’daki seçimler, Türkiye’nin yakından izlediği gelişmeler arasında. Bu yıla ertelenen seçimlerin henüz tarihi belli olmamakla birlikte, sonuçları hayli önemli olacak.

Türkiye, Ermenistan ile ilişkilerini düzeltme yolunda ciddi bir aşamaya geldi. Bunu, Mısır, Suudi Arabistan ve diğerlerinin izlemesi bekleniyor.

Yunanistan ile Doğu Akdeniz ve Ege konusundaki anlaşmazlıklar bu yılın da konusu olacak.

Bu yıl da gözler, zaman zaman, Ankara ile Washington arasında özellikle S-400 nedeniyle hırpalanan ilişkilere dönecek.

Avrupa Birliği ile Türkiye ilişkileri de bu yıl Ankara’nın diplomasi gündeminin önemli konularından biri...

Suriye de Türkiye’nin bu yıl da yakından izleyeceği ülkeler arasında yer alacak.