Hindistan'a bahar geldi! Holifest
10.03.2020 - 09:05 | Son Güncellenme:
Hindistan deyince aklımıza dünyanın en romantik aşk anıtı Taj Mahal, ihtişam sembolü mihraceler ve bol baharatlı yemekler gelir. Kuzeyde Himalaya dağları'nın karlı zirvelerinden güneyde muson yağmurları ile sulanan Hint Okyanusu kıyılarına kadar yüzlerce çeşit yaşam biçimi, onlarca yerel dil ve sonsuz sayıda parlak renk barındıran Hindistan, dünyanın bilinen en eski dini olan Hinduizm, Gautama Buda' nın öğretisi Budizm ve daha az bilinen Sihizm gibi yerel inanışların doğduğu yer.
Gülgün Asutay
Coşkulu dini kutlamalar ve festivaller Hindistan’ da günlük yaşamın önemli bir parçası. Hindular ritüellerine büyük önem verir, geleneksel güneş-ay takvimi Vikram Samvat' a göre bayramların tarihini belirler ve bütün önemli günlere haftalar öncesinden özenle hazırlanmaya başlarlar. Bu bayramlar arasında Diwali tanrıça Lakshmi' ye adanmıştır. Işığın karanlığa karşı zaferini simgeler. Savaş tanrıçası Durga' ya adadıkları Dussehra yaşam düzeninin korunması için kötülüğe karşı yapılan ilahi mücadeleyi simgeler. Muson yağmurları sonrası kutlanan Navaratri ve en büyük bahar bayramı olan Holi' nin gelişini müjdeleyen Saraswati Puja da bu bayramlardan sadece birkaçıdır.
Son yıllarda belki de diğer ülkelerde yaşayan Hintlilerin etkisiyle Holifest'i de sıklıkla duymaya başladık. Hindu dininin bayramlarından biri olan ve ülkenin en neşeli kutlaması olarak bilinen Holi baharın gelişi ile birlikte sembolik anlamda birçok kutlamayı aynı anda içinde barındırıyor. Hindu takviminde Phalguna adı verilen ayının dolunay gecesi Holi arifesi Holika Dahan kutlanıyor. Ertesi sabah güneş doğarken başlayan Holi günü kutlamalarına ise Dhulandi adı verilmiş.
Hint bayramlarının en renklisi renkler festivali olarak ta bilinen Holifest. En eski kutsal metinlerden biri olan Bhagavata Purana' da anlatıldığına göre; kral Hiranyakashipu, Hindu tanrısı Brahma tarafından ölümsüzlükle ödüllendirilince kibirlenir ve herkesin sadece ona itaat etmesini ister. Ancak, oğlu Prahlada, babasına itaat etmeyi reddeder ve tanrı Vishnu'nun izinden gitmeyi sürdürür. Hiranyakaşipu, Prahlada'dan kurtulmak ister. Ancak kız kardeşi Holika ile onu yakmayı planlarlar, fakat Holika' nın sihirli şalı ateşte yanmamaktadır. Ateş yandığında tanrı Vishnu bir üfleme ile şalı Prahlada'nın üzerine örter. O kurtulurken Holika ateşte yanar ve kül olur.
Bir başka efsaneye göre Holi en sevilen tanrılardan Krishna ve eşi tanrıça Radha'nın sonsuz aşkına adanmıştır. Bu efsaneye göre Krishna çocukken zehirlenmiştir ve rengi koyudur. Krishna uzaktan de olsa çok sevdiği Radha' nın kendisini beğenmeyeceğini düşünmektedir. Holi günü annesinin cesaret vermesi ile Radha' ya yaklaşır ve kendisini istediği renge boyamasını söyler. Radha Krishna' yı boyarken onların birlikteliği de filizlenmiş olur.
Holika Dahan adı verilen gece ritüeli Holi' den önceki gün hava karardıktan sonra başlar ve geç saatlere kadar devam eder. Günler öncesinden hazırlıkları yapılan büyük bir ateş yakılır ve Holika’nın yandığı sahne canlandırılır. Katılanlar gecenin ilerleyen saatlerinde ateşten bir parça alıp evlerine götürürler. Hindular bu sayede evlerinin ve bedenlerinin kötülüklerden korunacağına inanırlar.
Ertesi gün -Dhulandi- büyük gün. Hindistan' ın en neşeli, en renkli günü. Sabah güneşin doğması ile birlikte herkes birbirini boyamaya başlıyor. Toz boyalar havalarda uçuşuyor. Çocuklar renkli su doldurulmuş su tabancaları ellerinde birbirlerini kovalıyor, bandolar en neşeli Hint şarkılarını çalıyor. Yer gök renk renk iken Hintliler bir yandan iyinin kötüyü yenmesini ve baharın gelişini bir yandan da Krishna ve Radha'nın ölümsüz aşkını anıyor.
Hintliler ve turistlerin bir arada Holi oynaması ise başlı başına bir olay. Hintlilerin neşesi ile başlarda yüzü gözü boya olunca şaşıran sonra neşelenip yakaladığı herkesi boyayan gezginlerin kaynaşması harika görüntüler oluşturuyor. Eskiden bu kutlamalarda Gulal adı verilen doğal boyalar kullanılırmış. Zerdeçal, kına, nar ve kuşburnu renkli tozları elde etmek için en çok kullanılan bitkilermiş. Şimdi daha çok kimyasal boyalar kullanılıyor ve daha parlak renkler elde edilmesi mümkün oluyor. Boyalar cilde zararlı değil fakat kıyafetlerimizin kullanılamayacak hale gelmesi kaçınılmaz. Bu nedenle Holi için özel hazırlanan kostümler giymeyi tercih ediyoruz. Kuzey Hindistan' da ve Pakistan' da yaygın olarak tercih edilen geleneksel Salvar Kamez benzeri bu kıyafetler ile istediğimiz kadar boyaya bulanıp eğlenebiliyoruz.
Holi'nin bu neşeli gününe aile ziyaretleri, dargınlıkların sona erdirildiği buluşmalar ve hoş sohbetler ile devam etmek adettendir. Ziyaretlere hediye olarak tatlı götürmek, badem, şamfıstığı ve gülsuyu ile hazırlanan Thandai adındaki şerbet benzeri içeceği ikram etmek, çocukların saygı ile büyüklerin ayaklarına renkli boyalar sürmesi, tapınak ziyaretleri başlıca Holi günü gelenekleri arasında yer alır. Ayrıca bayram boyunca bütün sokaklar ve tapınaklar ışıklar ile süslenir, sokaklarda en popüler şarkılar çalınır, coşkulu kutlamalar gecenin ilerleyen saatlerine kadar devam eder.
Bu yıl bahar bayramı Holifest' i Jaipur'da kutluyoruz. Sabahtan beyaz salvar kamez takım kıyafetlerimizi giydik. Başımızı edinebildiğimiz en renkli eşarp ile sıkıca bağladık ve erkenden bizlere ayrılmış olan özel alana geçtik. Burada binlerce Hintli ve ziyaretçi birkaç saatliğine de olsa dünyanın geri kalanını unutup müzik, dans ve renkli boyalar eşliğinde çocuklar gibi şenlenecek ve hayatı kutlayacağız. Yaşadığımız sıkıntılara, zorluklara ve bazen üzüntülere rağmen güzel günlerin geleceğine olan inancımızı hatırlayacak ve pekiştireceğiz.
Bölgeden bölgeye şekil değiştirmekle birlikte Holifest'in bütün bu ritüel ve adetleri yeni gelen bahar ile birlikte yeşeren doğayı, bereketli güzel günlere dair umudu ve yaşama sevincini temsil ediyor. Dünyanın birçok bölgesinde mart ekinoksu döneminde benzer bahar kutlamaları ile karşılaşmak mümkün. İran ve Ortadoğu' da Nevruz, Hristiyan dünyasında Meryem Ana' ya kutsal doğumun müjdelenmesi, Mayalar' da sembolik Kukulkan yılanının yeryüzüne inişinin kutlanması ve Kuzey Mitolojisinde dengelenme ve filizlerin yeşermesi sembolü Ostara Bayramı bu bahar şenliklerine sadece birkaç örnek olarak sayılabilir. Tabii Güney Yarımküre'de baharın gelişi bizim sonbaharımız olan Eylül ayında kutlanıyor, bizler aralık ayında kış gündönümünü kutlarken ise onlar yaz günlerini yaşıyorlar.
