Dünyanın merkezi Manhattan
20.10.2021 - 02:32 | Son Güncellenme:
New York kentinin beş bölgesinden biri olan Manhattan aynı zamanda dünyanın en önemli finans merkezi olma özelliği taşıyor. 20. yüzyılın başlarında dünyada gökdelenlerin ilk olarak inşa edilmeye başlandığı yer olan Manhattan, İtalyan, Yahudi, Afrikalı, Çinli göçmenler mahalleleri, dünyaca ünlü şirketlerin yönetim merkezleri, müzeleri ve devasa Central Park'ı ile günümüz dünyasının en popüler bölgelerinden biri olma özelliği taşıyor. Bir zamanlar Hollanda'ya bağlı New Amsterdam adlı yerleşimin bulunmadığı bir ada olan Manhattan'ın kaderi sonraki yüzyıllarda değişti.
İhsan Dindar - Milliyet.com.tr
Manhattan, New York'un beş bölgesinden biri olmasının çok ötesinde Amerika Birleşik Devletleri ve hatta dünyanın da önemli finans merkezi konumundadır. Yüzlerce gökdelenin bulunduğu Manhattan, New York Borsası ve NASDAQ'a da ev sahipliği yapmaktadır. Bu nedenledir ki Manhattan için finansın kalbinin attığı yer demek de mümkündür.
İlk gökdelenler buraya yapıldı
Chicago ile birlikte dünyada gökdelenlerin ilk olarak inşa edilmeye başlandığı kent olan New York'a, bu yapılar Manhattan adasında yükselmeye başlamıştı. Öyle 1932 yılında inşa edilen Empire States binası Eiffel Kulesi'nin en yüksek yapı olma unvanını ele geçirmiş Dünya Ticaret Merkezi ya da diğer adıyla İkiz Kuleler inşa edilene kadar da bu özelliğini sürdürmüştür.
"Birçok tepeden oluşan ada"
Bölgede konuşulan yerli dilinde 'birçok tepeden oluşan ada' anlamına gelen Manhattan'dan ilk kez 17. yüzyıldaki bir yazılı kaynakta bahsediliyor. Lenape yerlilerinin yaşadığı bölge, coğrafi keşiflerin başlamasıyla birlikte ilk olarak Hollandalılar tarafından işgal edilip kolonileştirilir. Böylelikle de bir Hollanda toprağı haline gelir.
Hollandalıların eline geçti
1524 yılında Fransa Kralı 1. François adına bölgede keşif seferi düzenleyen Floransalı gemici Giovanni da Verrazzano, muhtemelen Manhattan'a gelen ilk Avrupalı oldu. Ardından Hollandalılar 1625 yılında Manhattan'ı Lenape yerlilerinden bugünün parasıyla 24 dolara tekabül eden bir meblağda satın alıp ilk yerleşimi kurup bölgeye New Amsterdam adını verdiler.
İngilizlere satıldı
1673 yılında İngilizler ile Hollandalılar arasında uzun süren çatışmaların ardından Manhattan kesin olarak Britanya topraklarına katılır. York Dükü sonrasında da İngiltere Kral olan 2. James'in şerefine bölgeye New York adı verilir. Bu tarihten itibaren de bölge New Amsterdam yerine New York adıyla anılmaya başlanır. Yeni dünya olarak adlandırılan Amerika'daki pek çok kentin adı Avrupa, Asya ve Afrika'daki tarihi kentlerin başına "yeni" ibaresi getirilerek verilmiştir.
ABD'nin başkenti
Amerikalıların, Britanya'ya karşı verdikleri bağımsızlık mücadelesinde Boston şehri ile birlikte önemli bir merkez olan New York ve kentin can damarı Manhattan, bağımsızlığın ilânından sonra da ülkenin kaderini belirleyen bir öneme sahip oldu. Öyle ki Amerika Birleşik Devletleri bağımsızlığını ilân ettikten sonra New York 2 yıl boyunca ülkenin başkenti oldu.
Göç akınını uğradı
Ardından bugünkü yerinde Washington D.C yeni başkent olarak kurulur ve zaman içinde bu şekilde gelişir. Başkentin Washington'a taşınmasına rağmen New York, yine de Amerika Birleşik Devletleri'nin en önemli yerleşimi olmaya devam eder. Kurucu 13 eyaletten biri olan New York'un aynı adlı kenti olan New York ve onun merkezi Manhattan'ın nüfusu, Avrupa'dan göçmenlerle hızlı bir şekilde artar.
Çok katlı yapılaşma
19. yüzyıldan itibaren başta İtalya, İrlanda, Almanya ve İskandinavya'dan göç alan Manhattan'ın nüfusu git gide artar. 19. yüzyılın ortalarına gelindiğinde adanın büyük bölümü yerleşime açılmış duruma gelir. 60 kilometrekarelik bir alanı kaplayan ada bu yoğun göçle başa çıkabilmek için çareyi çok katlı yapılaşmada bulur.
Gökdelen yarışı
20. yüzyılın başlarına gelindiğinde New York semalarında artık birbirinin peşi sıra gökdelenler yükselmeye başlamış, bu yapılar Manhattan adasının silüetini oluşturmuştu. Rockefeller gibi Avrupa kökenli aileler inşa ettikleri yapılar ve sahip oldukları zenginlikle Manhattan adasının zenginleri arasında yer aldılar. Ticaret ve borsa faaliyetleriyle ortaya çıkan bu zenginlik Manhattan'ın çehresini git gide değiştirmeye başladı.
Ekonominin merkezi
Birbirinin ardına inşa edilmeye başlayan gökdelenler ve artan ticaret faaliyet 2. Dünya Savaşı'nın ardından katlanarak devam etti. Dünyanın süper gücü haline dönüşen Amerika Birleşik Devletleri'nin ekonomik merkezi haline gelen Manhattan, Birleşmiş Milletler'in de yönetim merkezi oldu.
En büyük ikinci metro ağı
Dünyanın en büyük ikinci metro ağına da ev sahipliği yapan Manhattan'da hemen hemen her caddede bir metro durağının girişi yer almaktadır. Gün içerisinde trafik yoğunluğunun korkunç boyutlara ulaştığı Manhattan'da metrolar özellikle bu keşmekeşten kaçmak isteyenlerin imdadına yetişiyor.
Kentin simgesi Central Park
1876 yılında adanın tam ortasında inşa edilen Central Park, bugün tüm dünya için örnek bir projedir. Etrafı yüzlerce gökdelenle çevrili olan Central Park, New York'un adeta akciğeri görevi görmektedir. 3.5 kilometrekarelik bir araziyi kapsayan bu devasa park, yapay gölleri, spor ve konser alanlarıyla kentin en önemli aktivite merkezlerinden biri konumundadır.
40 milyon ziyaretçi
Ünlü Beşinci Cadde'nin de hemen yanından geçtiği Central Park, Manhattan'da çok sayıda bulunan parklardan biri olmanın çok ötesinde kentinde de simgelerinden biri konumundadır. Bu devasa park, Hollywood yapımı filmlerde de sık sık mekân olarak kullanılmaktadır. Central Park'a yılda ortalama 40 milyon kişi gelmektedir.
11 Eylül'ün izleri
11 Eylül 2001'de düzenlenen terörist saldırı sonucu yıkılan ikiz kulelerin ardından aynı bölgeye inşa edile One World Trade Center, New York'un ve Amerika'nın yeni simgelerinden biri haline geldi. Ünlü mimar Daniel Libeskind'in tasarladığı yeni Dünya Ticaret Merkezi, Manhattan'ın da en yüksek binası konumundadır. Yapı 542 metre yüksekliğe sahip.
Yüksek suç oranı
Manhattan özellikle 80'li yıllar öncesinde suç olaylarının sıkça yaşandığı hatta bazı semtlere yabancıların giremediği bir yere dönüşmüştü. Harlem gibi semtler bu dönemde yabancılar için tehlikeli bir yer haline gelmişti. Günümüzde ise bu bölgeler turistlerin de daha rahat bir şekilde dolaşabileceği bir yer haline geldi.
Ünlü müzeler burada
Neredeyse dümdüz bir alan üzerine yayılan Manhattan adasının en kayda değer doğal yükseltisi 86 metredir. Dolayısıyla ada bisiklet kullanımına da oldukça elverişli bir yöne sahiptir. Başta Metropolitan olmak üzere çok sayıda ünlü müzeye ev sahipliği yapan Manhattan, kültür-sanat konusunda da dünyanın önde gelen yerlerinden biri olma özelliği taşımakta.
Mutlaka görülmesi gereken yerler
Alışverişin kalbinin attığı Beşinci Cadde'nin yanı sıra Broadway, Metropolitan Opera, Lincoln Center, Carnegie Hall gibi önemli etkinlik alanları dünya genelinde sahne sanatlarının kalbinin attığı mekanlar olarak ön plana çıkmaktadır.
Dev bir şantiye alanı
Son yıllarda gökdelen sayılarında büyük bir artış yaşanan Manhattan, çok sayıda şantiyenin de yer aldığı bir bölge. Gürültünün yer yer korkunç boyutlara ulaştığı Manhattan bu karmaşasına rağmen her yıl milyonlarca turisti ağırlamakta.
