Bu salgınlarda milyonlarca insan hayatını kaybetti
31.01.2021 - 02:00 | Son Güncellenme:
GONCA KOCABAŞ - MİLLİYET TATİL
Tarih boyunca ortaya çıkan ve milyonlarca insanı etkileyip ölümlerle sonuçlanan salgınlar, ülkeleri ve medeniyetleri yıllarca etkisi altına aldı. Orta Çağ Avrupa'sında yaşanılan Kara Veba, Dünya savaşı sırasında ortaya çıkan İspanyol gribi ya da kolera, sars, ebola. Bunların hepsi, küresel çapta bir değişime ve etkiye sahip olan salgınlar olarak tarihe geçti. İşte insanlık tarihi boyunca yaşanılan salgınlar.
Kara Veba
Kırım ve Orta Asya'da ortaya çıkıp 4 yıl boyunca süren Kara Veba 1347 - 1351 yılları arasında çok sayıda ölüme sebep oldu.
Yersinia Pestis isimli bakterinin sebepolduğu hastalık, o dönem yapılan ticaretlerle Asya'dan Avrupa'ya yayılıp akıl almaz bir salgına dönüştü ve milyonlarca insanın ölmesiyle sonuçlandı.
Ekim 1347'de Sicilya'da Messina limanına yanaşan 12 gemiyi görenler kötü bir sürprizle karşılaştı. Gemideki insanların bir kısmı ölmüştü bir kısmında ise ağır hastalık belirtileri vardı.
Sicilyalı yetkililer geminin limandan çıkarılmasını emretti ama artık çok geçti. Önümüzdeki 5 yıl boyunca Kara Veba, Avrupa'nın neredeyse üçte birini yok ederek, 20 milyondan fazla insanın ölümüyle sonuçlandı.
O dönemde de hastalıkla mücadelede karantinalar uygulayarak, yayılma seyrini azalttılar. Fakat bilim insanlarına göre, hala kara veba mevcut. Günümüzde hala her yıl 1000 ila 3000 arasında kara veba görülüyor.
Kolera
Dünya üzerinde toplam 7 büyük kolera salgını görüldü. 1817'de Hindistan çevresinde görülen Kolera, kanalizasyon sisteminin içme sularına bulaşmasıyla ortaya çıktı.
Yetersiz beslenme, hijyen ve temiz içme suyu sıkıntısı bu salgının yayılmasında da büyük bir etken oldu. 1824 yılında bu salgın bitse de pek çok kez tekrarlamasıyla da biliniyor. 1852- 1860 yılları arasında yaşanan üçüncü kolera salgını bunların en tehlikeli olanlarından biriydi.
İçme sularının kaynatılması, temiz su kaynaklarına ulaşılması ve hijyen, salgının yayılmaması için en önemli unsurlar olarak kabul edildi.
Koleradan tam anlamıyla koruyan bir aşı henüz bulunamadı. Salgın 8 sene kadar dünyayı etkisi altına aldı ve 1 milyondan fazla insanın ölümüne sebep oldu.
1918 ispanyol gribi
1920 yılına kadar devam eden salgın dünya üzerinde bilinen en büyük salgınlardan biridir. Osmanlı da dahil tüm dünyayı etkisi altına alan salgın, 500 milyondan faza kişiye bulaşarak milyonlarca insanın ölümüne sebep oldu.
Adı her ne kadar İspanyol gribi olsa da aslında salgının çıkış yeri İspanya değildi. O dönem diğer Avrupa ülkeleri 1. Dünya Savaşı'nda olduğu için, ülkeler bu salgınıgündeme getiremedi.
Dünya savaşında yer almayan İspanya, salgını haberlerine taşıyabildiği için de ismi İspanyol gibi olarak tarihe geçti.
Mustafa Kemal Atatürk'ün de yakalandığı İspanyol gribi, tüm dünya gibi İstanbul'u da etkisi altına alarak, dönemin insanlarına zor zamanlar yaşattı.
Grip, o dönem devam eden 1.dünya savaşından daha fazla can almasıyla biliniyor. Virüs, yaşlı ya da çocukları değil, 20 ila 40 yaş arası erkekleri daha çok etkiledi.
Salgın, sokağa çıkma yasakları ve sosyal izolasyon ile kontrol altına alındı. Kendilerini hızlıca bu yasaklarla kapatan ve koruyan kentler, salgından çok daha az zararla kurtulurken, önlem almaktageç kalan yerler ise korkunç ölümlere şahit olarak milyonlarca kayıp verdi.
Bu ölümcül salgında, ülkelerin / bireylerin aldığı önlemler ve sosyal izolasyonun ne kadar önemli olduğu açıkça görülmektedir.
Asya gribi
H2N2 olarak adlandırılan influenza virüsü, 1956 yılında Çin'de ortaya çıkıp 1958 yılına kadar devam etti.
Salgının sürdüğü iki yıl içerisinde yaklaşık 4 milyon kişi hayatını kaybetti. Aşının bulunmasıyla ise 40 milyon kişi aşılanarak salgının önüne geçildi.
Sars
2002 yılında Çin'de ortaya çıkan Sars virüsü, yaklaşık 37 ülkeyi etkisi altına alarak 774 kişinin hayatını kaybetmesine sebep oldu. Virüs 1 yıl içinde kontrol altına alınarak,etkisini kaybetti.
Corona virüs benzeri bulaşma yolları olan Sars virüsünde de, insanlarla yakın temastan kaçınma, maske kullanımı ve sosyal izolasyon belli başlı korunma yolları arasında gösteriliyor.
Ebola
Orta Afrika'da İlk kez 1976 yılında eş zamanlı olarak iki farklı yerde meydana gelen Ebola salgını, adını virüsün görüldüğü ilk yerlerden biri olan Ebola Nehri yakınlarındaki bir köyden almaktadır.Salgında 11 binden fazla insan hayatını kaybetti.
HIV - AIDS
1960 yıllarında ilk kez görülen HIV virüsü, yüzde 80-85 oranında korunmasız cinsel ilişkiyle bulaşıyor.
Uzun yıllar yalnızca Afrika'da bulunan HIV virüsü zamanla tüm dünyaya yayıldı ve çok fazla insanın ölümüne sebep oldu.
AIDS ise HIV virüsünden kaynaklanan ve bağışıklık sistemini ölümcül boyutlarda etkileyen bir hastalık. Şimdiye kadar dünya üzerinde 32 milyondan fazla insanın hayatını kaybettiği biliniyor.
Corona Virüs
Aralık 2019'da Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve tüm dünyayı etkisi altına alan corona virüs, hala devam etmekle birlikte küresel çapta bir salgına sebep oldu.
İlk başlarda özellikle yaşlı ve kronik hastaları yoğun şekilde etkileyen virüs, zamanla gençlerde ve sağlıklı bireylerde de risk teşkil edip, ciddi boyutlara ulaştı.
