Bebeklik anılarımızı neden hatırlayamıyoruz? Her şey 2 yaşında başlıyor
20.08.2024 - 17:31 | Son Güncellenme:
Hayatımızın ilk yıllarına dair hatıralar, sanki sihirli bir şekilde kaybolmuş gibidir. Belki annemiz ya da babamızın anlattıklarıyla o döneme dair bazı anları gözümüzde canlandırabiliriz. Ancak hiçbir zaman kendimiz o anları hatırlayamıyor, zihnimizin köşelerine erişemiyoruz. Peki ama neden bebekken yaşadıklarımızı hatırlayamıyoruz?
Çoğumuz 2-3 yaşından önceki anılarımızı neden hatırlayamadığımızı zaman zaman merak etmişizdir. Bu fenomen, bilimsel literatürde “bebeklik amnezisi” veya “bebeklik unutkanlığı” olarak adlandırılır. Bebeklik döneminde beyin, tıpkı bir inşaat projesi gibi, zamanla, hızla gelişir ve büyür. Örneğin bu dönemde bebekler, yüzleri ve sesleri tanımaya başlarlar. Bu da “tanıma belleği” olarak adlandırılır. Ancak bu tür bellek, anısal belleğimiz gibi belirli olayları hatırlatmaz. Bu yüzden, bir bebek annesinin sesini tanıyabilir ama o sesi ilk kez duyduğunda ne hissettiğini ya da nerede olduğunu hatırlayamaz.
BELLEĞİN ERKEN DÖNEMDEKİ GELİŞİMİ
Bebeklik amnezisi, beynin bu erken dönem gelişimiyle doğrudan ilişkilidir. Beyin, olayları düzenlemek ve hatırlamak için belirli yapıların tam gelişimini bekler. Mesela ‘anısal bellek’ dediğimiz kısım, yaşadığımız olayları kaydeden bellek türü henüz tam olarak işlevsel değildir. Bu nedenle de bebeklik döneminde yaşadığımız birçok deneyim, kalıcı olarak hafızamıza yerleşmez.
1987 yılında yurt dışında, bebeklerin hafıza kapasitesini incelemek amacıyla ilginç bir bilimsel çalışma gerçekleştirilir. Bu çalışmada 2-6 aylık bebekler bir beşiğe yerleştiriliyor ve beşiğin bir köşesine asılı olan bir oyuncak, bebeklerin bacaklarına bağlanıyor. Bebekler tekme attıkları ya da kıpırdaştıkları vakit, oyuncağında hareket ettiklerini öğreniyorlar. Araştırmacılar, bebeklerin bu bağlantıyı ne kadar süre hatırlayabildiklerini ölçmek amaçlı test gerçekleştiriyorlar. Elde edilen sonuçlar ise 2 aylık bebekler, öğrendikleri bu bağlantıyı 1-2 gün boyunca hatırladığını, daha büyük bebeklerin ise daha uzun süre hatırlayabildiğini göstermiş. Bu bulgular, ‘işlemsel bellek’ adlandırılan hafıza türünün anısal bellekten çok daha bir dönemde gelişmeye başladığını ortaya koydu.
HİPOKAMPUSUN ÖNEMİ
Bebeklik döneminde yaşadığımız olaylar, tanıştığımız insanlar ve geçtiğimiz yerleri hatırlayamamamızın bilimsel temelini açığa kavuşturmak ise bilim insanları için hâlâ tam olarak çözülememiş bir durum. Bu durumun ardında yatan nörobiyolojik faktörlerden birisinin beynimizin önemli bir bölgesi olan hipokampusun bebeklik döneminde henüz yeterince gelişmemiş olması olduğu düşünülüyor.
Çünkü hipokampus anıların saklanması ve geri çağırılması konusunda kritik bir rol oynuyor. Bu nedenle bu bölgenin henüz olgunlaşmamış olması, bebeklikte kişisel hatıralarımızın oluşturulmasını zorlaştırıyor. Ayrıca bir kişinin kalıcı hatıra geliştirmenin arkasında benlik algısının da önemli bir işlevi vardır. Bebeklerde ise benlik algısının 2 yaşından itibaren gelişmeye başladığı biliniyor.
