Beyaz kirazı İtalyanlar kaptı

Kirazı biliriz tabii.. Meyve olarak lezzetini de genellikle takdir ederiz. Boncuk boncuk kan kırmızı taneciklerin görünüş hoşluğunun da hakkını verelim. Kiraz güzel bir meyvedir... Ancak kirazın anavatanının Anadolu olduğunu, Türkiye'nin dünya kiraz üretiminde şampiyon ülke olduğunu, kan kırmızı kirazın dışında Anadolu'da bir de 'beyaz kiraz' yetiştiğini, bu beyaz kirazın neredeyse tamamını İtalyanlar'ın toptan alıp götürdüklerini bilmeyiz...
Evet, kiraz üretiminde Türkiye'nin dünya şampiyonu olduğunu işin içinde olmayanlar genellikle bilmez. Oysaki dünya yıllık üretiminin yüzde 15'ini tek başına Türkiye karşılıyor! Evet, dünyanın en lezzetli kiraz çeşitleri Anadolu'da yetişiyor! Beyaz kiraz da bunlardan sadece biri.
Karadenizli Cherasus
Bütün bunlar tesadüf değil tabii. Kirazın (ve huysuz kardeşi vişnenin) anavatanı Doğu Karadeniz kıyıları. Kiraz, Latince adını ise Giresun'dan alıyor. 'Giresun' adını, bir de şöyle okuyalım: Cherasus (okunuşu Serasus)
Kan kırmızı kiraz bugün de en çok anavatanı olan topraklar yetiştiriliyor. Ama beyaz kirazın en çok yetiştiği bölge Konya Ereğli. Bu muhteşem meyveyi keşfeden İtalyanlar, Konya Ereğli'ye adeta üslenmiş durumdalar. İtalyanlar'ın beyaz kirazın kaderini değiştirdiğini belirten Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Enver Bozkurt şöyle diyor:
"Türkiye'nin en iyi beyaz kirazı Konya Ereğli'de yetişir. Lezzeti ve sertliği ile bizim beyaz kirazın üstüne yoktur. Beş yıl önce İtalyanlar Ereğli'ye gelmeye başladılar. O yıllarda bu çevrede bin 500 - 2 bin ton beyaz kiraz yetişirdi. İtalyan tırları beyaz kiraz taşımaya başlayınca, bugün kiraz üretimimiz 10 bin tona çıktı."
İtalyanlar reçeline bayılıyor
Önceleri Ereğli'nin tüm beyaz kirazını tırlarla götüren İtalyanlar, sonradan işi daha da ilerlettiler. Ereğli'ye iki tane beyaz kiraz işleme tesisi kurdular. İtalya'da beyaz kiraz reçelinin büyük ilgi gördüğünü anlatan Başkan Enver Bozkurt devam ediyor:
"Kirazın çekirdeğini, sapını ayıklayıp reçel yapıyorlar ve bidonlarla götürüyorlar. Ereğli'de ne kadar kiraz çıkarsa hepsini alıyorlar. Bu nedenle, sürekli yeni kiraz bahçeleri kuruluyor. Beyaz kirazın kilosunu bu yıl İtalyanlar'a 1 milyon 100 bin liraya sattık. Geçen yılki fiyat ise 900 bin liraydı."

Kadehleri süslüyor
Kırmızı kirazda da ilginç gelişmeler oluyor. Küçük köylü işletmelerinde yapılan üretim talebi karşılayamadığı için artık kiraz ormanları, işlemek için fabrikalar kuruluyor. Örneğin Alara firması'nin Bursa'da 30 bin metrekarelik bir tesisi var. Alara kirazın salamurasını da üretiyor. Salamura kiraz martini kadehlerinde ve pastaların üzerinde kullanılıyor. İngiltere'de Marks & Spencar, Belçika'da Carrefour, İsviçre'de Migros, Avusturya'da Spar gibi dev market zincirlerinde Anadolu kirazı satılıyor. ABD, Kanada, Çin, Almanya, Japonya, Fransa'ya ihracat yapılıyor.
Kıymetini bilmiyoruz
Kirazda Türkiye, iktisat biliminde 'mukayeseli üstünlük' denen konum avantajlarını iyi kullanamıyor. Araştırma yapmadan 'hababam' taktiğiyle ihracat yapmaya çabalıyor. Üretiminde avantajlı olduğu, dolayısıyla dünya pazarlarında söz sahibi olabileceği mallardan birinin de kiraz olduğunu el yordamıyla yeni yeni kavrıyor. Örneğin beyaz kirazın Avrupa'da büyük bir pazarı olduğunu bizim Türk firmaları değil İtalyan firmaları keşfetti.
Taze kiraz ihracatı için, kiraz reçeli sanayii oluşturmak için Türkiye'nin geniş topraklarında kiraz ormanları kurulması gerekiyor. 1995 yılında 200 bin ton olan Türkiye kiraz üretimi 2001 yılında 250 bin tona çıkmış ama bu miktar da artan talebi karşılamaya yetmiyor. Mevcut birkaç tesis yeterli kiraz bulamadığı için tam kapasite ile çalışamıyor.

'Bodur kiraz'da yatırım açığı var
Alara yetkilileri, "Avrupa tüketicisi bizim kirazı çok beğeniyor. Dış talepleri karşılayacak miktarda kiraz bulamadığımız için fidan bahçeleri kurmaya başladık. 10 milyon dolarlık yatırımla yılda 1.5 milyon bodur fidanı yetiştiriyoruz" diyorlar.
Geleneksel kiraz ağacı 10 metreye kadar boylanırken bodur kirazın boyu 3.5 metreyi geçmiyor. Geleneksel üretimde dönüme 500 - 600 kg. kiraz alınırken bodur kirazda bu rakam 2 tona kadar çıkıyor. Geleneksel kiraz ağacı 7 yaşında meyve verirken bodur kiraz 3 yaşında veriyor. İşçilik maliyeti onda bir. Bu kolaylıklarına bakılırsa, sabırsız yatırımcı için bodur kiraz iyi bir yatırım seçeneği gibi görünüyor.

Avrupa'nın en büyük kiraz ihracatçısı
Alara yetkilileri girişimcileri bodur kiraz bahçesi kurmaya davet ediyor. Devletin de kiraz, vişne, badem, kestane, ceviz bahçeleri kurulmasını tevşik etmesi gerektiğine dikkat çekiyorlar. Bu yıl 40 milyon dolarlık kiraz ihraç etmeyi planlayan, 'Avrupa'da en büyük kiraz ihracatçısı' Alara yetkilileri, marketlerde kilosu 2 milyon liraya satılan kirazın Avrupa marketlerinde 6 euro'ya (9 - 10 milyon lira) satıldığını söylüyor.



BUSINESS