Yerli üretim cepler pazarı ele geçiriyor

HANİFE BAŞ - Türkiye’de cep telefonunda yerli üretim hamlesi sürerken, bu modeller geçen yıl adetsel bazda pazarın yüzde 60’ına hakim oldu. Ülkemizde yılda 11-12 milyon adet cep telefonu satılıyor. Ayda satılan ortalama 1 milyon adetlik telefonun çoğunluğunu giriş ve orta segment telefonlar oluşturuyor. Yerli üretim cep telefonları da bu segmentte yer alıyor. Kurlardaki artış nedeniyle giriş ve orta segmentte yer alan yerli üretim cep telefonlarına talep de arttı. Son rakamlar ise sektörün yüzde 60’ına hakim olduklarını gösteriyor.

Kur nasıl etkiledi

Türk hükümetinin aldığı kararla 2020 yılı aralık ayında yerli üretim hamlesi başlamıştı. 2021 yılı ocak ayıyla beraber Samsung, Xiaomi, Oppo, TCL, Tecno Mobile, Vivo, realme ve son olarak Omix tesis kurarak üretimlerini açıkladı. 2021 yılında cepte yerli üretim furyasına tanıklık ettik. Türkiye’de üretilen modeller pazara hakim oldu. Yerli üretimde iki farklı üretim sistemi öne çıkıyor. İlkinde ürünlerin sadece montajı Türkiye’de yapılırken, ikincisinde ana kart dahil tüm sistemler, CKD (complete knock-down) sistemiyle üretiliyor. Henüz üretime başlamayan Huawei ve Honor’un da fizibilte çalışması yaptığı biliniyor.

Pek çok telefonda ‘Türkiye’de montajlandı ve Türkiye’de üretildi’ yazıları da yer alıyor. Ancak döviz kurlarındaki artış yerli üretimin önünde önemli engel olmaya başladı. Yerli üretimle beraber giriş ve orta segmentteki telefon fiyatları yüzde 50 düşerek 1.500 TL’ye kadar gerilemişti. Ancak kurlardaki artış sonrasında sektör oyuncuları fiyatlarını artırmak zorunda kaldı. Giriş seviyesi model fiyatları 3-4 bin TL bandına çıktı. Ayrıca artan fiyatla beraber taksit sınırlamasına takılan model sayısı da arttı.

‘Yatırım zayi olmasın’

Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş Adamları Derneği (MOBİSAD) Başkanı Mustafa Kemal Turnacı, “Cep telefonu üretim yatırımlarının artması, teşvik edilmesi gelecek açısından çok önemli. İstihdama da olumlu katkısı var. 2020’de ithalatı baskılamaya yönelik bir girişimle 200 doların altında ithal edilen cep telefonlarına gözetim belgesi mecburiyeti getirildi. Gözetim belgesine takılmamak için firmalar fizibilite yaptı ve ülkemizde yatırıma karar verdiler.

Ancak kur artışları sonrasında bu avantaj ortadan kalktı. Artan fiyatlarla yüzde 50’lik ÖTV dilimine girmeye başladılar. Burada üretmek avantajlı olmamaya başladı. Bu nedenle hükümetin bir an önce önlem alması gerekiyor. Hızlı düzenleme yapılmalı. Büyük firmalar önemli yatırımlar yapıp ciddi oranda istihdam sağlıyorlar. Bunun korunması gerekiyor. Yatırımların zayi olmasını engellemeliyiz. Yüzde 60’lık pazar yok olmamalı” yorumunu yaptı.

10 bine yakın istihdam

Cep telefonu üretimiyle beraber Türkiye’de 10 bin kişiye yakın kişiye de istihdam kapısı açıldı. Cep telefonu üretimi daha çok mavi yakaya iş imkanlarını artırdı. Üretimde yüzde 85 oranında mavi yaka çalıştırılıyor, yüzde 15 oranında ise beyaz yakalı eleman ihtiyacı oluyor. Cep telefonu üretimi için meslek lisesi mezunları da avantajlı hale geldi. En çok montaj elemanı aranıyor, sevkiyat, kalite kontrol, lojistik, teknik ve test mühendisi gibi alanlarda binlerce kişiye istihdam şansı doğdu.

Hangi modeller üretiliyor?

Türkiye’de giriş seviyesindeki bütün cep telefonu modelleri artık yerli üretim. Orta segment modellerde de üretim başlamıştı. Kurların artışından önce üst segment modellerin de üretilebileceği konuşuluyordu. Samsung A serisi modellerinden yılda 3 milyonu Türkiye’de üretiyor. Xiaomi Redmi 9T, 9C, Note 10S, Oppo, Reno ve A serisi modellerini burada üretiyor. A15, A15s, Reno5Lite, A74 modelleri var. Vivo’nun Y21s, Y53s’i yerli üretim. TCL, 20 SE, 20 E ve L7’yi yerli üretiyor. Tecno Mobile Camon 16, realme, C21, C21Y, Omix de X300 ve X500 modellerini Türkiye’de üretiyor.