Yeni nesil yatırım

HANİFE BAŞ - Teknoloji geliştikçe yatırım yapılan alanlar da çeşitleniyor. Altın, döviz, gayrimenkul, borsa derken startup ekosistemi yatırımcılara yeni bir alan sunuyor. Artık pek çok yatırımcı listesine startup’ları da alıyor. Melek yatırımcılar, girişim sermayesi fonları derken farklı yatırım şekilleri de ortaya çıkıyor. Kitle fonlaması araçlarıyla bu alana yatırım yapan bireysel yatırımcı sayısı giderek artıyor. Bu fonlar sayesinde 1 TL’ye bile yatırım yapmak mümkün hale geldi.

Türkiye’de, 2022’nin ilk yarısında tohum, erken ve sonraki aşamalarda 140 yatırım turunda toplamda 1 milyar 393 milyon dolar yatırım yapıldı. Startup’ların yıldızının parladığı ve herkesin bu alana yatırım yapmanın yolunu araştırdığı bu dönemde, sektöre yakın mercek tuttuk. Yatırım yollarını ve neler yapılabileceğini araştırdık.

Çok fazla ilgi var

Endeavor Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Emre Kurttepeli, Türkiye’de melek yatırımcı sayısının 2 bin, Türkiye odaklı ve kurulu aktif girişimlere yatırım yapan girişim sermayesi fon sayısının da 50’nin üzerinde olduğunu anımsattı.

Profesyonel anlamda startup’lara yatırım yapmanın özellikle geç aşamadaysa uzun ve meşakkatli araştırmalar gerektiğini belirten Kurttepeli, “Bunun yanında aranan kaynağın da büyüklüğü bireysel yatırımların karşılayamayacağı noktalara gelebiliyor. Bu nedenle borsada halka arz olan şirketleri saymazsak ortalama bir vatandaşın bu noktadaki varlığı oldukça az diyebiliriz. Bu aşamadaki şirketlere genellikle yerel veya uluslararası yatırım fonları, şirket grupları ve özel sermaye şirketleri yatırım yapmakta. Erken aşamada yapılan yatırımlarda ise durum biraz daha farklı. Özellikle son dönemde gelişen ve yayılan kitle fonlaması araçlarıyla halk kaynak arayan girişimlere çok daha kolay ve hızlı şekilde yatırım yapabiliyor. Değer yaratma noktasında ekosisteme dahil olabiliyorlar. Bu konuda ilginin de günden güne büyüdüğünü gözlemliyoruz” bilgisini verdi.

Kurttepeli, melek yatırımcıların genelde girişim başına 50-100 bin dolar aralığında yatırım yaparken, fonların erken girişim aşamasında 1-3 milyon dolar aralığında yatırım yaptıklarını aktardı. Emre Kurttepeli, startup’lara yatırımın geri dönüşüyle ilgili de, “Amerika Silikon Vadisi’nde startup’lara yatırımın 3-5 yıl aralığında geri dönüşü oluyor. Ülkemizde bu süre daha uzun. Genelde 10 yılı aşıyor” diyor.

Kurttepeli, yatırım büyüklüğü açısından market teslimat, oyun, yapay zeka, servis olarak yazılım ve pazarlama teknolojilerinin 2022’nin ilk yarısının en sıcak konuları olduğuna işaret ederek, “Bu yılın ilk yarısında yatırım sayısı açısından fintek, SaaS, yapay zeka, oyun, e-ticaret en sıcak konulardı. 2022’nin ilk yarısında her dört yatırımdan birine yabancı yatırımcılar katıldı. 2022’nin ilk yarısında Türkiye, oyun yatırımlarında kendi rekorunu kırmakla kalmadı, aynı zamanda Avrupa’nın en çok oyun yatırımı alan ülkesi oldu” diye konuştu.

Ekosistemin boyutu değişti

Yemeksepeti’nin kurucusu, girişimci, melek yatırımcı ve global girişimcilik ağı GEN Türkiye Başkanı Nevzat Aydın, Türkiye’de 2010’dan beri girişimcilik ekosisteminin boyutu ve öneminin arttığına işaret etti. Aydın, “Türkiye önemli bir startup merkezi haline geldi. Bu gelişmeler startup’lara olan yatırımcı ilgisini de artırdı. Ülkemizde artık parlak fikirlere yatırımların boyutu da çeşitlilik gösteriyor. Türkiye’de yeni girişimler her geçen gün artsa da henüz dünyayla aynı seviyeye gelemediğimizi de söyleyebilirim. İstenilen noktaya gelebilmek için girişimcilik ekosisteminin tüm parçalarının doğru ve uyumlu çalışması lazım. Ancak üniversitelerin yürüttüğü faaliyetlerin, melek yatırımcıların, risk sermayesi fonlarının, kuluçka merkezleri ve teknoparkların çoğalması, KOSGEB, TÜBİTAK ve benzeri kurumlarca verilen Ar-Ge desteklerinin artması, girişimciliğin müfredata eklenmesi, melek yatırımcı kanununun olması ve son olarak GEN Türkiye gibi organizasyonların varlığı, ekosistemin büyümesini pozitif yönde etkilemeye başladı. Türkiye’de girişimcilik ekosistemi bir döngüden oluşuyor, yatırımcılar, devlet teşviki, eğitim bir bütün ve bütün halinde hareket edilmesi de bir gereklilik” değerlendirmesi yaptı.

Nevzat Aydın, bir startup’a yatırım yaparken nelere dikkat ettiği konusunda şunları söyledi: “Yatırımcılık da girişimcilik gibi tutku gerektiren bir iş. Benim hedefim her zaman tutkuyla bağlandığım bir fikri, insanların hayatını ve yaşayış şekillerini değiştirecek bir iş modeline dönüştürebilmek oldu. Bu ışığı gördüğüm her girişimi de desteklemeye çalışıyorum. Genel olarak yatırımlarımda hangi sektörde olursa olsun, mutlaka teknolojiyi iş modelinin içine adapte edebilmiş olmasına dikkat ediyorum. Yatırım stratejim ise genelde internet, teknoloji ve pazaryeri üzerine oluyor. Çünkü benim bildiğim konular bunlar. Ayrıca gençlerle iletişim kurmayı da seviyorum. Çok uzun bir dönemdir yatırımcı kimliğimi genç girişimcilere destek olmak üzerine kurdum diyebilirim. Bir melek yatırımcı olarak böyle zorlu bir dönemde de inandığım kişi ve projelere yatırım yapmaya devam edeceğim. Tüketiciye maksimum fayda sağlayacak, bu dönemde hayatımızı kolaylaştıracak girişimlere yatırım yapmak şu an için öncelikli planım.”

Bunlara dikkat edin

Dünyada ve Türkiye’de startup rüzgarı esiyor. Başarı hikayeleri çok. Ama başarısızları da göz önüne almak gerekiyor. Yatırımınızı yüze katlayabilirsiniz. Her yatırımda olduğu gibi kaybedebilirsiniz de. Startup’lara yatırım yaparken dikkat edilmesi gerekenler var.

Yatırım yapacağınız startup’ı iyi araştırın. Kurucu ekibine bakın. İlk girişimleri mi? İş hayatı deneyimleri var mı? Ekip çalışmaları nasıl, işe vakıflar mı? İş planı, iş modelleri, vizyonları nedir?

İş fikri rekabetçi mi? Rakiplerinden farkı ve üstünlüğü nedir? Hangi pazara ve kitleye hitap ediyor?

Öncelilkle bildiğiniz sektörlerdeki girişimlere yatırım yapmanız öneriliyor. Böylece girişimleri daha iyi analiz edebilirsiniz. Farklı bir sektördeki girişim ilginizi çektiyse o sektörü mutlaka araştırın.

Ortaklık yapısı ve şirket sermayesini araştırın. Ticaret sicil kaydına mutlaka bakın. Finans durumu önemli. Gelecek planlarını inceleyin.

Türkiye’nin en büyük startupları

Yurtdışına açılma hedefi olsun.

Yatırımcı kendi finansal analizini de iyi yapmalı.

Startup yatırımının risklerini ve potansiyel kazançlarını göz önünde bulundurarak, o yıl içerisinde yatırım yapmak istedikleri tutarı netleştirip en az 10 girişime bu rakamı bölüp portföy oluşturmalı.