Ticari kredilere ‘dijital karne’

Mithat Yurdakul / ANKARA - Ekonomide kredi yöneliminin tüketim kredilerinden üretime çevrilmesinin ardından, işletmelere sağlanan finansmanda da bazı standartlar sağlanacak. İşletme Değerlendirme Raporu’nun (İDR) kapsamının genişletilmesiyle, bankaların işletmelere ait değerlendirme raporlarını dijital ortamda incelemesi sağlanacak, şirketlerin performanslarına ilişkin resmi kurumların tuttuğu kayıtlar kredi başvurularının değerlendirilmesinde belirleyici olacak. Bankalar şirketlerin verimliliği, borç ödeme potansiyeli, varlıklarını nakde çevirme kapasitesi, likitide oranı ve rekabet gücüne göre kararlarını verecek.

Edinilen bilgiye göre, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı’nın (KOSGEB) temin ettiği idari kayıtlar ile işletmeye özel temel parametreleri içeren ve 2019 yılından beri hazırlanan İşletme Değerlendirme Raporu’nun (İDR) kullanım alanı genişletilecek. İşletmelerin ticari ilişkilerinde ve ihracat bağlantılarında temel bir doküman olarak değerlendirdiği raporlama sisteminin üçüncü kişilere açılması için çalışma yapılacak.

Bankalar talep etti

Bankaların işletmelere ait İDR’nin temin edilmesi yönünde taleplerinin ardından, söz konusu raporların paylaşımı için Kredi Kayıt Bürosu ile işbirliği yapılacak. Böylece şirketlerin performanslarına ilişkin resmi kurumların tuttuğu kayıtlar, findeks platformu üzerinden paylaşılacak. Bu çerçevede, İDR’nin 2018-2022 dönemi verilerini içeren yeni versiyonuna internetteki “Findeks Platformu” üzerinden ulaşılabilecek. Buradan işletmeler kendi findeks raporunu alabileceği gibi platforma üye olan üçüncü taraflar da, işletmenin rıza vermesi kaydıyla bu verilere erişebilecek.

Şirket ne kadar verimli?

Platformda şirketler hakkındaki sektör sıralaması, insan kaynakları, Ar-Ge çalışmaları, verimlilik ve ihracat verileri ile finansman bilgilerine bankalar erişebilecek. Bankaların da erişimine açılacak olan raporlarda; şirketin net satışları, çalışan sayısı, aktif büyüklüğü, Ar-Ge harcamaları, işgücü ve yatırım verimliliği, kapasite kullanımı yıllar bazında karşılaştırılabilecek. Alacakların tahsili ve stokların nakde çevrilme süresinin de yer alacağı raporlarda; şirketin hem Türkiye, hem de bölgesindeki sırası hakkında bilgi verilecek. Şirketin tescilli marka ve patent sayısının yanı sıra net satışın çalışan sayısına bölümüyle bulunan “işgücü verimliliği” de Türkiye ve sektör ortalamalarıyla karşılaştırılarak sunulacak. İhracat persoformansı ölçülürken de toplam ihracat miktarı ve ihracat yapılan ülkelerin yanı sıra yurtdışı satışların toplam satışları içindeki oranına bakılacak.

Nakit varlığı ne?

Şirketlerin borç ödeme kapasitesinde; işletmenin kısa vadeli borçlarını nakit ve benzeri varlıkları ile ödeyebilme gücünü gösteren “likidite oranına”, kısa vadeli yükümlülüklerini çok kısa sürede nakde çevrilecek varlıkları ile ödeyebilme gücünü gösteren “nakit oran”a bakılabilecek. Şirketin ortaklar tarafından sonradan konan sermayesi, şirket borçları, rekabet gücü, öz kaynak karlılığı da işletmenin mali yapısı hakkında fikir verecek.

Borç ödemede kritik oran

Raporun bankalar açısından önemli bileşenlerinden olan “finansman” bölümünde şirketin borç ödeme gücü masaya yatırılacak. Bu kapsamda, işletmenin günlük faaliyetlerini yürütmesi için ihtiyaç duyduğu sermayeye bakılacak. İşletmenin kısa vadeli borçlarını ödeyebilme gücünde ise dönen varlıkların kısa süreli yabancı kaynaklara bölünmesi ile bulunan bir likidite oranı olan ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde 1,5 olması yeterli görülen “cari oran”a bakılacak.