Tarladaki ürüne yağış ve fiyat etkisi

DUYGU ERDOĞAN- İç Anadolu başta olmak üzere tüm bölgelerde kasım sonu itibarıyla kışlık hububat ekilişlerinin yüzde 80’i tamamlandı. Bu oran, kurak geçen geçen sezonda bile yüzde 90 seviyesindeydi. Diğer yandan üreticilerin, global gelişmeler ekseninde yeterli alıcı bulamayan pamuk ve önceki ekim sezonuna göre fiyatı düşük seyreden ayçiçeği, mısır ile haşhaş ekimi yerine çitçinin hububata yöneldiği gözlendi.

Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) hububat ve bakliyatta yağış, ekiliş ve gelişim analizine göre, ekim ve kasımda yağışlarda normaline göre yüzde 29 azalma görüldü. Bu yağışsızlık dönemi geçen yıl ile benzer bir sistem oluşturuyor. Türkiye genelinde kasım ayı yağışlarının son 5 yıldır normallerin altında seyrettiği, bu dönemde en fazla azalmanın İç Anadolu Bölgesi’nde kaydedildiği belirtildi.

İç Anadolu yağışsız

Türkiye buğday ekilişinin yüzde 37’sini sağlayan İç Anadolu Bölgesi’nin aynı zamanda bu dönemde en az yağış alan bölge olduğu görüldü. Konya’daki son durumu değerlendiren Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, “Konya genelinde sulama imkanı olan tarlalarda sorun yok. Kıraç alanlarda ise ekim ayında çıkışı sağlayacak kadar yağış alanlar yerler de var, ama hafif yağıştan sonra devamı gelmeyince kışa ideal formda giremeyen tarlalar da var” dedi. Soylu, yağışların bundan sonraki durumu ve ilkbahar dönemi yağışlarının bitki gelişimini belirleyici olacağı bilgisini paylaştı.

Maliyet hesabı

Pamuk ekimini artırarak ithal pamuk kullanımını azaltmak isteyen Türkiye bu sezonda 1 milyon ton lif pamuk üretim hedefini geçmişti. Ancak başta Avrupa olmak üzere talepsizlik ortamı pamukta fiyatı ve alımı düşürdü. Pek çok çiftçi zarar ettiğini belirtirken, girdi maliyeti yüksek olan pamuk yerine buğday ekmeyi tercih etti. Bu yöneliş TMO saha çalışmalarında da görüldü. Gaziantep Araban Ziraat Odası Başkanı Hasan Altun, “Pamuk çiftçisi çok zor durumda. Geçen seneye göre en az yüzde 60 rekolte düşmesini bekliyoruz. Pamuk girdisi çok yüksek. Maliyet bu kadar yüksekken bir de fiyatlar geçen yılki kadar bile olmadı. Genelde pamuk yerine buğday ekildi. Çiftçi en azından maliyetinin düşük olduğu için tercih ediyor” diye konuştu.

‘Ürün deseni değişiyor’

Genel olarak kışlık ekilişler sürerken sahadaki çalışmalara göre, İç Anadolu Bölgesi’nde mısır ekili alanlardan hububata, Marmara Bölgesi’nde ayçiçeği, kanola ve haşhaştan buğdaya, Akdeniz Bölgesi’nde ayçiçeği, pamuk ve mısır ekili alanlardan buğdaya, Karadeniz Bölgesi’nde ayçiçeğinden buğday ve arpaya, Ege Bölgesi’nde mısır, yağlık ayçiçeği ile haşhaş ekiminden hububata, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yem bitkilerinden hububata yönelme olduğu görüldü. TMO sezonda buğday ve arpa için taban alım fiyatlarını artırmış, dünyadaki gıda stoklama eğilimi ortamında kaynakları güvenceye almaya yönelmişti. Yüksek fiyatlar piyasada da çiftçiyi memnun eden fiyatlar oluşturmuştu. Bu nedenle pek çok bölgede hububat ekiminin artacağı tahmin ediliyor.

Balıkesir Ziraat Odası Başkanı Sami Sözat, “Üretici ayçiçekte umduğunu bulamadı. Eskiden zaten çok daha fazla ayçiçek ekim alanı vardı. Giderek azaldı. Ama bu fiyatlara ekmek artık daha zor. Bu sene ender kurak bir dönem de geçirdi Balıkesir. Kasım sonuna kadar ekim sezonunu başlatamadık” dedi.

Denizli Merkez Ziraat Odası Başkanı Hamdi Gemici, özellikle yağışsızlık döneminin barajlardaki su oranını da azalttığını belirtirken, “Bu nedenle pamuk ekilişlerinde kayıp yaşayacağımız endişesi var. Pamukta zaten düşük fiyat bu sezon çiftçiyi çok zarar ettirdi. Bu ürün deseninden kazanamayan üretici tehlikeli bir değişime gidiyor. Ürün deseni belki uzun yıllar geri kazanılamayacak şekilde değişiyor” diye konuştu.