Sitelerde büyük göç! İstanbul'da bu ilçelerde yüzde 150'ye ulaştı...
İstanbul'da aidatlar son dönemde kirayla yarışır hale geldi, birçok ilçede minimum yüzde 50-60'tan başlayıp yüzde 100'ü geçen hatta yüzde 150'ye ulaşanlar dahi var!
Can Şişman / milliyet.com.tr - Aidatlar son dönemde İstanbullu ev sahipleri ve kiracılarının korkulu rüyası olmaya başladı. Pek çok kişi yüksek aidatlardan şikâyetçi. Megakentte aidatlar son dönemde kirayla yarışır hale geldi, birçok ilçede yüzde 100'lere varan oranlarda aidat artışı yaşandı. Aidatlara dair merak edilen soruları konunun uzmanları ile konuştuk.
'SANILANIN AKSİNE KİRACILAR DA SORUMLU'
Aidatlar, İstanbul'da yaşayan ev sahipleri ve kiracıların ortak derdi. Peki şu anda kiracılar ve ev sahipleri aidatlarını ödemediği takdirde ne ile karşılaşabilirler? Aidatlarını ödemeyen vatandaşlar herhangi bir yaptırımla karşı karşıya kalabilirler mi? Bu soruyla son zamanlarda sıklıkla karşılaştıklarını söyleyen Avukat Oğuz Kara, aidat borcundan yalnızca ev sahiplerinin değil kiracıların da sorumlu tutulduğuna dikkat çekti.
Kara, "Kat Mülkiyeti Kanunu'nun (KMK) 20. maddesinde ortak giderler düzenleniyor. KMK'ya göre, payına düşecek gider ve avans borçlarından ve işleyecek gecikme tazminatından kat maliki ile birlikte kiracı da sorumlu kabul ediliyor. Yani sanıldığının aksine aidat borcundan yalnızca kat maliki değil, kiracılar da sorumlu tutuluyor" dedi. Ev sahiplerinin, evlerinde oturup oturmamaları fark etmeksizin aidat borcunu ödemekle yükümlü olduklarını söyleyen Kara, "Kat malikleri aidat borcunu ödemediği takdirde, ödenmeyen aidat borcuna ilişkin olarak apartman yöneticisi ya da her bir kat maliki dava açabilir ve icra takibi başlatabilir. Ödemede gecikilen günler için aylık yüzde 5 hesabıyla gecikme tazminatı ödemekle yükümlü olacaklardır" şeklinde ifade etti.
ÖZELLİKLE O İLÇELERDE YÜZDE 150'YE ULAŞTI
TÜGEM Kurucu Başkanı Hakan Akdoğan, İstanbul'daki aidat artış sebepleri arasında personel maaşlarına gelen zammın etkili olduğunu söyledi. Özellikle elektrik ve doğalgaza gelen zamların aidat artışında etkili olduğunu söyleyen Akdoğan, toplu sitelerdeki havuz temizliği ya da yönetim hizmetleri gibi faktörler nedeniyle buralarda aidatların daha da yüksek olduğunun kaçınılmaz olduğunu belirtti.
İstanbul'da özellikle Beşiktaş, Şişli, Kadıköy, Üsküdar ve Bakırköy gibi ilçelerinde ciddi aidat artışlarının yaşandığını vurgulayan Akdoğan, "Yüzde 100'e varan artışlar var. Minimum yüzde 50-60'tan başlayıp yüzde 100'ü geçen hatta yüzde 150'ye ulaşanlar dahi var. Elbette bu artışlar sitelerin sosyal donatısına ve büyüklüğüne göre de değişiyor" diye konuştu.
'TOPLANTILARA KATILMAK ÇOK ÖNEMLİ'
Yüksek aidat artışlarıyla karşılaşılmaması için nelere dikkat etmek gerekiyor? Avukat Oğuz Kara ev sahiplerinin kat malikleri kuruluna mutlaka katılması gerektiğini hatırlattı. "Aidatları belirlemek için kat malikleri kurulu, yılda bir defadan az olmamak üzere yönetim planında gösterilen zamanlarda, böyle bir zaman gösterilmemişse her takvim yılının ilk ayı içinde toplanıyor. Yüksek aidat artışlarıyla karşılaşılmaması için ev sahiplerinin bu toplantılara katılımı önemli" diyen Kara, bir bina veya sitede işletme projesi hazırlanırken bir önceki yılda gerçekleşmiş olan giderlerin enflasyon karşısındaki bugünkü değerinin belirlendiğini söyledi.
Bu tutara yıl içinde gerçekleşmesi muhtemel 'öngörülemeyen giderler'in de dahil edilerek yıllık tahmini bütçenin oluşturulduğunu belirten Kara, ev sahiplerinin çoğunluğu tarafından kabul edilen aidat miktarının diğer kat maliklerini de bağladığını vurguladı. Yılın bu zamanlarında aidat bedellerinin 2022 yılı için yeniden belirlendiğini söyleyen Kara, "Özellikle güvenlik ve temizlik personeli bulunan sitelerde personel gideri asgari ücrete yapılan zam oranında artacak. Bu da aidatı yükseltecek en önemli kalem olacak. Bunun dışında zamlar nedeniyle giderlerde ciddi bir artış olacak. Bu nedenle kat maliklerinin toplantılara katılım sağlaması çok önemli" ifadelerini kullandı. Aidat artışlarında kanuni bir artış üst limiti bulunmadığını hatırlatan Kara, "Yalnızca kiracılar bakımından kira ile sınırlı sorumluluktan söz etmek mümkün" diye de ekledi.
İTİRAZ İÇİN O SÜREYE DİKKAT!
Ev sahiplerinin genel kurula katılımının önemine vurgu yapan Avukat Oğuz Kara, "Kat malikleri aidat artışının nereden kaynaklandığını öğrenebilir ve denetimini sağlayabilir. Kiracılar ise bu toplantıya yalnızca mal sahibinden vekaletname almasıyla katılabilirler" bilgisini verdi.
İtiraz hakkı için 1 aylık süreye dikkat çeken Kara, "Kat malikleri kurulunca verilen kararlar aleyhine, kurul toplantısına katılan ancak karşı oy kullanan her kat maliki karar tarihinden başlayarak 1 ay içinde, toplantıya katılmayan her kat maliki ise kararı öğrenmesinden başlayarak 1 ay içinde ve genel kurul davetiyesi eline ulaşmayanlar 6 ay içinde sulh mahkemesinde iptal davası açabilir. Davayı bir kat malikinin bile açması yeterli olacaktır" detayını paylaştı. Dava açma süresinin genel kurul tarihinden itibaren 6 ayı geçemeyeceğinin altını çizen Kara, 6 aydan sonra iptal davasının açılamayacağını vurguladı. Kara ayrıca KMK ve yönetim planına açıkça aykırı olan kararlar için aykırı oy kullanılmasa dahi süre koşulu olmaksızın her zaman dava açılabileceğini belirtti.
'AİDAT BORCUNUN BİRİNCİ DERECE SORUMLUSU...'
Avukat Oğuz Kara, ortak gider ve aidat borcundan ev sahibinin sorumlu olduğunu belirterek, "Kiracı ise kat maliki ile birlikte söz konusu borçlardan her ay kira miktarı kadar kat maliki ile birlikte müteselsilen sorumlu olacaktır. Yani kiracının sorumluluğu ödemekle yükümlü olduğu kira miktarı ile sınırlıdır" vurgusunu yaptı.
Aidat borcunun birinci derece sorumlusunun ev sahibi olduğunu söyleyen Kara, ev sahibinin aidat borcundan sorumluluğunun sözleşmeyle ortadan kaldırılamayacağına dikkat çekti. Kara, ev sahibinin sorumluluğunu, "Malikin kiracısı ile böyle bir sözleşme yaptığını varsayalım, bu durumda sözleşme yalnızca iç ilişkiyi ilgilendirir ve sadece tarafları bağlar, apartman yönetiminin dava açmasını veya icra takibi başlatmasını engellemez" diye anlattı.
NE ZAMAN KİRACI, NE ZAMAN EV SAHİBİ SORUMLU?
Yeni yapım niteliğinde olan hususlardan yalnızca ev sahibinin sorumlu olduğunu söyleyen Avukat Oğuz Kara, periyodik bakım ve düzenleme gibi işlemlerden ise kiracının sorumlu olduğuna dikkat çekti. Kara, sözlerine şöyle devam etti: "Örneğin apartmanın yıkanması, asansörlerin periyodik bakımı, bahçe düzenlemesi ve sulaması gibi işlerde kiracının sorumluluğu gündeme gelecektir."
TÜGEM Kurucu Başkanı Hakan Akdoğan da bir bakım söz konusu olduğunda bunu kiracının ödeyeceğini ancak demirbaşla ilgili bir malzeme değişikliği varsa o zaman bu durumun ev sahiplerini ilgilendirdiğine dikkat çekti. Akdoğan, "Örneğin evde klimanın temizliği yapılacaksa bunu kiracı yapacak. Klima bozulduysa, artık ömrü bittiyse ve değiştirilmesi gerekiyorsa bu artık ev sahibini ilgilendiriyor" dedi.
AİDAT BORCUNU ÖDEMEYENLER DİKKAT!
Avukat Oğuz Kara, kiracıların kira sözleşmesi yaparken aidatı ödeyeceğine taahhüt ederek imza atıp kira sözleşmesini kabul ettiklerini, aidatı ödemeyen kiracıya ev sahibinin hukuki işlem başlatabildiğini söyledi. Tıpkı kira borcu gibi aidat borcunu ödemeyen kiracıların da tahliye edilebildiğini söyleyen Kara, "Bu durumda kira veya aidat borcunu sözleşmeye göre kararlaştırılan zamanda ödemeyen kiracı aleyhine kiraya veren konut sahibi kiracıya 30 gün ödeme süreli bir ihtarname gönderecektir. İhtarnamenin kiracıya tebliğinden itibaren kiracı borcunu 30 gün içinde ödemezse kiraya veren tahliye davası açabilecektir" bilgisini verdi.
Kiracının aidat yükümlülüğünü yerine getirmediği takdirde ciddi yaptırımlarla karşılaşabileceğini söyleyen Kara, "Yeni düzenleme ile ev sahipleri, kira borcunu ödemeyen veya kaçma ihtimali olan kiracının taşınır malları üzerine bir yıllık ve işlemekte olan altı aylık kira bedelinin güvencesi olmak üzere hapis hakkını kullanabilecektir. Bu sebeple sözleşmede aidata ilişkin olarak getirilen özellikli her düzenleme titiz bir şekilde incelenmelidir" uyarısında bulundu.
'SİTELERDEN BAĞIMSIZ BİNALARA DOĞRU BİR KAYMA VAR'
TÜGEM Kurucu Başkanı Hakan Akdoğan, ev tercihlerinde özellikle aidatların ne kadar olduğu konusunun kiracıların çok daha fazla ilgilendiği bir konu haline geldiğini vurguladı. Özellikle sitelerde daire seçimi yapılırken aidat fiyatlarına çok dikkat edilmeye başlandığını söyleyen Akdoğan, son dönemde özellikle orta gelir grubunun sitelerden kopmaya başladığının altını çizdi.
Akdoğan, "Son dönemde tasarruf amacıyla daha çok aidatın nispeten düşük olduğu bağımsız binalar tercih edilmeye başlandı. Sitelerden bağımsız binalara doğru bir kayma olduğunu söyleyebiliriz" diyerek konunun altını çizdi. Vatandaşların bütçeler konuşulurken bütçe kalemlerini doğru bir şekilde incelemeleri gerektiğini söyleyen TÜGEM Kurucu Başkanı Hakan Akdoğan ise bazı sitelerde bu durumun ticari ranta dönüştüğünü belirterek dikkatli olunması konusunda uyarılarda bulundu. Konuyla ilgili bir yasal düzenlemeye ihtiyaç olunduğunu vurgulayan Akdoğan, "Tesis yönetimi tarafında çalışma, ilke ve kuralların belirlenmesinin bir ihtiyaç olduğunu düşüyoruz" diye konuştu.
