Market rafında serbest piyasa

DUYGU ERDOĞAN - Sebze, meyve, temel gıdada halihazırda yüksek seyreden fiyatların market raflarında anlık hareketi tüketicileri şaşırtıyor. Bazı zincir marketlerin sadece 15 günlük süreçteki etiket değişimleri bile pek çok ürün grubunda 2 liradan 55 liraya kadar fiyat artışı yapıldığını ortaya koyuyor. Üstelik bu fiyat artışlarının bazılarında daha önce ‘indirim varmış gibi’ gösterilen etiketler bulunuyor. Bu iki haftalık süreçte yumurtada türüne göre 5-10 lira, sebze gruplarında 2-6 lira, yoğurtlarda 3-5 lira etiketler artışlarla yenilendi. En yüksek fiyat artışı ise 55 liralık yükselişle zeytinlerde oldu. Zeytinyağı çeşitlerinin bazılarında da 15-30 liralık fiyat artışı görüldü.

Milliyet tüketicinin gıda enflasyonunu yakında takip etmeye devam ediyor. Bu kapsamda yaygın ve zincir marketlerden alınan fiyat etiketleriyle karşılaştırma yaparak anlık fiyat değişimlerini sayfalarımıza taşıyoruz. 

‘Akaryakıt etkisi yansıdı’

Yumurtada bir süredir devam eden fiyat artışları; üretimdeki kısmi azalma ve yem başta olmak üzere girdilerdeki yüksek maliyetlerin etkisi olarak açıklanıyordu. Sadece bu iki hafta içinde ortaya çıkan 5-10 liralık fiyat yükselişinin nedeni ise ‘nakliye’ temelli zam olarak gösteriliyor. Akaryakıttaki fiyat artışının etkilediği bir diğer grupta ise sebze ve meyveler var. Halihazırda yüksek fiyatlarıyla dikkat çeken mevsim meyve ve sebzelerinde iller arası taşıma bedellerindeki hızlı yükselişin etkili olduğu belirtiliyor.

Mersin’den İstanbul’a yapılan bir kamyon sebze taşımasında daha önce kilogram başına bölündüğünde 1 lira yapan taşıma bedelinin, akaryakıt fiyatındaki artışla birlikte kilogramda 1 lira 75 kuruşa yükseldiği ifade edildi. Bu nedenle kısa sürede meyvelerde 5-8 lira arasında, sebzelerde ise 2-6 lira arasında fiyat artışları dikkat çekti.

‘Piyasada kaygı oluştu’

Zeytin ve zeytinyağında iki sezondur iklim değişikliği kaynaklı sorunlar fiyatların yükselmesine neden olurken, yeni sezon öncesi Türkiye’de de önce aşırı sıcaklar, ardından yoğun yağışlarla kayıpların bölgesel olarak fazla olması endişesi var.

Yükselen fiyatları fırsat bilenlerin stok tutma eğilimi ve fiyatları gereğinden hızlı artıranların olduğu sıkça gündeme geldi. Bu nedenle piyasada hızla artan fiyatların dengelenmesini sağlamak amacıyla önceki hafta dökme ve varilli zeytinyağı ihracatı yasaklanmıştı. Ancak bu kısıtlama henüz piyasada bir dengelenme getirmedi. Mevcutta yüksek seyreden fiyatlarda bir de ‘ürün bulunmayacak kaygısı’ oluşturanların fiyatlara yüklendiğini belirten üreticiler, iç piyasada fiyat düşüşü beklemediklerini ifade ediyor.

Markette daha önce 800 gramı 105 liraya satılan zeytin 136.90, 51.50 liradan satılan 500 gram paketli zeytin 67.50 liradan, kilosu 185 lira olan zeytin 235 liradan, kilosu 170 lira olan zeytih 235 liradan satılıyor. 259 liralık 2 litre naturel sızma zeytinyağının fiyatı ise yeni etiketlere 289 lira olarak yansıdı.

‘İNDİRİM VAR’ HAVASI YARATIYOR

Fiyat artışı yanı sıra hızlı fiyat değişimleri ise en çok beyaz et grubu ürünlerde dikkat çekiyor. Piliç pirzola kilogram fiyatı şu anda 119 lira iken, ürünün iki hafta önceki fiyatı 94.80 lira olarak etikette belirtiliyordu. Bu haftaki etikette aynı zamanda ürün fiyatının 124.90 liradan düştüğü, geçen haftaya göre indirim yapıldığı belirtilmişti.

Bu indirim etiketlerinin sıkı denetimi yapılmasına rağmen, günlük hareketlerle tüketicinin alım kararı etkileniyor. Tavuk ve et ürünlerinde anlık değişimlerin takibinde zorlandıklarını belirten tüketiciler, farklı marketlerde en çok ‘indirim varmış gibi’ gösterilen etiketlerden şikayet ediyor.