Kriz, Türk filmine diş geçiremedi

Türkiye’de hemen hemen tüm sektörleri pençesine alan ekonomik kriz, Türk sinemasına diş geçiremedi.
2008, Türk sinemasının ‘altın yılı’ olmaya aday. 50’nin üzerinde film izleyiciyle buluştu. Bazı filmler seyirci rekoru kırdı.
Sanayi üretim rakamları, Türkiye ekonomisini sürükleyen bütün sektörlerde ciddi büyüme kaybı, hatta üretim düşüşleri olduğunu ortaya koyuyor.
Ekim rakamlarına göre tekstilde yüzde 18.1, motorlu kara taşıtlarında yüzde 15.9, giyim eşyası imalatında yüzde 14.4, kimyasal madde ürünlerinde yüzde 12.6 gerileme oldu. Bu sektörler yılı en iyi ihtimalle çok düşük oranlı büyümeyle kapatacak. Bazılarında küçülme olması da muhtemel.

Yüzde 10 büyüme
Ancak sinemada durum başka bir yolda gidiyor. Sinema endüstrisi kriz ortamında büyüyor. Geçen yıl sinemadan elde edilen toplam hasılat yaklaşık 250 milyon YTL’ydi. Yüzde 30’u Türk filmlerinden elde edilmişti.
Bu yıl hasılat rakamı ilk 10 ayda 225 milyon YTL’yi aştı. Böyle giderse, (ve büyük gişe yapan filimlerin daha yeni vizyona girdikleri düşünülürse) bu rakam muhtemelen 280 milyon YTL’ye çıkacak. Bu da sinema endüstrisinin yılı yüzde 10’un üzerinde büyümeyle kapatacağını gösteriyor.

Sinemada ‘yerli malı’
Sinema endüstrisinde ikinci bir olay daha yaşanıyor. Hükümet, iş örgütleri kriz ortamında yerli malı kullandırmayı özendiriyor. Bunun için özel teşvikler hazırlıyor. Ancak sinema endüstrisinde yerli yapımların büyük başarısı sayesinde bu kendiliğinden gerçekleşiyor.
Türk yapımı filmlerin hasılattaki payı, Recep İvedik, Mustafa, Issız Adam, AROG, Osmanlı Cumhuriyeti ve Muro filmleriyle birlikte yüzde 50’ye yaklaştı.
Yıl sonuna kadar seyirci sayısının 35 milyonu aşması beklenirken, ilk 10 ayda 110 milyon YTL hasılat yapan Türk filmlerinin hasılatının da 140 milyon YTL’ye ulaşması bekleniyor.
2007’de 31 milyon 161 bin bilet satılmış, 11 milyon 776 bin seyirci yerli yapımları tercih etmişti. Bu yıl toplam seyirci sayısında 35 milyonu aşılması ve 2006 yılına ait 34 milyon 860 binlik rekorun kırılması ihtimal dahilinde.
Bu yıl bir başka rekor da film sayısında. 2008’de sinema severlerle 50’yi aşkın film buluştu.

Yerli yapımlar kazandırıyor
Türk filmleri yüksek yatırım gerektiren yapımlar değil. Yerli filmler, yaklaşık ortalama 1 milyon dolar bütçeyle çekiliyor. En pahalısı AROG’un 9 milyon dolara çekildiği belirtiliyor. İlk beş filmin maliyeti 15 milyon doları geçmiyor.
Bunların şu ana kadar yaptıkları hasılat 80 milyon YTL. 1.5 parite değerinden dolara çevrildiğinde 53 milyon dolar ediyor. Daha bir süre vizyonda kalacakları dikkate alındığında bu rakamı ikiyle, bazı filmler için 3’le çarpmak mümkün olabilecek. Bu da iyi gişe yapan filmlerin yatırımın birkaç katı kazandırabildiğini gösteriyor.

11 ilde sinema salonu yok
Türkiye’nin sinema istatistiklerini tutan Antrakt Sinema Gazetesi verilerine göre 4 Ocak - 28 Kasım 2008 arası 28 milyon 163 bin kişi sinemaya gitti. Bunların 14 milyon 558 bini yerli film tercih etti. Toplam seyirci içinde yerli filmi tercih edenlerin oranı yüzde 50’yi bile aştı. Gösterimdeki ‘Osmanlı Cumhuriyeti’ni 1.2 milyon kişi izlerken, gösterime yeni giren AROG ve Muro’yu izleyenlerin sayısı 2 milyonu buluyor.
Kırıkkale, Gümüşhane, Bayburt, Ağrı, Iğdır, Ardahan, Muş, Mardin, Kilis, Şırnak ve Siirt olmak üzere 11 ilde hâlâ sinema salonu yok. Türkiye’de 420 sinema var. Avrupa’da ise en sinemasever ülke 188 milyon biletin satıldığı Fransa.

‘AROG iyi gidiyor ama duran proje çok’

AROG ve GORA oyuncusu Özge Özberk:

“Son 10 senedir Türk sineması sektörleşmeye doğru gidiyor.
Bu biraz da dizilerle alakalı. Dizilerde para kazanan birçok yönetmen, yapımcı film çekebiliyor. Sinemadaki birçok yeni yüzün dizilerden geldiğini görüyoruz.
Sadece keyifli vakit geçirmek için yapılan filmlerin yanı sıra çok sağlam dramalar çıktı.
AROG’taki görsellik Türk sinemasında ilk. Köy sahnesinde, tavuk yerine küçük dinazorlar gezinebiliyor. Ancak kriz, film yatırımlarını da etkiledi.
Duran proje çok. Dizi sektöründe de ücretlerden indirim yapıldı. Dizilerin devamı için göz yumduk. Ocak ayıyla birlikte dizi ve film sektöründe ne olacağı belli olacak. AROG krize karşın çok güzel gidiyor. 1 milyon seyirciyi aştık.”


‘Son rakamlar gösterge değil, kriz seneye yansır’
Film Yapımcıları Meslek Birliği (FİYAB) Başkanı Galip Gültekin:

“Son 3 - 4 filmin seyirci sayısı Türk sineması hakkında doğru bir gösterge değil.
Krizi 2009’da bekliyoruz. AROG, Osmanlı Cumhuriyeti ve Muro’nun seyirci sayısına bakarak sinemaya gidişin yüksek olduğunu düşünmek için erken.
2009’da kriz daha çok yansıyacak diye sektörde panik var. Önümüzdeki yıl çekilecek filmler, Kültür Bakanlığı desteklerinin açıklanmasıyla belli olacak. Belki AROG destek almıyor ama bu sene 25 civarı destek alan proje var.
Bakanlık son 3 - 4 senedir 10 milyon dolar civarı destek veriyor. Bu destekle birlikte, çekilen film sayısı arttı. Son 3 yıldır senelik Türk filmi sayısı 35 - 50 arası seyrediyor. 200 bin YTL destekle film çekilmez ama filme başlanır. Ek destek ve kaynakla da film çekilir. 2009’da kriz daha fazla yansıyınca, ek kaynak bulmak zor olacağından çekilen film sayısı da azalır.
Son giren filmler, seyircinin tercih ettiği isimlere ait. Tatil de çok yaradı. O yüzden rakamlar yüksek. 2 ay önce dağıtımcı ve sinema sahipleri krizden şikâyet etmeye başlamıştı. Son dönemi gösterge olarak görmüyorum.”

‘Bakanlığın desteği, Muro’nun seyircisi var’
Ulusal Sinema Platformu eski başkanı ve yapımcı Sabahattin Çetin:

“Türkiye’de sinemadan çok ciddi para kazanılmaya başlandı. Bazı insanlar Recep İvedik gibi ticari filmlerden dolayı sinema ve sinema sanatıyla ilk kez tanıştılar.
Türkiye’de bu yıl yapımcılar 50’yi aşkın film çekerek, 55 milyon dolara yakın para harcadı. Türkiye’de bir filmin maliyeti ortalama 1 milyon dolar. Geçen sene 33 milyon seyircide kaldık, 2008’de ticari gişe filmlerinin fazla olmasından dolayı 40 milyona yaklaşılabilir.
Kültür Bakanlığı film bütçesinin 5’te 1’ini karşılayacak destekler veriyor. Belki 2009’da bu destekten dolayı sektör krizden etkilenmez.
Muro ve Recep İvedik gibi filmlere kentlerdeki köylü gençler gidiyor. Bundan dolayı kriz, sinema sektörünü etkilemez. Hem sinemada oyuncular dizilere göre çok daha az kazanıyor.”