Kira vergisi için 'kritik detaylar' Kirada sıkı takip var! İşte beyanname sürecinin işleyişi...

DUYGU ERDOĞAN - Kira gelirlerini doğru beyan etmeyenler devletin radarına girdi... Marttaki beyan dönemi öncesi Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), doğru rakamlara ulaşmak içinTürkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerini de sisteme dahil etti.

Tapu ve nüfus verilerinin incelenmesi sonucunda, kira geliri elde edebilme potansiyeline sahip yaklaşık 4.5 milyon konutun fiili tespitleri sağlanacak. Buna göre, 2024 yılı için yıllık 33 bin lira, aylık ise 2 bin 750 lira üzerindeki kira gelirleri beyan edilmeli. Aksi durumda usulsüzlük kapsamında cezalar ve faizli ödeme yükümlülükleri bulunuyor.

Kayıtdışı ile her alanda mücadele mesajını sık sık yineleyen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kira gelirini beyan etmeyenleri de mercek altına aldıklarını vurgulamıştı. Şimşek, marttaki beyanname dönemi öncesi denetimleri sıklaştırdıklarını kaydetmişti. Kira beyannamesi sürecine yönelik merak edilen 5 soruyu, Gayrimenkul Hukuku Uzmanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, Milliyet okurları için yanıtladı...

1- Kira gelirini beyan edip etmeyenler nasıl belirlenir?

Birkaç hususa birlikte bakılıyor. Bir kişi kira sözleşmesi yapmış ve devamında kiracısına DASK belgesini vermiş ve kiracısı da tüm giderleri (elektrik, su, doğalgaz vb. gibi) kendi üzerine almış ise bu durumda mal sahibi kira geliri elde etmiş sayılır.

Bu kira, taşınmazın bulunduğu bölgedeki gerçek değer üzerinden kira geliri beyan etme sınırının da üstünde kalıyor ise (2023 yılı için bu sınır yıl toplamında 21.000 TL’dir, yani aylık 1750 TL altındaki kira geliri beyan sınırına tabi değildir, üstü tabidir; 2024 yılı için bu sınır yıllık 33.000, aylık 2.750 TL olmuştur) ve bu mal sahibi bu kira gelirini beyan etmiyor ise vergi kaçırıyor anlamına gelecektir.

2- Konutlar nasıl denetlenecek?

Mal sahibi kira gelirini beyan etmemek için kira sözleşmesi hiç düzenlememiş veya kira sözleşmesi düzenlemiş ama DASK belgesini vermeyerek veya kiracısına bizzat söyleyip temel hizmetleri kiracısı üzerine aldırmayarak (abonelikleri mal sahibi kendi üzerinde bulundurmaya devam ederek) ilerliyor ise ‘1 kişinin 1 ikametgâhı ve aile konutu olur’ prensibinden hareket edilecektir.

İşte bu noktada kişi kendi oturduğu Mernis (ikametgâh) adresine kayıtlı adresi dışındaki tespit edilen diğer konutunun ne şekilde kullanıldığını ispat etmek zorundadır. (Yazlık olarak kullanılıyor ve kiracı içeride bulunmuyor, yine bu adrese kayıtlı bir ikametgâh bildirimi yok ise bu taşınmaz kiralanabilir taşınmaz statüsünde olmayacaktır). Burada eğer kiracı kendi Mernis adresini taşımış, içeride kiracı fiili olarak bulunuyor ise bu kira sözleşmesi kurulduğu anlamına gelecektir ve yine vergi kaçırma durumu oluşmuş olacaktır, bu kapsamda kira geliri elde edilen taşınmaz vasfı ispat edilmiş sayılacaktır.

3- Kira alıp beyan etmeyen ya da doğru beyan etmeyenlere yönelik yaptırımlar neler olur?

Kira gelirini beyan etmeyenler veya eksik beyan edenler öncelikle istisna tutarını yani 2023 için geçerli olan 21.000 TL, 2024 için 33.000 TL istisnayı kullanamazlar.

İkinci olarak beyanname vermeyenlere veya eksik beyan edenlere 2 kat ‘birinci derece usulsüzlük’ cezası kesilir ve kira geliri ilgili komisyon tarafından takdir edilir. Hiç beyan etmeyenler tamamı için; eksik beyan edenler ise eksik kalan kısım için vergiyi bu bedel üzerinden öderler, yine tüm bu vergi ve cezalar için aylık yüzde 1.40 yasal faiz uygulanır.

4- Kira beyannamesi nasıl hazırlanabilir?

Kira beyannamesi geliri elde eden kişinin ikametgâhının bulunduğu bölgedeki vergi dairesine gidilerek de verilebilir, e-Devlet sistemi üzerinden Gelir İdaresi Başkanlığı sayfasına gidilerek Hazır Beyan Sistemi üzerinden doldurularak da verilebilir.

Beyannameler 2023 dönemine ait mükellefler için 1 Mart - 31 Mart (akşamına kadar) tarihleri arasında düzenlenmek zorunda. Ödemeler ise mart ve temmuz olmak üzere 2 taksit şeklinde yapılır.

5- Kiracı açısından ev sahibinin yanlış veya eksik beyanı bir sorun teşkil eder mi?

Kiracılar konutlarda elde edilen gelirler konusunda bir sorumluluğa sahip değil. Sadece iş yeri kira sözleşmeleri için elde edilen gelirlerin beyan edilmesi konusunda mal sahibi de kiracı da gelirin eksik beyan edilmesi veya hiç beyan edilmemesi kapsamında sorumlu olacaklardır.

Aracılı ödeme mümkün

Kira gelir vergisi konusunda Avukat Elvan Kakıcı Şimşek, şunları söyledi:

“Mülkünü kiraya veren kişiler, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın web sitesi üzerinden gelirlerini beyan edebilirler. Ayrıca ikametgâhın bulunduğu ilçedeki vergi dairesi üzerinden de bu işlem yapılabilecektir. Bir diğer yöntem ise 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu gereği elektronik beyanname gönderme yetkisi almış aracı meslek grupları (serbest muhasebeciler, yeminli muhasebeciler vb.) vasıtası ile yapılabilmektedir.”