Kentsel dönüşüme ‘özel’ katkı olmalı

Duygu Erdoğan - Gayrimenkul piyasasında 2022 yılına yüksek maliyet artışları ve artan fiyatlarla giriş yapıldı. Yeni proje duyurularının 2022’de de devam etmesi bekleniyor. Özel sektörün kentsel dönüşüme daha fazla dahil olması bekleniyor. Dönüşümün hızlandırılması açısından tüketici ve müteahhit tarafında her geçen gün daha uygun şartlar oluşturulduğunu anlatan İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Nazmi Durbakayım, tek parsel bazında dönüşümün hak sahiplerine yüksek maliyetler olarak döndüğünü anlatırken, riskli yapı stokunun özel sektörün katılımıyla daha hızlı yenilenebileceğini vurguladı. KONUTDER Başkanı Altan Elmas ise, “Firmaların işletme sermayesi eksikliği var, geliştiricileri üretebilir hale getirmek için takviye edici KGF tarzı kredi mekanizmaları ele alınabilir. Diğer tarafta ise alıcıları desteklemek için kredilerde gelir vergisi düşülebilir. Konut kredi faizleri çok yüksek. Alıcılara erişilebilirlik sağlanmalı” dedi.

Dönüşüm kredisi

Hak sahipleri ile sorun yaşanması ve artan maliyetler nedeniyle özel sektör, kentsel dönüşüme mesafeli duruyor. Kentsel dönüşüm mevcut dönemde daha çok kamu tarafından yürütülüyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2012’de İstanbul’da başlattığı “Türkiye’nin Büyük Dönüşüm Hareketi” ile pek çok şehirde dönüşüm hızlandı. 2002’den bugüne kadar 1.7 milyon konut, İstanbul’da 300 bin konut yenilendi. İstanbul’un 39 ilçesinde 140 bin konutun dönüşümü devam ediyor. Toplu Konut İdaresi ‘Büyük İstanbul Dönüşüm Projesi’ ile Gaziosmanpaşa, Esenler, Kâğıthane, Üsküdar, Zeytinburnu, Beyoğlu ve Ataşehir başta olmak üzere 10 ilçede 25 kentsel dönüşüm projesini yürütüyor.

‘Ada bazlı olmalı’

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, 200 bin liraya çıkarılan faiz destekli, kentsel dönüşüm kredilerinin yeniden artırılması için çalışma yapıldığını duyurmuştu. Nazmi Durbakayım, kentsel dönüşümün ertelenemez bir aciliyette olduğuna dikkat çekerken, kamu projeleri yanı sıra özel sektörün de hareketlendirilmesi gerektiğini söyledi. Durbakayım, şu değerlendirmeyi yaptı: 

‘Takviye edilmeli’

"Riskli binalarda oturanların isteğinin karşılanması lazım. Hak sahibi, ‘burası iskanlı binaydı, ben bu konutu yegane birikimimle aldım’ diyor. Haklı, şu anda sadece hayatını ikame edecek kadar parası var, ortaya çıkan maliyeti karşılaması zor. Bunun için arsanın ucuz temin edilmesi lazım. Emsal artışı yapılsa, o da kentleşmenin çarpıklaşmasını getiriyor. Parselleri birleştirmek suretiyle ada bazında dönüşüm projeyi realize etmek için katkı verebilir. Maliyeti, tek başına vatandaşa ya da devlete yıkmak adil değil.”

Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği Başkanı Altan Elmas, kamu tarafından dönüşüm projelerini hızlandırmak ve buna özel sektörün de gayret göstermesinin istendiğini anlatırken, “Ülke kaynağının doğru kullanımı açısından da yerinde bir iş ancak halen yaşanan zorluklar sektörü biraz yıldırdı. 15-20 dönümlük mütevazı bir dönüşüm alanında, karşınızda 300 muhatap oluyor. Projeleri nihayetlendirmek için gelip son hak sahiplerine takılmak sektörü yordu. Devletin ister istemez otorite olarak hep içinde olması gerekiyor. Ama sadece kentsel dönüşümde değil, genel olarak konut üretiminde problem var. Maliyet artışına yetişilmiyor. Firmaları üretebilir hale getirmek lazım” diye konuştu.