Karşılıksız çeke çeki düzen geldi

Önder Yılmaz -  Vatandaşlara elektrik ve gaz desteği sağlayan, 2 bin TL’nin altındaki icra borçlarının tasfiye edilmesine imkan tanıyan torba teklif önceki gün TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Komisyonda teklif sahibi, AK Parti Kütahya Milletvekili Ahmet Tan karşılıksız çek ve kredi kartları nedeniyle kara listeye giren vatandaşlara yönelik sicil affını düzenleyen madde görüşülürken, karşılıksız çeke ilişkin son durumu da yansıtan rakamlar açıkladı. Buna göre, 2009 yılında karşılıksız çek yazan kişi sayısı 184 bin 489 iken, bu sayı 2019’da 51 bin 703’e, 2020’de 25 bin 995’e, 2021’de 16 bin 798’e ve 2022 yılında da 11 bin 121’e düştü. TL bazında karşılıksız çek miktarı ise 2009 yılında 23 milyar TL iken, tutar 2020 yılında 13 milyar 143 milyona, 2021’de 13 milyar 836 milyona ve 2022 yılında 13 milyar 697 milyon TL’ye düştü. Çek koçan sayılarında da paralel bir gelişme yaşandı. 2009’da 1 milyon 756 bin 842 çekin arkası vurulmuşken, 2019 yılında 542 bin 756 adete indi. 2020 yılında 195 bin 54’e, 2021 yılında 152 bin 576’ya ve 17 Ekim 2022 itibariyle 93 bin 3 düştü.

Maske cezaları

Teklifle Kovid-19 salgını sürecinde vatandaşlara maske takma, sokağa çıkma yasağı gibi ihlaller gerekçesiyle uygulanan para cezalarının tahsilinden de vazgeçiliyor. Komisyonun bilgisine sunulan verilere göre devlet düzenleme ile 1 milyon 67 bin 485 vatandaşın aldığı 2.7 milyar TL cezayı tahsilden vazgeçecek. Bugüne kadar cezasını ödeyen vatandaş sayısı ise kayıtlara göre sadece 249 bin. Ödeme yapılan tutar da 302 milyon TL. Bu da Kovid-19 cezası uygulanan her dört kişiden üçünün bu cezayı ödemediğini ortaya koyuyor.

119 bin gurbetçi aracı

Teklifle geçici ithal edilen kişisel kullanıma mahsus yabancı plakalı taşıtların gümrük idaresinin bilgisi dışında yurtta bırakılması halinde uygulanan ceza miktarı indiriliyor. Bu kapsamda araç başına ortalama 31 bin TL olmak üzere bugüne kadar 400 milyon TL’ye ulaşan 13 bin ceza uygulandı. Düzenleme ile ceza tutarı araç başına bin 880 TL’ye düşürülecek. Böylece yurtdışında yaşayan gurbetçi vatandaşların 2 bin euro civarındaki mağduriyetleri giderilecek. Sadece 2022 yılında 1 milyon 350 bin araç Türkiye’ye giriş yaptı. Şu anda Türkiye’de 119 bin yurtdışından gelen araç bulunuyor.

Öte yandan düzenleme uyarınca SGK’nın taşınmazları elektronik ortamda ihaleye çıkarılarak satılabilecek.

Düzenlemeler nefes aldırdı

Hükümet, ticaret ve yatırım ortamının iyileştirilmesi amacıyla karşılıksız çek konusunda geçmişte bir dizi düzenlemeler gerçekleştirdi. 2016’da yapılan kanuni değişikliklerde karşılıksız çeke yeniden hapis cezası getirildi. Karşılıksız çıkan her çek yaprağı için bin 500 güne kadar adli para cezası uygulanmasına başlandı. Karşılıksız çek verenlerin ya para cezasını ödeme ya da hapis cezasıyla karşı karşıya kalmaları suçun işlenmesinde frenleyici etki yarattı.

2020 yılına gelindiğinde ise yeni bir düzenlemeyle Çek Kanunu’nun Geçici 5. maddesinde değişikliğe gidilerek, karşılıksız çek keşide etme suçunu 24 Mart 2020 tarihine kadar işlemiş ve bu sebeple mahkûm olmuş kişilerin cezalarının infazı durdurularak kendilerine borçlarını taksitle ödeme fırsatı tanındı. İlk üç ayda borcun yüzde 10’unu, geriye kalan yüzde 90’nı da ikişer ay arayla 15 taksitte ödenmesi şartı getirildi.

Ardından yapılan düzenlemeler ile aynı şartlarla durdurma süresi 30 Haziran 2022’ye kadar uzatıldı. Plan Bütçe Komisyonu’nda benimsenen ve önümüzdeki günlerde TBMM Genel Kurulu’nda görüşülecek olan torba teklif ile karşılıksız çek nedeniyle bankalar başta olmak üzere ticari kurumların “kara listesine” girenlere sicil affı imkanı getiriliyor.

Böylece karşılıksız çek alanında geçmişte yaratılan yeni ödeme fırsatlarının yanı sıra, bu suçu işleyenlere getirilen sicil affıyla ticaret ve yatırım ortamının tıkanmaması ve iyileştirilmesi sağlanmaya devam edilecek.