Gıdanın ‘kara listesi’ vatandaşın cebinde
03.10.2024 - 07:02 | Son Güncellenme:
Gıda ürünlerinde hile yapan firmaların olduğu ‘kara liste’ artık kamuoyu tarafından anlık olarak takip edilebilecek. Yayınlanan listede en çok peynir, zeytinyağı, bal, baharat ve işlenmiş et ürünleri var. Taklit ve tağşiş yapan firmalar sık olarak ‘tüketici algısını’ hedef alan marka seçimleri yapıyor. Çoğu üründe ‘karışım’ var. Sağlığa zararlı gıda boyası kullanımında artış da dikkat çekiyor.
Duygu Erdoğan / İSTANBUL - Gıdada hilenin kara listesi artık anlık olarak paylaşılıyor. Özellikle fiyat hareketliliğini fırsat bilenlerin vatandaşın gıdasına el uzatarak çeşitli taklit ve hileyi artırdıkları görüldü.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından ‘Güvenilir Gıda’ sistemi üzerinden ‘sağlığı tehlikeye düşürecek’ ve ‘taklit/tağşiş’ yapılan gıdalar iki ayrı şekilde açıklandı. Buna göre geniş ağı olan zincir marketlerde satılan markalarda da pek çok tağşiş ortaya çıktı. En çok hilenin zeytinyağı, peynir ve tereyağı başta olmak üzere süt ürünleri, bal ve baharatta yapıldığı görüldü. Lahmacun, döner, işlenmiş sucuk gibi gıdalar da listede geniş yer tutuyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ‘guvenilirgida.tarimorman.gov.tr’ internet sitesinde açıkladığı listede 519 ürün var. Liste anlık olarak güncellenerek sürekli şekilde kamuoyu ile paylaşılacak. Önceki gün gazetecilerle İstanbul’da Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde bir araya gelen Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, yeni sistemle denetim sonuçlarının hızlı şekilde vatandaşla paylaşılacağını ifade etti.
Ağır cezalar geliyor
Bakan Yumaklı, 2024 yılında şu ana kadar 940 bin denetim yapıldığını, tespit edilen 16 bin uygunsuzluk için uygulanan cezalar yanı sıra 771 milyon lira idari para cezası kesildiği bilgisini de verdi. En çok süt ürünleri ve et ürünlerinde taklit ve hileye rastladıklarını ifade eden Bakan İbrahim Yumaklı, denetimlerde en az hilenin ise meyve/sebze grubunda olduğunu söyledi. Yumaklı, özellikle “Ambalaj üzerinde yazıp içeriğiyle uyuşmayan ‘tereyağı tadında, keyfinde’ vesaire gibi konulara hiçbir şekilde toleransımız yok” vurgusu yaparken, gıdada taklit ve tağşiş yapanların cezalarını ağırlaştırmasıyla ilgili yeni bir çalışmayı Meclis’e taşıyacaklarının sinyalini verdi.
Koop. imajı
Tüketicinin imaj/isim bilinirliği ve algısını kullanarak yapılan gıda hileleri yine listede yerini alıyor. Özellikle ‘kooperatif’ ürünü olduğu yanılsaması oluşturan Koop. kısaltması gibi marka kullanımları var. Ancak bu markalara bakıldığında şahıs adına kurulmuş şirketler olduğu görülüyor.
Yanı sıra ‘gurme’ ve ‘organik’ isimleri altında da yapılan birkaç hile tespiti oldu.
Ortaya en çok bu sorunlar çıktı
- Pek çok üründe bozulmayı engelleyen natamisin katkı maddesi kullanımı.
- Süt ürünlerinde karışımlar, bitkisel yağ, düşük süt oranı, düşük yağ oranı, nişasta, jelatin, düşük protein oranı.
- Baharat ve çayda gıda boyası, gıdada kullanımına izin verilmeyen boya kullanımı.
- Pek çok bal ürününde hileler.
- Zeytinyağında düşük kaliteli yağ karışımı, bitkisel yağ karışımı, gıda boyası.
- İşlenmiş et ürünleri ve lahmacun, döner, kebap ürünlerinde kanatlı eti, tek tırnaklı hayvan (at, eşek) eti, sakatat kullanımı.
- Baharatta yabancı madde tespiti ve gıdada kullanımına izin verilmeyen boya.
Yaygın markalar da var
Markalar il bazında yoğunlaşsa da geniş kitleye ulaşan zincir marketlerde satışı olan markaların bazı ürünlerinde de hile tespiti yapıldı. Tarabya markasının tam yağlı taze kaşar peynirinde natamisin tespiti; Arifoğlu’nun pul biber, tatlı biber, sumak baharatlarında gıdada kullanımına izin verilmeyen boya tespiti; Başyazıcı’nın evlik dana sucuk ürününde sakatat olarak baş eti tespiti; Lio’nun 2 litrelik naturel sızma zeytinyağında daha düşük kaliteli yağ karışım tespiti; Gediz ısıl işlem görmüş piliç sucuk ürününde kanatlı eti tespiti; Karlıdağ tuzlu tereyağında düşük yağ oranı, yüksek nem oranı; Kayalar tam yağlı koyun yoğurdunda inek sütü tespiti yapıldı. TAB Gıda’nın Kayseri Forum’da yer alan Arby’s markasının pişmiş dana eti ürününde ise kanatlı eti tespiti yapıldı.
Tüketici ihbarları da bekleniyor
Tüketicinin gıdadaki herhangi bir endişesini gidermek için çeşitli kaynaklardan ihbarlar kabul edilerek, anında denetim yapılıyor. Buna göre, ‘Alo 174’ hattı, ‘alo174@tarimorman.gov.tr’ adresine e-posta, ‘alo174.gov.tr’ adresindeki canlı destek veya ‘Alo 174 mobil uygulaması’ yoluyla şikayette bulunmak mümkün. Ayrıca bakanlığın sosyal medya hesapları, ‘0 501 174 0174’ numaralı WhatsApp hattı üzerinden ihbar yapılabiliyor. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, sosyal medya üzerindeki paylaşımları da ihbar olarak kabul ettiklerini söyledi.
