Eve çekidüzen

Duygu Erdoğan - Kamuoyunda faizsiz konut ve taşıt edindirme sistemi olarak bilinen ‘tasarruf finansman’ sistemi sık sık tartışma konusu olurken, çıkarılan yasa gereği 35 şirket faizsiz konut sistemi çerçevesinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na (BDDK) başvuru yapmıştı. Bu şirketlerden 23’ü tek başına, 12’si ise 5 şirket çatısı altında birleşmek üzere başvurmuştu.

BDDK dün tasarruf finansman faaliyeti yürüten ancak intibak şartlarını sağlayamayan 21 şirketin intibak taleplerinin reddine ve tasfiyelerine karar verdi. BDDK ayrıca, intibak başvurusunda bulunan 6 şirketin intibak sürecinin devam ettirilmesi, 8 şirketin ise iradi tasfiyeye yönlendirilmesi kararını aldı.

Şimdi ne olacak?

İntibak talebi reddedilen şirketler, ret kararından itibaren yani dün itibarıyla yeni bir yükümlülük altına giremeyecek; bu şirketlere yapılan ödemeler kamusal bir güvence altında bulunmayacak. Tasarruf finansman faaliyeti yürüten tüm kişi ve kuruluşların 7 Nisan 2021 tarihine kadar gerekli bilgi ve belgelerle, kanun hükümlerine intibak etmek veya tasfiye olmak üzere BDDK’ya başvuru yapmaları zorunluydu.

Mali durum riski

Bu süreçte intibak talebi reddedilen şirketlerin tasfiye planına uygun hareket etmediği veya müşterilerin hak ve menfaatlerinin zarara uğratılmasına neden olduğu tespit edildi. İlgili kanuna göre, tasfiyesi gerçekleşen şirketlerin; likidite düzeyleri başta olmak üzere sürdürülebilirlikleri incelendi, şirketlerin rehabilite edilip edilmeyeceğine bakıldı. Düzenleme ile söz konusu şirketlerin faaliyet göstermesi için en az 100 milyon lira sermayeye sahip olması ve her bir şube için 1 milyon lira tutarında sermaye bulundurmaları gerekiyordu.

İradi tasfiyesine karar verilen şirketler, kurul tarafından atanacak tasfiye komisyonu tarafından genel hükümlere göre tasfiye ediliyor.

Tüketici kalan şirketlere yönlendirilir mi?

Düzenleme olmadığı için yeterli sermaye gücü ve şeffaflığı olmayan birçok şirketin sektöre girdiğini söyleyen FuzulEv Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Akbal, “BDDK, başvuru yapan şirketleri her yönüyle inceliyor, şirketlerin her türlü alanda sürdürülebilirliğine bakılıyor” dedi.

Tasarruf finansman modeline dahil olan 350 bin katılımcının olduğu tahmin edilirken, tasfiye edilen firmalardaki müşteri sayısının bunun yüzde 10’ununu oluşturduğu belirtiliyor.

Akbal, “Söz konusu tasfiye edilen şirketler yeni olduğu için vatandaşların bunlara çok fazla ödeme yaptıklarını düşünmüyoruz. BDDK’nın bu tasfiye edilen şirketlerdeki müşterileri, intibaktan geçen şirketlere yönlendirmesi söz konusu olabilir. İlerleyen günlerde detaylar netlik kazanacaktır” dedi.

Pay artar mı?

Düzenleme ile gayrimenkul ve oto satışında tasarruf finansman payının artacağını söyleyen Birevim Genel Müdürü Mahir Orak ise sektörün bugüne kadar 300 binden fazla tasarruf sahibine ulaştığını söyledi. Ayda ortalama 30 bin kişiye ulaşıldığını aktaran Orak, ekonomiye 3.2 milyar lira katkı sağlandığını söyledi. Sektörün yasal süreçle birlikte yılda 1 milyon tasarruf sahibine ulaşmayı amaçladığı belirtildi.

Peki bu sistemde ev nasıl alınıyor?

Geçen martta işleme alınan yasa ile tasarruf finansman şirketlerinin kuruluş izni ve denetimi için BDDK’ya yetki verilmişti.

İlk başlangıcı otomotiv finansmanına dayanan şirketlerin zaman içinde konut alanında da arttığı görüldü. Daha önce yasal bir altyapısı olmayan sistemde; faiz duyarlılığı olan, imece usulünden faydalanmak isteyen tüketiciler yer alıyor.

Belirli bir süre mevduat tutması karşılığında konut ya da otomotiv alımında tasarrufu toplanan sistem, ‘altın günü’ gibi işliyor.

Tüketiciler arasında alacakları evin fiyatına ve ödeyebileceği taksit miktarına göre gruplar oluşturuluyor. Her ay kimin ev sahibi olacağı noter huzurunda yapılan çekilişler ile belirleniyor.

Şirket varlığıyla ödenecek

BDDK’ya başvuru yapan ancak gerekli şartları sağlayamayan şirketler için tasfiye süreci başlatılacak. İradi tasfiye durumunda şirket topladığı tasarrufları ve diğer borçlarını bir plan çerçevesinde geri ödemesi zorunlu. Bu durumdaki şirketler, vadelerine göre varlık ve yükümlülükleri sona erene kadar faaliyetine devam eder, ancak tasfiye izni verilmesinden sonra yeni müşteri edinemez ve yükümlülüklerini yerine getirmesini engelleyecek hiçbir yeni taahhüt altına giremez. İntibak talebinin reddine karar verilen şirketler için Tasfiye Komisyonu kurulacak ve şirket varlıklarının en etkin şekilde nakde çevrilmesi, alacaklarının tahsil edilmesi ve borçlarının ödenmesi konusunda görevli olacak.

Hangi şirketler için yolun sonu?

Tasfiyesine karar verilenler: İktisatevim, Vizyonevim, Doğru evim, Finansevim, Birikimevim, Finalevim, Yaşamevim,

HH Aydın Yatırım, İhtiyaçevim, Varlıkevim, İstek Evim, İkizlerevim, Destekevim, Gerçekevim, Değer Tasarruf, Önceevim, Morevim, Hedefevim, Gelecek Tasarruf, Birlikbirikim, Tasarruf Organizasyon,

İradi tasfiyesine karar verilenler: Güvence Tasarruf, Benimevim, Yenievim, Narevim, Kumbaraevim, Umutevim, Ezogelin Tasarruf, Pamuk Evim.

İşte devam eden firmalar

İntibak: Emin Evim, Fuzul Gayrimenkul, Sinpaş Yapı, İmece Yatırım; Birleşme Yoluyla İntibak: Katılımevim ve Meskenfinans, Birevim ve Çözüm Tasarruf.

İzin alınmazsa...

BDDK’ya başvuru yapmayanlar izinsiz faaliyet suçundan adli işlem talebiyle ilgili Cumhuriyet Başsavcılığı’na bildirilecek. Bu durumun 2 yıldan 5 yıla hapis cezası da var.