Elektrik Piyasası Kanunu'nda değişiklik teklifi yasalaştı

Kanuna göre, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), yurt dışında arama ve araştırma yapabilecek, bu faaliyetlerin yürütülmesi için yurt dışında şirket kurabilecek.

MTA, yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişilerle yurt dışında şirket veya ortaklık kurabilecek, imtiyazlı ortak olabilecek, şirketler veya ortaklıklarla ilgili her türlü pay, hisse senedi ve diğer ortaklık paylarını alıp satabilecek, yurt dışında çalışma bürosu açabilecek. MTA, Kamu Kuruluşlarının Yurt Dışındaki İhalelere Katılması Hakkında Kanun'a tabi olmaksızın bu faaliyetlerini yürütebilecek.

Askeri yasak ve güvenlik bölgelerinde, ülke güvenliğiyle ilgili TSK'ya tahsisli, fiilen kullanımda olan araziler, harekat ve savunma amaçlı yerlerdeki tesisler (konut ve sosyal tesisler hariç) özel güvenlik bölgelerindeki tesisler, rafineri, petrokimya tesisleri ile nükleer santral projeleri kapsamında yapılması öngörülen tesis ve faaliyetler hakkında, Kıyı Kanunu'nun kıyılar, sahil şeritleri, doldurma ve kurutma yoluyla kazanılan arazilere ilişkin yapı ve yapılaşmaya dahil sınırlayıcı hükümleri uygulanmayacak. Nükleer santral projeleri kapsamında yapılması öngörülen tesis ve faaliyetler hakkında, Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun'un sınırlayıcı hükümleri uygulanmayacak.

- Nükleer santral sahalarındaki yapılar

Nükleer santral sahalarında yapılacak yapılarda, Yapı Denetimi Hakkında Kanun hükümleri ile İmar Kanunu'nun fenni mesuliyete ilişkin hükümleri uygulanmayacak. Ancak bu yapıların yapı denetimi, Türkiye Atom Enerjisi Kurumunca yetkilendirilen tüzel kişiliğe sahip yapı denetimi kuruluşları tarafından, denetim kuruluşu ile nükleer santralın lisans sahibi arasındaki hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yapılacak.

Yapı denetiminin bu kuruluşlar tarafından yapılması, nükleer santral lisans sahibinin münhasır ve kusursuz sorumluluğunu kısmen veya tamamen ortadan kaldırmayacak.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, elektrik üretim, iletim, dağıtım ve tüketim tesislerinin milli menfaatlere ve modern teknolojiye uygun şekilde kurulması ve işletilmesi için gerekli yükümlülükleriyle ilgili olarak inceleme, tespit, raporlama, proje onay ve kabul işlemleri yapmak üzere; ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşlarını, Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında da dağıtım lisansı sahibi tüzel kişileri veya özel hukuk tüzel kişileri yetkilendirecek. Bakanlık, bu tüzel kişilerden hizmet satın almak ve bu tüzel kişilerin nitelikleri, yetkilendirilmesi, hak ve yükümlülükleri ile bu tüzel kişilere uygulanacak yaptırımları ve diğer hususları da düzenleyecek.

- Lisans sayısı kısıtlaması kaldırılıyor

Kömür madenlerine ilişkin ruhsatlar, rezerv kaybına neden olmayacak şekilde elektrik üretimine yönelik olmak üzere bakanlık onayıyla, ayrı ruhsatlara bağlanabilecek.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun (EPDK) üye sayısı, 9'dan 7'ye indirilecek.

Kurul, ilgili piyasa kanunlarında tanımlanan önlisans, lisans ve sertifikaların verilmesi, tadili, geçici olarak durdurulması, iptali, ön araştırma ve soruşturma işlemlerinin yürütülmesinde, ilgili kanunlarca kendisine verilen yetkilerin bir kısmını veya tamamını başkanlığa veya hizmet birimlerine devredebilecek.

Mevcut düzenlemede her yıl ithal edilecek doğalgazın yüzde 10'u kadar bir miktar 5 yıl içerisinde ulusal topraklarda depolama imkanına sahip olunması hususunda depolama faaliyeti yapacak tüzel kişilerden kurumca belirlenen taahhüt ve garanti alınırken, kabul edilen kanunla buradaki doğalgaz miktarındaki sınırlama kaldırıldı ve yeraltı depolama ibaresi getirildi.

Doğalgaz arz güvenliğinin sağlanabilmesi için gerekli günlük kapasite ihtiyacının, kesinti olması durumunda da yönetilebilmesi amacıyla ulusal topraklarda depolanacak doğalgaz miktarını artıracak düzenleme getiriliyor. Dağıtım şirketlerinin yurt çapında sahip olabilecekleri lisans sayısı ile ilgili kısıtlama kaldırılıyor.

Ülkedeki yeraltı doğalgaz depolama kapasitesinin tüm ithalatçı şirketlerin her yıl ithal edecekleri doğalgaz miktarının depolanmasına ilişkin yükümlülüklerinin yerine getirilmesine imkan verecek seviyede olmasına bağlı olarak kurul, ithalatçı şirketlerin her yıl ithal edecekleri doğalgazın 5 yıl içerisinde ulusal topraklarda depolama yükümlülüklerine ilişkin oranını, ülkedeki mevcut yeraltı depolama kapasitesini dikkate alarak yüzde 20'den fazla olmamak üzere belirleyebilecek.

İlgili şehir için aynı il sınırları içerisinde faaliyet gösteren birden fazla dağıtım şirketinin genişleme talebinde bulunması halinde kurul tarafından dağıtım bölgesinin tamamındaki toplam abone sayısı daha fazla olan dağıtım şirketine öncelik verilecek.

Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin talep etmesi ve kurulun teknik ve ekonomik olarak uygun bulması durumunda dağıtım bölgeleri tek bir lisans altında birleştirilebilecek veya mevcut dağıtım bölgeleri birden fazla lisans bölgesine bölünebilecek. Dağıtım şirketlerinin birleşme taleplerine ilişkin başvuruların değerlendirilmesinde, işletme verimliliği açısından şebeke bütünlüğü ve bölgesel yakınlık dikkate alınacak.

Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilere ilişkin olarak kendi faaliyet alanındaki tüzel kişilerden birisine belirli sınırlamalar kapsamında iştirak edebilmesi sağlanacak. Böylece dağıtım şirketlerinin kendi aralarında tecrübe bilgi ve teknoloji paylaşımı ile finansman desteği verebilmeleri konusunda esneklik getirilecek.

- Kamu İhale Kanunu'na tabi olmayacak

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bağlı, ilgili veya ilişkili kurum veya kuruluşlarının faaliyetleriyle ilgili olarak birbirlerinden veya diğer kamu kurum, kuruluşlarından karşılanan enerji, yakıt, mal, hizmet, danışmanlık alımları ve büyük onarım işleri, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ tarafından tedarik amaçlı yapılacak elektrik enerjisi alımları, Kamu İhale Kanunu hükümlerinden istisna olacak.

Teknik düzenlemelere uygun olmayan LPG'yi piyasa faaliyetine konu etme fiilini lisans süresince aynı lisansla üç defa işleyen lisans sahiplerinin lisansı iptal edilecek.

Bu LPG'yi ikmal edenler, zararı 3 ay içinde tazmin edecek.

-"Teknik olmayan kayıp"

Elektrik Piyasası Kanunu'nda, "teknik ve teknik olmayan kayıp" ile "dağıtım şebekesi" ibareleri tanımlanıyor. Teknik ve teknik olmayan kayıp; "Dağıtım sistemine giren enerji ile dağıtım sisteminde tüketicilere tahakkuk ettirilen enerji miktarı arasındaki farkı oluşturan ve maliyeti etkileyen; teknik kayıp veya kaçak kullanım gibi sebeplerden kaynaklanan ve teknik bir sebebe dayanmayan kaybı"; Dağıtım şebekesi; "Tüketicilerin iç tesisatını dağıtım sistemine bağlamak üzere tesis edilen bağlantı hatları hariç dağıtım tesisi" olarak açıklanıyor.

-Yenilenebilir enerji kaynak alanları

Yenilenebilir enerji kaynak alanlarını kullanacak tüzel kişilerde aranacak koşulların belirlenmesi, Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) tarafından bağlantı görüşü verilmesi ve kapasite tahsisi yapılması, yapılacak yarışma, yenilenebilir enerji kaynak alanı tahsisi, teminat alınması, yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde teminatın irat kaydedilmesi, yurtiçinde üretim veya yerli malı kullanım şartı ile uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, bakanlıkça yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenecek.

Yenilenebilir enerji kaynak alanlarında kurulacak üretim tesislerinde kullanılacak aksam için bakanlık tarafından yönetmelikle belirlenecek şekilde yurtiçinde üretim veya yerli malı kullanım şartı aranacak.

Üretim tesisleri için önlisans ve lisans verme koşulları, iptali ve tadili ile ilgili hususlar, yönetmelikle düzenlenecek.

Yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak belirlenecek kamu ve hazine taşınmazları ile özel mülkiyet taşınmazlarında, yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak kullanımını ve verimliliğini etkileyici imar planları düzenlenemeyecek.

Özel mülkiyet taşınmazların yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak belirlenmesi halinde, bu alanlar üzerinde acele kamulaştırma yapılabilecek.

Lisans alınıncaya kadar, EPDK tarafından yönetmelikle belirlenen istisnalar dışında önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısının doğrudan veya dolaylı olarak değişmesi, hisselerinin devri veya hisselerin devri sonucunu doğuracak iş ve işlemlerin yapılması veya yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda önlisans iptal edilecek.

Nükleer enerji üretim tesisleri için alınacak yapı ruhsatı ve diğer mevzuattan kaynaklanan inşaata ilişkin izin, onay, lisans, ruhsat ve benzeri belgeler ile üretim tesisinin kurulacağı sahanın mülkiyet veya kullanım hakkının elde edildiğine ilişkin belgeler, üretim lisansı verilmesinden sonra olmak üzere, kurul tarafından belirlenen süre içinde EPDK'ya sunulacak.

EPDK tarafından belirlenen süre içerisinde istenen belgelerin mücbir sebepler veya lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler dışında EPDK'ya sunulmazsa üretim lisansı iptal edilecek.

Bu üretim tesislerinde, diğer mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmesi kaydıyla üretim lisansı alınmadan önce üretim tesisi ile doğrudan ilgili olmayan yapıların inşasına başlanabilecek.

Rüzgar ve Güneş enerjisi için belirli süreli ölçümler kabul edilecek

enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi kurulması için yapılan önlisans başvurularında, tesisin kurulacağı saha üzerinde, son beş yıl içinde yapılmış olan belirli süreli ölçümler kabul edilecek.

Sahanın belirlenmesi, ölçümler ve değerlendirilmesi, verilerin elde edilmesi ve güvenliği ile bunların belgelendirilmesi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca teklif edilen ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenecek.

Değerlendirmede, aynı bağlantı noktasına veya aynı bağlantı bölgesine bağlanmak için birden fazla başvurunun bulunması halinde, başvurular arasından ilan edilen kapasite kadar sisteme bağlanacak olanları belirlemek için TEİAŞ tarafından, en düşük fiyatın teklif edilmesi esasına dayanan yarışma yapılacak. Eşitlik halinde uygulanacak hususlar ile yarışmaya ilişkin usul ve esaslar TEİAŞ tarafından teklif edilen ve EPDK tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenecek.

Milli güvenliği ilgilendiren kurum ve kuruluşların mülkiyetinde olup, bu kurum ve kuruluşların tesislerine elektrik enerjisi sağlayan orta gerilim seviyesinden bağlı hat ve tesislerin, dağıtım tesisi sınırından dağıtım transformatörn alçak gerilim pano girişine kadar olan bölümünün işletme, bakım ve onarımı bölgede görevli dağıtım şirketi tarafından yapılacak.

Yasayla, lisanssız elektrik üretim tesislerine ilişkin uygulamaların daha sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesini teminen düzenleme yapılıyor.

Rüzgar ve güneş enerjisine dayalı enerji üretim tesisleri için, başvuru tarihinden başvuruya konu üretim tesislerinin tamamının geçici kabulü yapılana kadar EPDK tarafından yönetmelikle belirlenen istisnalar dışında pay devri yapılamayacak. Pay devri yapılması halinde ilgili tüzel kişiye ait bağlantı anlaşması çağrı mektubu iptal edilecek.

Dağıtım ve görevli tedarik şirketlerinin; doğrudan ve dolaylı ortakları, kontrolünde olan tüzel kişiler, bu tüzel kişilerin doğrudan ve dolaylı ortaklıklarında istihdam edilen kişiler ve bu kişilerin kontrolünde olan tüzel kişiler, ilgili dağıtım şirketinin dağıtım bölgesi ile hissedarı olduğu dağıtım bölgesinde rüzgar ve güneş enerjisine dayalı üretim faaliyeti başvurusunda bulunamayacak.

- EPDK, uygun bulmadığı tarife tekliflerinin revize edilmesini isteyecek

Düzenlenen ve bir sonraki dönem uygulanması önerilen elektrik tarifeleri, ilgili tüzel kişi tarafından, tarife konusu faaliyete ilişkin tüm maliyet ve hizmet bedellerini içerecek şekilde hazırlanacak ve onaylanmak üzere EPDK'ya sunulacak. EPDK, mevzuat çerçevesinde uygun bulmadığı tarife tekliflerinin revize edilmesini isteyecek veya gerekmesi halinde resen revize ederek onaylayacak. Tüzel kişiler de EPDK tarafından onaylanan tarifeleri uygulamakla yükümlü olacak.

Onaylanan tarifeler içinde, söz konusu tüzel kişinin tarife konusu faaliyetine ilişkin tüm maliyet ve hizmet bedelleri dışında piyasa faaliyetleriyle doğrudan ilişkili olmayan hiçbir unsur yer alamayacak, ancak iletim ek ücreti bu hükmün istisnasını oluşturacak.

- Tüketici kayıp-kaçak bedelini ödemeye devam edecek

Tüketici, kayıp- kaçak bedelini ödemeye devam edecek. Yasaya eklenen hükümlerle, konunun hiçbir tereddüde mahal bırakmayacak şekilde düzenlenmesi amaçlanıyor.

"Teknik ve teknik olmayan kayıp" tanımı yasada yer alacak.Teknik ve teknik olmayan kayıp, "Dağıtım sistemine giren enerji ile dağıtım isteminde tüketicilere tahakkuk ettirilen enerji miktarı arasındaki farkı oluşturan ve maliyeti etkileyen, teknik kayıp ve kaçak kullanım gibi sebeplerden kaynaklanan ve teknik sebebe dayanmayan kayıp" olarak tanımlanıyor.

Gerçek veya tüzel kişinin, tabi olduğu tarifede öngörülen ödemelerden herhangi birini yapmaması halinde, söz konusu hizmetin durdurulabilmesini de içeren usul ve esaslar EPDK tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenecek. EPDK tarafından tüketici özelliklerine göre abone grupları belirlenebilecek. EPDK tarafından düzenlemeye tabi tarifeler, doğrudan nihai tüketiciye veya nihai tüketiciye yansıtılmak üzere ilgili tüketiciye enerji tedarik eden lisans sahibi tüzel kişilere yansıtılacak.

Bağlantı hattının tüketici tarafından tesis edilmesi halinde, bağlantı hattı işletme ve bakım sorumluluğu karşılığı dağıtım şirketine devredilecek, bu tüketicilerden bağlantı bedeli alınmayacak.

Dağıtım şirketlerinin tarifelerine esas alınacak kayıplara ilişkin hedef oranlar, bu kayıpları düşürmeyi teşvik edecek şekilde EPDK tarafından belirlenecek.

- Özelleştirme ihalesi pazarlık usulüyle yapılacak

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından, EÜAŞ ile bağlı ortaklıklarına ait varlıkların, yenilenebilir enerji kaynakları veya yerli kömüre dayalı elektrik üretim tesisi kurulması amacıyla özelleştirilmesinin talep edilmesi halinde, özelleştirme İdaresi Başkanlığınca gerçekleştirilecek özelleştirme işlemlerinde ilgili kanun hükümleri uygulanacak.

Özelleştirme ihalesi, imzalanacak elektrik satış anlaşması için geçerli olacak elektrik enerjisi satış fiyatının belirlenmesi amacıyla pazarlık usulüyle yapılacak.

TETAŞ; elektrik enerjisi miktarının mevcut sözleşmeler kapsamında karşılayamaması durumunda yerli kömür yakıtlı elektrik üretim santrallerini işleten şirketlerden temin edecek. Söz konusu teminle ilgili miktar, süre ve fiyat belirleme dahil diğer usul ve esaslar Bakanlar Kurulu'nca belirlenecek.

EÜAŞ veya bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile kamu üretim şirketlerine ve bu şirketlere ait üretim tesislerine, bunlardan bu düzenlemede yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce özelleştirilmiş olanlarla, yürürlük tarihinden sonra özelleştirilecek olanlar için de geçerli olmak üzere; çevre mevzuatına uyumuna yönelik yatırımların gerçekleştirilmesi ve çevre mevzuatı açısından gerekli izinlerin tamamlanması amacıyla, 31 Aralık 2019 tarihine kadar süre tanınacak.

Bu süre zarfında ve önceki dönemlere ilişkin olarak, elektrik üretim faaliyeti durdurulamayacak ve idari para cezası uygulanmayacak.

- Metan gazı ekonomiye kazandırılacak

Yasayla, metan gazının yeryüzünden ve kömür ocağının içerisinden güvenli bir şekilde dışarıya alınarak üretilmesi, üretilecek bu gazın da "doğalgaz'' olarak ekonomiye kazandırılması hedefleniyor.

Buna göre, yeraltı madenlerindeki metan gazı, yeryüzünden veya ocak içerisinden üretilecek. Üretilen metan gazı maden işletme ruhsat sınırları içerisinde kalmak kaydıyla, maden sahibine işletme ruhsatı verilecek. Ancak, işletme ruhsatının verilmesinde, anılan madenlerin bünyesindeki metan gazı miktarı, ton başına en az beş metreküp olması şartı aranacak.

Üretilen metan gazı, Doğal Gaz Piyasası Kanunu kapsamında lisanslandırılmak kaydıyla piyasada faaliyete konu edilebilecek.Üretilen metan gazından alınacak devlet hissesi, yasada belirtilen oranda alınacak. Bu oranı, 4 katına kadar artırmaya veya yarısına kadar indirmeye Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkili olacak.

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'a biyokütle tanımı eklenerek, kentsel atıkların muhtevasındaki organik ve organik olmayan bileşenlerin kullanılarak elektrik üretimi yapılabilmesi mümkün hale getirilecek.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, teklifin yasalaşması dolayısıyla Genel Kurul'da yaptığı konuşmada, Türkiye ve enerji piyasaları için çok önemli olduğunu düşündüğü teklifin yasalaşmasında emeği geçen bürokratlara ve yasama sürecinde verdiği destek dolayısıyla milletvekillerine teşekkür etti. İktidar partisi milletvekillerine, fedakarca 18 saatten fazla destek verdikleri için ayrıca teşekkür eden Albayrak, düzenlemenin, bakanlığı döneminde çok daha hayırlı, bereketli hizmetler vermesini, hayırlı hizmetlerin önünü açmasını temenni etti.

- Meclis, çarşamba gününe kadar çalışmayacak

Teklifin yasalaşmasının ardından Danışma Kurulu'nun; TBMM Genel Kurulu'nun 4 Haziran Cumartesi, 5 Haziran Pazar ve 7 Haziran Salı günü toplanmamasını içeren önerisi kabul edildi.

Birleşimi yöneten Başkanvekili Akif Hamzaçebi, Ramazan ayının milletvekillerine, Meclis çalışanlarına, ülke ve millete hayırlar getirmesini dileyerek, birleşimi 8 Haziran Çarşamba günü saat 14.00'te toplanmak üzere kapattı.