E-ticarette ‘sahte’ kimden sorulacak?
28.07.2023 - 07:00 | Son Güncellenme:
Spor ayakkabı, çanta, parfüm, saat, elektronik eşya gibi ihtiyaçlarını internetten alan vatandaşlar, zaman zaman sahte ve taklit ürünlerle karşılaşabiliyor. E-ticaret yapan tüccarların yanı sıra, satışa aracılık eden büyüklü küçüklü platformlar da buralarda satılan sahte ve taklit ürünlerden sorumlu tutulabiliyor.
Mithat Yurdakul / ANKARA - E-ticaret platformlarında ucuz alışverişe yönelen tüketiciler, sahte tehlikesiyle karşılaşmaya başladı. Özellikle spor ayakkabı, parfüm gibi ürünleri benzerlerinden çok ucuz fiyatlarla alan vatandaşlar, orijinal yerine taklit ürünleri teslim alabiliyor. Yürürlükteki mevzuata göre, e-ticaret yapan satıcıların dışında, satışa aracılık eden platformlar da sahte ürünlerden sorumlu tutulabiliyor.
Son dönemlerde spor ayakkabı, çanta, parfüm, saat, elektronik eşya gibi ihtiyaçlarını internet üzerinden almayı tercih eden vatandaşlar, sahte ve taklit ürünlerle karşılaşmaya başladı. Teslim edilen ürünlerin taklit olduğunu gören vatandaşlar, iade için e-ticaret platformlarına başvuruyor.
Taleple kaldırılıyor
Edinilen bilgilere göre, Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişikliklerle, e-ticaret yapan tüccarların yanı sıra, satışa aracılık eden büyüklü küçüklü platformlar da buralarda satılan sahte ve taklit ürünlerden sorumlu tutulabiliyor. Düzenleme daha önce bazı bölümlerinin iptal edilmesi için yüksek yargı organlarına taşınmış ancak itirazlar reddedilmişti. Yasaya göre, kendisine ait lisanslı bir ürünün sahtesinin internetten satıldığını belirleyen firma, bunun kaldırılmasını satıcıdan isteyebililiyor. Bildirilen malın satıştan kaldırılmaması halinde talep, e-ticaret platformuna iletiliyor. Platform ise bildirilen ürünü kaldırmakla yükümlü tutuluyor. Yerel satıcıların yanı sıra global firmalar da internet üzerindeki sahte ürünlerle ilgili platformlarla irtibata geçerek, bunların kaldırılmasını talep edebiliyor. Aksi halde e-ticaret platformları yaptırımla karşılaşabiliyor.
Önden kontrol...
Buna karşın, e-pazaryeri adı da verilen online satış platformlarında satışa konan her ürünün orijinalliğinin kontrol edilmesi için bir ön kontrol mekanizması bulunmuyor. Bir ürünün sahte ya da ayıplı olarak satışa çıkarılması, e-ticaret platformu için tek başına yaptırımı getirmiyor. Yasal süreç, ürünün şikayet edilmesinden sonra başlıyor. Yetkililer, söz konusu platformlarda her gün binlerce ürünün satışa çıkarıldığına dikkat çekerek, bunların önceden platform üzerinden kontrol edilmesinin mümkün olmadığını ifade ediyor.
Tüketiciler için bu ürünlerin iadesi ve satıcının şikayet edilmesi yolları ise açık. E-ticaret platformları, tüketicinin iade prosedürlerini kolaylaştırmak ve istenmeyen ürün için ödeme yapılmasını önlemek adına, güvenli ödeme yöntemlerini devreye alıyor. Pek çok tüketici de bu güvence nedeniyle büyük platformları tercih ediyor. Sektör yetkililerine göre, e-pazaryerleri de sahteden şikayetçi ve buradan kaynaklanan şikayetleri ortadan kaldırmak için mekanizmalar geliştiriyor.
En çok şikâyet e-ticaret’ten!
Alışverişlerinde yaşadıkları mağduriyetleri çeşitli kanallardan Ticaret Bakanlığı’na ileten tüketiciler, geçen yıl en çok, internet alışverişlerini de içeren “mesafeli sözleşmeler” konusunda şikayet yaptı. Bakanlığa ulaşan 130 bini aşkın tüketici şikayetinin 35 binden fazlası, “mesafeli sözleşmeler”den geldi.
“Stok” oyunu
İnternetten sipariş edilen ürünü, stokta bulunmadığı gerekçesiyle teslim etmeyen firmalara verilen 9 milyon lirayı aşkın cezaya rağmen, e-ticarette “stok” oyunu da devam ediyor. Bazı satıcılar önce stokta bulunan ürünleri vatandaşa satıp ödemesini garanti altına alıyor, daha sonra “stoğumuzda yok” dedikleri ürünü iptal ederek zamlı fiyattan satışa koyuyor. İnternetten sipariş edilen ürünün stokta bulunmadığı gerekçesiyle teslim edilmemesi ve geçerli açıklama yapmadan siparişlerin iptal edilmesine ilişkin şikayetleri inceleyen Ticaret Bakanlığı, 2023 yılının ilk beş ayında 6 firmaya toplam 9 milyon 252 bin 704 TL idari para cezası uygulamıştı. Şirketlere uyarıda da bulunan bakanlık, “malın stokta bulunmaması” gerekçesinin de teslimatın yerine getirilmemesi için bahane olarak kullanılamayacağını bildirmişti.
Trendyol’a rekabet cezası
Rekabet Kurulu, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’u ihlal ettiği gerekçesiyle DSM Grup Danışmanlık İletişim ve Satış Ticaret AŞ’ye (Trendyol) para cezası verilmesini kararlaştırdı. Algoritmaya müdahale ederek ve pazaryerinde satış yapan üçüncü taraf satıcıların verilerini kullanarak kendi perakende faaliyetine haksız olarak avantaj sağladığı, bu eylemlerinin rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırıcı nitelikte olduğu değerlendirilen şirkete, 61 milyon 342 bin 847,73 lira idari para cezası uygulanmasına oy birliğiyle karar verildi. Kararda, ayrıca şirketin, özel markalı ürünlerine (Private Label) rakiplerine kıyasla avantaj sağlayacak nitelikte algoritma ve kodlama aracılığıyla yapılan müdahalelerden kaçınmasına hükmedildi.
