Dünyanın ‘merkezi’ Türkiye oluyor

Duygu Erdoğan - Türkiye, 2022 yılına yeni bir ihracat rekoru ile girdi. 2021 yılında yapılan 225.4 milyar dolarlık ihracat, dünyada küresel ticaret zincirinin kırıldığı pandemi sürecinde Türkiye’nin önemli bir tedarik merkezi olarak görüldüğünü ortaya koydu.

Bu dönemde ticaret ağını en çok lojistik ve buna bağlı olarak artan navlun fiyatları zorladı. Ancak bu zorluk bir yandan olumsuz etkiler gösterse de, diğer yandan Türkiye için fırsatlar doğurdu. Özellikle Çin’den Avrupa’ya 12-15 bin dolar seviyesine çıkan navlun fiyatları nedeniyle, tedarik ve üretim için yeni merkezler oluşturmak isteyen ülkeler/şirketler Türkiye’ye yöneldi. Özellikle Avrupa’ya yakınlığıyla öne çıkan Türkiye’nin pek çok taşıma yöntemiyle bu bölgeye ulaşabiliyor olması; Avrupa’dan ihracatı da yükseltti. 2022’nin küresel ticarette belirleyicisi de yine lojistik ve taşıma bedelleri olacak. Navlun fiyatlarında bir süre gelinen seviyelerin korunması beklenirken, ardından yine bir yükseliş dalgası endişesi var. 

Tedarik garantisi

2021 yılında Avrupa Birliği ülkelerine yapılan ihracat bir önceki yıla göre yüzde 32.98 artışla 93 milyar 111 milyon dolar olurken söz konusu ülkelere yapılan ihracatın toplam ihracatın yüzde 41.32’sini oluşturduğu görüldü. Pandemi nedeniyle ürün tedarikini garanti altına almak isteyen ve yüksek navlun bedelleri nedeniyle Çin’den uzaklaşan AB ülkeleri, İngiltere ve ABD Türkiye’yi merkeze koymaya devam edecek. İhracatçılar, taşımacılık bedeli artışlarından korunmak için yıl boyu en uygun yolu kullanmaya çalışacak. 

TIR sorunu fiyata yansır mı?

Yılın yüksek ihracat rakamlarından birini gerçekleştiren İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği’nin (İDDMİB) Başkanı Tahsin Öztiryaki, küresel ticarette en çok kullanılan taşıma şeklinen konteyner ile deniz yolu olduğunu vurgularken, “Tabii ki deniz yolundan vazgeçmek mümkün değil ancak konteyner yerine çok zarar görmeyecek ürünlerde dökme şeklinde nakliye edilirse avantajlar elde edilebilir. Karayoluna baktığımızda Avrupa Birliği’ne olan ihracatımızda konteynere göre daha avantajlı olduğumuz zaten oldukça açık. Bundan sonraki yıllarda da bu şekilde ilerleyebiliriz. Ancak hem döviz fiyatlarının hem de petrol fiyatlarının artmış olmasıyla nakliyede de artışlar bekleniyor. Ayrıca şoför ve araba (TIR) bulmak konusunda yaşanacak zorluklar da bu fiyatları artırabilir. Bu sebeple bu artışın süreceğini öngörüyoruz” dedi.

Navlun fiyatları

2022 yılını ihracatta en iyi ikinci sektör olarak kapatan İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği’nin (İKMİB) Yönetim Kurulu Üyesi Tayfun Koçak, dünya ticaretinin yüzde 80’inin denizyolu ile taşındığını hatırlatırken, 40’lık konteyneri baz alınarak bölgelere göre yapılan ihracatta navlun fiyatlarına ilişkin şu bilgileri paylaştı:

“Türkiye’den ihracat; Avrupa’ya 2000 - 3000 euro, Asya’ya - 1000 - 1500 dolar, Afrika’ya 4000 - 6000 dolar, Kuzey ve Güney Amerika’ya ise  7000 - 12000 dolar. Yıl içinde pandemi kaynaklı sorun olmazsa petrol dışı fiyat artış beklemiyoruz.”

Karadan avantaj var

Ev ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) Başkanı Talha Özger, Uzakdoğu’dan ABD ve Avrupa’ya sevkiyatların ciddi şekilde etkilendiğini belirtirken, Uzakdoğu-Avrupa 40’lık konteyner nakliyesinde 12-15 bin dolar arasında fiyatların oluştuğunu hatırlattı.

Özger, “2022’nin ilk 3 aylık döneminde Çin yeni yılı nedeniyle fiyatların biraz gevşeyeceğini ancak sonrasında yine eski seyrine döneceğini öngörüyoruz. Zaten büyük zincirler yönlerini yakın tedarikçilere çevirdi ve ihracatta Türkiye olarak bunun avantajını kullanmaktayız. Bir avantajımız da lojistikte deniz navlununa alternatif olarak Avrupa ve yakın ülkeler için kara nakliyesi kullanabilmemiz. Uzak pazarlarda var olabilmek için depolama ve üretimin de bulunduğu stratejiler geliştirilmeli” dedi.

Konteyner ücreti yüzde 350 arttı

Pandemi sebebiyle başlayan navlun fiyatlarındaki artışın 2022 yılında devam edebileceğini ve gevşeme olmayacağını düşündüklerini anlatan Armatür Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Gökhan Turhan, tedarik zincirinin ve gümrük süreçlerinin yavaşlamasıyla özellikle Uzakdoğu-Avrupa hattında navlun fiyatlarının sert bir şekilde yükselmesine sebep olduğunu söyledi. Turhan, “Dünya Ticaret Örgütü konteyner ücretlerinin bir yılda ortalama yüzde 350 arttığını açıkladı ” dedi.