Dev markaların giyisileri zehirliyor

Greenpeace’in yayımladığı rapor, Zara, Levi’s, Mango gibi markaların ürünlerinde tehlikeli kimyasallar olduğunu ortaya koydu.

Greenpeace Uluslararası tarafından bugün yayımlanan rapor, dünyaca ünlü giyim markalarının ürünlerinin zehirli kimyasallar içerdiğini ortaya koydu. Ürünleri test edilen markalar arasında Zara, Levi’s, C&A, Mango, Celvin Klein gibi sektörün önde gelenleri yer alıyor (1). Markaların ürünlerinde tespit edilen kimyasallar, doğaya karıştığı zaman kansere ve hormon bozukluğuna neden olabiliyor.

Greenpeace’in yaptığı incelemeler, 20 farklı giyim markasında tehlikeli kimyasallar bulunduğunu ortaya koydu. Bu markalar içinde ZARA, hem hormonal bozukluklara hem de kansere neden olan kimyasallar açığa çıkaran tek markaydı.

Greenpeace Uluslararası tarafından uzun süreli incelemeler sonucunda hazırlanan, “Zehirli Giysiler” raporu 141 parça giysi üzerinde yapılan testler sonucu oluşturuldu. Rapor, zararlı kimyasallar kullanan tekstil üretim tesisleri ile bu ürünleri satan firmalar arasındaki bağlantıyı ortaya koyuyor.

ZARA acilen harekete geçmeli
Greenpeace Akdeniz’den Tarık Nejat Dinç, "Dünyaca ünlü giyim markaları, zehirli kimyasallar içeren giysileri bizlere satarak, tüm dünyada nehirlerin toksik maddelerle dolmasına neden oluyor. Nehirlerdeki toksik kirlenme hem bu giysilerin üretimi sürecinde hem de yıkanması sonucu ortaya çıkıyor. Türkiye’de de, tekstil endüstrinin neden olduğu kirlenmeyi özellikle Ergene Nehri’nde çok acı bir şekilde görüyoruz. Büyük giyim markaları, bu zararlı kimyasalları barındıran ürünleri satarak her birimizi birer moda kurbanına dönüştürüyor. ZARA markasının ürünlerinde hem hormonal bozukluklara hem de kansere neden olan kimyasallara rastlandı. Dünya’nın en büyük moda zinciri olarak Zara’ya düşen, acilen harekete geçerek, tüm tedarik zincirini ve ürünlerini zehirli kimyasallardan arındırmak ve bu konuda önder olmaktır ” dedi.

Gelişmekte olan ülkelerde üretiliyorlar

Test edilen ürünlerin büyük bir çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde üretildi. Ürünler arasında kadın ve erkekler için hem yapay hem de doğal ipliklerden üretilmiş kumaş ve kot pantolon, tişört, elbise ve iç çamaşırları bulunuyor. Bu ürünlerde tespit edilen zararlı kimyasallar ya ürünlerde malzemeye katılıyor, ya da imalat aşamasında kullanılıyor.

Rapordaki en önemli bulgulardan biri, test edilen tüm markaların her birinin birden fazla ürününde NPE’lere, yani parçalanınca hormon bozukluğuna neden olan maddelere rastlanmasıydı. Ayrıca incelenen dört üründe yüksek oranda toksik içeren ‘ftalat’ maddesi bulundu. Zara’nın iki ürününde, bazı kumaş boyalarının kullanımından kaynaklanan ve kanserojen amin kalıntıları tespit edildi (2).

Greenpeace, tüm giyim markalarından, 2020'ye kadar tedarik zincirleri ve ürünlerinden zararlı kimyasalları arındırmalarını talep ediyor. Bugüne kadar H&M ve Marks&Spencer gibi markalar, Greenpeace’in kampanyası sonucu bu konuda taahhütte bulundu.

Ürünleri test edilen markalar:

Benetton, Jack & Jones, Only, Vero Moda, Blazek, C&A, Diesel, Esprit, Gap, Armani, H&M, Zara, Levi’s, Victoria’s Secret, Mango, Marks & Spencer, Metersbonwe, Calvin Klein, Tommy Hilfiger, ve Vancl.

Aminler, azoik boyaların imalatında kullanılır ve akabinde kimyasal olarak ayrıştırıldıklarında dışa salımları gerçekleşebilir. Örneklerde bulunan amin (o-dianisidin) kanserojen etkilidir ve insan üzerinde potansiyel olarak kanser yapıcı etkiye sahip olan madde olarak sınırlandırılmaktadır. Bu nedenle başka türden kanserojen aminlerle birlikte bu amin çeşidinin de Avrupa Birliği sınırları içerisinde ve diğer farklı ülkelerde kullanım alanları sınırlandırılmıştır. Ftalatlar, test edilen 31 ürünün tümünde bulundu: 4’ünde yüksek seviyede, 27’sinde düşük miktarlarda. Nonylphenol ethoxylates (NPEs) tüm markalarda bulundu. Bazı ftalatlar ve NPEler suya karışınca ortaya çıkan kimyasallar hormon bozukluğuna neden oluyor. Bazı ftalatların da üreme sistemi üzerinde toksik etkisi var.