Çılgın sanayiciler!

İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından geleneksel olarak yayımlanan ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’

araştırmasının 2016 yılı sonuçlarına göre, geçen yılın birincisi Tüpraş, üretimden satışlarda 32 milyar 594 milyon lirayı yakalayarak Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu oldu. Ford 16.3 milyar lirayla ikinci, Tofaş 12.8 milyar milyar lira ile üçüncülüğü aldı. Listede ilk 10’a giren diğer firmalar Oyak-Renault, Arçelik, Toyota, EÜAŞ, Hyundai Assan, İçdaş Çelik, İskenderun Demir Çelik izledi olarak sıralandı.

Sanayi devlerinin üretimden satışları bir önceki yıla göre yüzde 8.8’lik artışla 490 milyar liraya, toplam faaliyet karı yüzde 18.6 artışla 52.4 milyar liraya yükseldi. Toplam ihracatı üç yıldır üst üste gerileyen 500 Büyük Kuruluşun 2016 yılında ihracatı yeniden ivme kazanarak yüzde 3.1 artışla 55.1 milyar dolar oldu. Sanayi kuruluşları, elde ettikleri 52 milyar liralık esas faaliyet karının yarısından fazlasını finansman gideri olarak kaybetti.

‘Orta gelir’ çıkışı...

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, “Türk sanayisi, finansman zorluğu, kur dalgalanmaları, sosyal, siyasal, terör ve jeopolitik olumsuzlukları barındıran bir yılda, ‘başarma’ azim ve kararlılığını korudu” dedi.

Sanayi sektörünün ekonominin geneli üzerinde bir performans göstererek ekonomik büyümeye en nitelikli katkıyı sunduğunu ve büyümeyi sürüklediğini vurgulayan Bahçıvan, şöyle devam etti:

“Türkiye’yi orta gelir tuzağına girmekten kurtaracak, nitelikli ve sürdürülebilir büyümeyi yaratacak, ekonomimizi dış rekabette bir üst lige çıkaracak ve nihayetinde Türkiye’nin dünyadaki en büyük 10 ekonomi arasına girmesine en güçlü katkıyı yapacak yegane sektör, sanayi sektörüdür.”

Finansman sorunu

Finansman giderleri 2016 yılında yüzde 3.6 artarak 29 milyar TL’ye yükseldi. Dönem kar ve zarar toplamı da 2016 yılında yüzde 33.2 artarak 28.3 milyar liradan 37.7 milyar liraya yükseldi.

Borç: 207 milyar!

İSO Başkanı Bahçıvan, “Finansman noktası rahatlatıldığı zaman, bu kadar zorluklarla mücadele edebilen bir sektörün, daha başka neler yapabileceğinin de ipuçları görülüyor” dedi. Bahçıvan ayrıca, “Sanayinin mevcut mali yapısı içinde faiz ve kur dalgalanmalarının, sanayi sektöründe kârlılığı ve sermaye birikimini olumsuz etkilemeye devam edeceğini şimdiden söylemek mümkün” diye konuştu.

Faiz etkisi

İSO 500’ün borç yükü her geçen yıl biraz daha artıyor. 2014’te 140 milyar lira olan mali borçlar 2015’te 175 milyar liraya, 2016’da 207 milyar liraya yükseldi.

“İSO 500’deki kuruluşlar 2016’da finansman maliyetlerini faiz oranlarındaki gerilemenin de etkisiyle biraz daha etkin yönetti” diyen Bahçıvan, “TL’nin değer kaybı finansman giderlerine beklentilerin altında etki yapıyor, bunu nedeni finansman giderlerinin faaliyet kârı içindeki payının 2016’da yüzde 63.4’ten yüzde 55.4’e inmesi” ifadelerini kullandı.

İSO 500’de 2016 yılında vergi öncesi kar eden kuruluş sayısı 400’den 392’ye inerken, zarar eden kuruluş sayısı 108 olarak duyuruldu.

6 milyarlık KDV

Sanayicilerin en önemli sorunlardan birinin yatırımlar ve işletme sermayesi açısından yeni kaynaklara ulaşamaması olduğunu belirten Bahçıvan “Kaynakların bu kadar kıt ve pahalı olduğu bir ortamda, sanayilerin üzerindeki devreden KDV yükü her geçen yıl artıyor. İSO 500’ün devreden KDV’sinin 2016 yılında çok daha fazla yükselerek yüzde 23,6 ile 6 milyar liraya çıktı. Sanayi finansmanda zorlanırken, devlete 6 milyar lira borç verdi” dedi.

Borçlar alarm veriyor

Borç ile şirketlerin özkaynak ilişkisinde, son 10 yıldır sürekli olarak bozulan denge bu yıl da sürdü. Borçların payı 2007 yılında yüzde 45.2 iken, bu oran 2016 yılı itibariyle yüzde 61.9’a yükseldi.

Aynı dönemde özkaynakların payı da yüzde 54.8’den yüzde 38.1’e geriledi. Sonuçlar, son 10 yılın en olumsuz borç ve özkaynak ilişkisini ortay akoydu.

Sanayi kuruluşlarının elde ettikleri karlarının önemli bir bölümünü finansman giderlerine aktardığından iç kaynaklarını büyümede kullanamadığı belirtildi. Bu yüzden de yeni yatırımların daha çok borçlanmaya dayalı olarak yapıldığı görülüyor. Sonuç itibariyle bu tablonun sağlıksız bir finansman çarkı yüzünden ortaya çıktığı belirtiliyor. Yine İSO 500’ün borç yükü her geçen yıl biraz daha artarken, 2016 yılında bu oran yüzde 18.8’lik artışla 207 milyar liraya yükseldi.

Maaşlara %15 zam

İSO 500’ün oluşturduğu toplam istihdam 2016 yılında yüzde 2.2 ile yaklaşık 15 bin civarında arttı. Ödenen maaş ve ücretlerde de yüzde 15.7 oranında artış gerçekleşti.

İSO 500’de 2016 yılında vergi öncesi kar eden kuruluş sayısı 400’den 392’ye inerken, zarar eden kuruluş sayısı ise 108 oldu. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar (EBITDA) eden firma sayıları 2016 yılında 484’e yükseldi ve ölçülmeye başlandığı son dört yıl içindeki en yüksek sayıya ulaştı.

Zarar eden firma sayısı ise 16’ya geriledi. 500 Büyük içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı da 123’e indi.

Ar-Ge notu: Çok Zayıf

TL’nin değer kaybının finansman giderlerinde beklentilerin altında etki yaptı. Finansman giderlerinin faaliyet kârı içindeki payı 2016’da yüzde 63.4’ten yüzde 55.4’e indi. İSO 500’ün Ar-Ge harcamaları bir önceki yıla göre yüzde 16.3’lük azalma ile 2.8 milyar liraya indi. Ar-Ge yapan şirket sayısı 239’a düştü.

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, “Sanayiciye Ar-Ge yatırımları ile ilgili olarak daha fazla sorumluluk düşmektedir” dedi.

Milangaz 32. sırada

Demirören Grubu şirketi Milangaz LPG Dağıtım firması, İstanbul Sanayi Odası’nın geleneksel olarak yayımladığı İSO 500 listesinde 32’inci sırada yer aldı. Milangaz şirketinin 2016 yılında üretimden elde ettiği satışlarının toplamı 2 milyar 328 milyon TL olarak gerçekleşti.

Kuruluşu 1957 yılına dayanan grubun önde gelen şirketi Milangaz ülkenin ilk LPG tedarikçisi. 2017’yi büyüme yılı ilan eden Milangaz son olarak Tekirdağ’da LPG ve otogaz depolama için stratejik ve önemli bir yatırıma imza attı.

500 şirketin 74’ü borsada

İSO 500 listesinde, borsada işlem gören 74 şirket yer alırken, bu şirketlerin üretimden satışları 163 milyar lira ile toplamının yüzde 33’ü oldu. Halka açık şirketlerin ilk 10’unun toplam üretimden satışları ise 105 milyar lirayı geçti. İSO 500’de ilk 10’a giren şirketlerin sıralamalarına bakıldığında, önceki yıla göre Tofaş’ın geçen yılki yükselişini devam ettirerek 5’inci sıradan 3’üncülüğe çıkması dikkati çekti.

2016’da listeye 69 şirket girdi

Geçen yıl gösterdikleri performansla 69 şirket İSO 500 listesine girdi. 2016’da en hızlı çıkışı listeye 60’ıncı sıradan giren Tiryaki Agro yaptı. Bu şirketi listeye 78’inci ve 105’inci sıradan giren “İsminin açıklanmasını istemeyen şirketler” takip etti. Geçen yıl isminin açıklanmasını istemeyen şirket sayısı 19 oldu.

2016’da 235 şirket listede üst sıralara çıkarken, 185 şirket alt sıralara düştü. Toyota Boshoku Türkiye’nin (otomobil iç dizaynı, koltuk, kapı ve diğer parçaların imalatı yapıyor) 211 sıra yükselerek 405. sıradan 194. sıraya ulaşması dikkati çekti. En fazla düşüş kaydeden şirket 257 basamak gerilemeyle 196. sıradan 453. sıraya inen Gemlik Gübre oldu.

FETÖ’nün darbe girişimine ilişkin yürütülen soruşturma kapsamında Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna (TMSF) devredilen şirketlerden İstikbal Mobilya, Küçükbay Yağ ve Deterjan, Aynes Gıda, Boyteks Tekstil, Naksan Plastik, Boyçelik Metal, Işık Ahşap Profil ve Form Sünger’in de aralarında bulunduğu bazı şirketler de İSO 500’de yer aldı. Söz konusu şirketlerden çoğunun 2015’e göre sıralamada gerilediği görüldü.