Çelik sığımak mı, çelik mezar mı?

Uzmanlar evlere monte edilen çelik deprem odaları için uyardı: Binanın dengesini bozan bu odalar ağırlıkları nedeniyle göçüklere yol açar


Marmara Bölgesi'ni 17 Ağustos günü 7.4 şiddetinde sallayan depremin ardından gelen artçı şoklar ve yeni deprem olasılıkları nedeniyle değişik önlemler gündeme geldi. Bunlardan biri de evlere monte edilen çelik kafesler. Bilim adamları bu uygulamaya karşı çıkarak, "kafeslerin ağırlığı nedeniyle binaların statik yapılarını bozacağı ve göçüklere neden olacağı" uyarısında bulundu.
Bu kafeslerin bir türü masa büyüklüğünde ve iki metre boyu, bir metre eninde. İçine dört kişi girebiliyor. Diğer türü ise evlerdeki küçük odaların çelik profil ve saclarla kaplanmasıyla meydana getiriliyor. Gazetelere ilan vererek deprem sığınağı yapan Lotus adlı şirket, apartman dairelerinde küçük odaları çelikten bir kafes haline getiriyor.
Bu uygulama ile duvarlara değişen kalınlıklarda çelik profiller yerleştirilirken, üzerleri üç milimetreye kadar saclarla örtülüyor. Odanın zemini duvarları ve tavanı metal bir kasaya dönüşüyor. Zemin katta yapılan metal sığınakta kullanılan çelik ve demir malzeme üst katlara göre daha kalın seçiliyor. Bu da malzeminin toplam ağırlığını artıyor. Şirket zemin katta üç metreye iki metre genişliğinde bir alan için 2 bin 265 kilogram çelik 892 kilogram sac kullanıyor. Yüksek katlarda kullanılan malzeme daha hafif olanlardan seçiliyor. Bu katlarda bin 185 kilogram ile 2.5 ton ağırlığında değişen ağırlıkta metal sığınaklar yapılıyor.

'Bilime aykırı'

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İnşaat Fakültesi Yapı Ana Bilim Dalı öğretim üyelerinden Prof. Dr. Ahmet Saygun, bina içine yapılan bu çelik kafes uygulamasının "akla ve bilime aykırı" olduğunu söyledi.
Apartman içinde yapılacak metal kafeslerin binanın statiğini bozduğunu belirten Saygun, bu nedenle olası bir deprem sırasında zararın boyutlarının artacağına dikkat çekti. Saygun, binada ancak tüm binayı güçlendirecek çelik sistemler kurularak önlemler alınabileceğini söyledi. Saygun'a göre odanın içine bir çelik kafes yada odanın birisine çelik sığınak yapmak "çelik mezar" anlamına geliyor.
Aynı fakülteden Prof. Dr. Mehmet Uyan'da çelik kafeslerin bina üzerindeki kuvvetlerin yayılma dengesini bozduğu için büyük tehlike yaratacağını belirterek, "Bu deprem olmasa da böyle bir ağırlık binanın güvenliğini azaltıyor. Ağırlık bir noktaya yüklendiği için o tarafa doğru göçük oluşuyor" dedi.

Kale, kafesten vazgeçti

Çelik kafes üretimi konusunda araştırma yapan kuruluşlardan birisi de Kale adlı şirket. Çelik kapı konusunda uzman olan şirketin Yönetim Kurulu Üyesi Sema Gürün, kendilerinin de bu konuda çalışmaları olduğunu ama İTÜ'den onay alamadıkları için vazgeçtiklerini söyledi.
Binaların statik hesabını bozduğu gerekçesiyle İTÜ'nün böyle bir konuya onay vermediğini bildiren Gürün, kendilerinin büyük bir ağırlığı olmayan deprem masası projesi üzerine çalıştıklarını söyledi. Gürün, bu masanın büyük bir ağırlığının olmayacağını ve oturma yada yatak odasında bir köşeye konularak, deprem anında sığınak işlevi göreceğini söyledi.