Bal üretimi arttı fıstık 1000 TL oldu

Türkiye’de çam fıstığının ‘ana yurdu’ olarak bilinen İzmir Bergama’daki Kozak Yaylası’nda üretimin düşmesiyle birlikte çam fıstığı fiyatları yükseldi. Çam fıstığının kilogram fiyatı bundan birkaç yıl önce 200-400 lira arasındaydı. Bu fiyat bile ortalama bir aile bütçesi için yüksek iken verimin düşmesiyle daha da tırmandı ve 1000 liraya kadar çıktı.

Üreticiler, çam fıstığı verimini basra böceğinin (marchalina hellenica) düşürdüğünü söyledi. “Neden diğer zararlılar gibi bu böcekle mücadele edilmiyor?” şeklindeki sorumuz üzerine ayrıntılı şekilde açıkladılar:

“Basra böceği, çam balının ana kaynağı. Bu nedenle kimyasal mücadelenin yasak olduğu basra böceği çam ağacının özünü emiyor. Sonra salgısını (yani dışkısını) ağaca bırakıyor. Arılar da bu salgıyı toplayıp çam balı yapıyor. Bir başka deyişle çam balı üretilirken ağaç zarar görüyor, kuruyor. Hatta basra böceği olmayan yerlere de bu böceği götürüyorlar. Çam balı üretimi günden güne artıyor. Fıstık üretimi azalıyor. Biz çam balı üretimine değil, fıstık çamı ağacından bal üretimine karşıyız. Çam balını kızılçam, sarıçam ormanlarından üretsinler.”

Pazar kaybettik

2018 yılında çam fıstığı üretim miktarının 360 bin ton olduğunu belirten sektör temsilcileri, son 4 yıldır üretim miktarının bu rakamlarda seyrettiğini dile getirdi. Üreticiler verimin düşmesi nedeniyle eski ihracat pazarlarının da kaybedildiğini söylüyor. Milliyet’e konuşan Bergama Ticaret Odası (BERTO) Başkanı Fikret Ürper, “Çam fıstığında rekoltenin çok düşük olması nedeniyle fiyatlar her geçen yıl artıyor” dedi.

Ya fıstık ya bal

Bergama Belediye Başkanı Hakan Koştu ise son 10 yıldır süren sorunla ilgili olarak çalışmaların sürdüğünü, bir süre önce Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin de çam fıstığı üreticileriyle bir araya gelerek çalışmalar hakkında bilgi verdiğini söyledi.

Karatosunlar Çam Fıstığı İşleme Tesisi sahibi Serkan Karatosun, 2 bin - 2 bin 500 ton civarında olan üretimin 200 bin tona kadar düştüğünü söyledi. Ormanlarda arıcılıkla ilgili çalışmaların yapıldığını belirten Karatosun, “Çam balı üretimi nedeniyle çam fıstığı ağaçları zarar görebiliyor. Arıcılığa destek verilirken fıstıkçı zora düşüyor. Hâl böyle olunca stratejik ürün olan çam fıstığında Türkiye olarak popülerliğimiz de giderek azalıyor” dedi. Üretimin artması için son 10 yıldır çalışmaların sürdüğünü belirten Karatosun, “Bu yıl çalışmalar biraz daha etkili oldu. Yeni çam fıstığı sahalara, aşılı çam fıstığı ormanları olmalı. İşi bilmeyenler erken hasat yapıyor. Bu da verimi etkiliyor. Normalde kasım-aralık gibi hasat yapılması gerekiyor. Bu konuda yaptırım olmalı” ifadelerini kullandı.

Basra böceğine karşı ağaçlar ilaçlansa bile böceğin ağaçları kurutana kadar bırakmadığını kaydeden Karatosun, “Bu böcekler ağacın özsuyuyla beslendiği için verimi düşüyor. Bir ağaçtan hem çam balı hem çam fıstığı üretilemiyor. Biz çam balının kızılçam ya da sarıçam ormanlarında üretilmesini talep ediyoruz. Çünkü, bu ormanlardaki ağaçlarda çam fıstığı yetişmiyor” diye konuştu.

Zengin ve lezzetli

Çam fıstığı, besin değerleriyle dikkat çeken bir ürün. E vitamini, protein ve lif kaynağı olan çam fıstığında tekli ve çoklu doymamış yağlar bakımından zengin ama kolesterolü ise sıfır. Potasyum, magnezyum ve demir de içeren bu ürünle Türk mutfağının en lezzetli dokunuşlarını yapmak mümkün. Zeytinyağlı dolma ve sarma, bazı pilavlar, irmik ve un helvası, bazı böreklerin harcında çam fıstığı olmazsa olmaz. Yeni nesil şefler de son yıllarda öğün yerine geçen kimi salatalarında çam fıstığını eksik etmiyor.

Rekolte düşüklüğü araştırılacak

Geçtiğimiz aylarda Bergama’dan bir heyet, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’yi ziyaret ederek yaşanan rekolte düşüklüğünün nedenlerinin araştırılmasını talep etmişti. Bergama Belediye Başkanı Hakan Koştu, Bakan Pakdemirli’den rekolte düşüşüyle ilgili bir çalışma başlatılacağının sözünü aldıklarını söylemişti.