Apple’ın simyacısı

Tim Cook, dünyanın en değerli şirketi Apple’ı yönetiyor ama ismi ekonomi sayfaları dışında pek tanınmıyor. Piyasa değeri 633 milyar doları aşan ABD’li teknoloji devi Apple’ın kaptan köşkünde 3 yıldır Tim Cook oturuyor.
En son 2011 yılında, Steve Jobs’un ardından CEO olduğunda hakkında yüzlerce haber çıkmıştı. Ancak birçok kişi onu geçen hafta eşcinsel olduğunu açıkladığında tanıdı.
Tim Cook, BusinessWeek dergisinde kaleme aldığı makalede “Eşcinsel olmaktan gurur duyuyorum” dedikten sonra kendini bir anda mercek altında buldu. Bugüne kadar mahremiyetine çok önem veren, eşcinsel olduğunu ise görev bilinciyle açıkladığını söyleyen yöneticinin hayatıyla ilgili konuştuğu röportaj yok. İnsanlarla karşılaşmamak için Apple’ın spor tesisleri yerine özel bir salona gidecek kadar içine kapalı yaşayan bu adamın kişisel tarihine dair ipucu bulmak güç. Ama onu tanıyanların anlattıklarından bir portre çizmek mümkün.

İlk iş gazete dağıtmak
Mesela ABD’nin güney eyaletlerinden Alabama’da, 5 bin 276 nüfuslu Robertsdale kasabasında büyüdüğünü biliyoruz. Tersane işçisi bir baba ve ev kadını bir annenin çocuğu. Üç erkek kardeşin ortancası olarak büyüdü. İlk işi bölgenin yerel gazetesi Press-Register’ı evden eve dağıtmaktı. Daha sonra bir restoranda ve eczanede de çalıştı. Öğretmenlerinin ve birlikte büyüdüğü Robertsdale sakinlerinin medyaya verdiği röportajlara göre “çok akıllı olduğu daha o günlerden belliydi.” Lisede kimya dersinin yeteri kadar iyi öğretilmediğini düşünerek müdürden daha zor bir sınıfa geçmek için izin istemişti. Yıllık kolu ve bandonun aktif üyesiydi.
1978 yılında dönem ikincisi olarak mezun olduğu lisede arkadaşları tarafından “okuma yazmaya en meraklı öğrenci” seçilmişti. Robertsdale’da hâlâ aynı evde oturan anne babası, dünyanın neresinde olursa olsun her pazar günü aradığını söylüyor.

Sihirli tasarımları paraya çevirdi
Fortune dergisine göre Tim Cook, 2008 yılında CEO olacağı yönündeki dedikodularla ilgili “Steve’in (Jobs) yerine geçmek mi? Mümkün değil. Ben emekli olduktan çok sonra, 70 yaşlarında etrafta beyaz saçlarıyla dolaştığını görür gibiyim” demişti. Ancak Steve Jobs’un kanserle mücadele ettiği yıllar boyunca şirketi ‘de facto’ yönettikten sonra 2011 yılında CEO koltuğuna oturdu. Yönetim kurulu başkanı olan Steve Jobs ise 6 hafta sonra hayatını kaybetti.
Tim Cook şirketin başına geçtiğinde Steve Jobs kadar karizmatik ya da yaratıcı olmadığını söyleyen birçok analist Apple’ın çöküşe geçeceğini öne sürdü. Ancak Apple’ı zirveye taşıyan yolda Jobs’un vizyonu kadar Cook’un operasyonel yeteneği de rol oynamıştı. Analistlere göre “büyük ihtimalle dünyanın en iyi tedarik zinciri yöneticisi” olan Cook’un, Steve Jobs dönemindeki rolü “sihirli tasarımları paraya çevirmek” olarak tanımlanıyordu.
Cook, CEO olduktan sonra da en çok bu yeteneğiyle kazanım sağladı. Apple bu dönemde birçok yeni ürün çıkardı. Ancak Cook, asıl, üretimin ve lojistiğin pürüzsüz işlemesini sağlayarak Apple’ın dünyanın en değerli şirketi haline getirdi. Apple’ın piyasa değeri 2011 yılında 300 milyar dolardı. Bugün ise 633 milyar doları geçti.

Susarak kızıyor
Tim Cook, Apple’da 13 yılın ardından zirveye çıktı. Steve Jobs’ın pankreas kanseri ile mücadele ettiği 2004, 2009 ve 2011’de şirketi zaten o yönetmişti. Jobs’ın hastalığa yenileceği kesinleştiğinde görev değişimi resmiyet kazandı. O zaman Cook için en çok tekrarlanan yorum Jobs’un taşkın karakterinin yanında ne kadar sakin ve sessiz olduğu idi. Hatta Time dergisi Cook için “Apple’ın CEO’su değil; sakin, düzenli, her detayı hesaplanmış bir ürünü gibi” yorumunu yaptı. Birlikte çalıştığı kişiler de Cook’un sakin, nazik bir güney aksanıyla konuştuğunu, kızdığında ise bağırmak yerine uzun, sessiz bakışlarıyla karşısındakini yerin dibine soktuğunu anlattı. Ancak Cook’un inkar edilemez başarıları sessizliğinin zayıflık anlamına gelmediğinin en büyük kanıtı oldu.

5 dakikada ikna oldu
Tim Cook, Auburn Üniversitesi’nde endüstri mühendisliği okudu. Notları hep yüksekti. Mühendis olmak istiyordu ama 1982 yılında üniversiteden mezun olduğunda IBM’de lojistik üzerine çalışmaya başladı. Bir yandan da Duke Üniversitesi’nde MBA’ini tamamladı. Daha sonra Intelligent Electronics isimli bir şirkete giren Cook, Compaq’a başkan yardımcısı olduğunda burada sadece 6 ay kalacağından habersizdi. 1998 yılıydı.
Steve Jobs 12 yıl aradan sonra Apple’ın başına dönmüştü. Sadece o yıl 1 milyar dolar kaybeden ve çöküşüne kesin gözüyle bakılan şirketi tekrar ayağa kaldırmak için yeni bir ekip arıyordu. Cook iş aramadığı halde Steve Jobs’un görüşme teklifini kabul etti. Bir cumartesi sabahı Palo Alto’da buluştular. Cook, kendi deyimiyle “konuşmaya başladıktan 5 dakika sonra” hiç mantıklı olmadığı halde Jobs’la çalışmaya karar verdi. Compaq’ten istifa ederek operasyonlardan sorumlu başkan yardımcısı olarak Apple’a geçti.

KİM BU TİM?
Saat 03.45’te kalkıyor
Tim Cook’un bir toplantıda Çin’de fabrikada sorun çıktığı anlaşılınca “Bu kötü” dediği, yarım saat sonra ise yöneticilerden birine “Neden hala buradasın?” diye sorduğunda bu kişinin bavul bile toplamadan apar topar havaalanına giderek Çin’e uçtuğu hâlâ anlatılıyor. Fortune dersine konuşan bir çalışma arkadaşı “İnsanları lime lime ettiğine şahit oldum. Size yanıt veremeyeceğiniz sorular sorar ve sessizce cevap vermenizi bekler” diyor.
Gerçek bir işkolik olduğu ise sır değil. Her sabah 03.45’te kalkıyor. Bir saat kadar e-posta kontrol ettikten sonra spora gidiyor. Daha sonra kahvesini alarak saat 06.00’da masa başına oturuyor. Ofise ilk gelen ve ofisten son çıkan olmakla övünüyor. Üç günlük Asya seyahatinden sabah 07.30’da dönse bile 08.30’da mutlaka işe gidiyor. Ve öyle görünüyor ki böyle yaşamaktan mutlu oluyor. “Yaptığınız işi sevdiğinizde iş olarak düşünmüyorsunuz. Ben bu yüzden çok şanslıyım” diyor.

Maaşı 4.2 milyon $
Tim Cook’un yıllık maaşı 4.2 milyon dolar. İkramiyesi ise şirket hisselerinin performansına göre belirleniyor. Cook’un 2013’te toplam 69 milyon dolar kazandığı ve şahsi servetinin 400 milyon dolar civarında olduğu tahmin ediliyor.

Enerji barı müptelası
Tim Cook tam bir sağlık delisi olarak tanınıyor. Her sabah daha gün doğmadan spora gidiyor. Boş zamanlarında doğada bisiklete binmek en büyük hobisi. 7 kez Tour de France şampiyonu olan Lance Armstrong’a hayran olduğu söyleniyor. Ancak Armstrong’un doping yaptığının ortaya çıkmasından sonra bu hayranlığın devam edip etmediği bilinmiyor.
Sağlık takıntısı yemeklerinde de kendini gösteriyor. Apple’ın kafeteryasında sık sık ızgara tavuk yerken görülüyor. Ancak asıl, gün boyu sabahtan ofisine depoladığı “enerji bar”ları tüketmesiyle ünlü. Gecenin ilerleyen saatlerine sarkan toplantılarında elinden bu atıştırmalıkları düşürmüyor.

Hep kotla geziyor
Aynı zamanda Nike’ın yönetim kurulunda olan Cook, ofiste de kot pantolan ve spor ayakkabılarıyla dolaşıyor. 1996 yılında yanlışlıkla MS teşhisi konan yönetici bu olaydan sonra dünyayı farklı görmeye başladığını söylüyor.