2025 nasıl bir yıl olur?

SERVET YILDIRIM - Bugün sonuna geldiğimiz 2024 yılını anlatın deseler aklınıza neler gelir? Bir 2020 kadar kötü olmasa, hatta önceki yıllara göre daha olumlu görünse de 2024 dünyada hem artıları hem de eksileri olan bir yıl olarak hatırlanacaktır.

İşte benim hatırladığım kadarıyla dünyada 2024’ün özeti:

- Enflasyon küresel çapta düşüşe geçti. 2020’de başlayan tedarik zinciri sıkıntıları ve yüksek işsizlik yerini toparlanmaya bıraktı.

- Ancak toparlanmaya rağmen birçok ülkede büyüme sorunu vardı, bazıları resesyonu bile tattı.

- Politik istikrarsızlık birçok ülkede arttı; seçmen iktidar partilerine enflasyon cezası kesti.

- Sıcak çatışmalar artarak devam etti. Soğuk çatışmalar ise hiç ara vermedi. Silahlı çatışmalar sayı olarak ikinci dünya savaşından bu yana hiç bu kadar fazla olmamıştı.

- Artık bir daha gelmez denilen Trump tekrar sahneye çıktı. Birçok alanda Trump faktörü yine devreye girdi.

- İklim meselesinde ite kalka birşeyler yapılmaya çalışıldı ama umut verici bir yıl olamadı.

- Dijitalleşme ve uzaktan çalışma uygulamaları pekişti. Yapay zeka, sosyal medya ve dijital teknolojilerin etkisi arttı. Özellikle yapay zeka neredeyse herkesin ajandasına girdi.

- Yatırımcı açısında yılın yarısına altın, diğer yarısına ise kripto paralar damga vurdu. Tabii ki bir de teknoloji şirketleri var yılın tamamına damga vuran. “Muhteşem yedili” denilen yedi büyük teknoloji firmasının S&P500 ‘ün piyasa kapitalizasyonu içindeki payı yüzde 33’ü aştı.

- Ukrayna’da savaş devam etti. Rusya, Ukrayna ve Avrupa bu savaştan ciddi zarar görürken ABD bir askerinin burnu bile kanamadan Avrupa ve Ukrayna üzerinden Rusya’ya ayar vermenin tadını çıkarttı. Yani Rusya, Ukrayna ve Avrupa cefasını çekti; ABD sefasını sürdü.

- Suriye herkesi şaşırttı. Tam 13 yıl boyunca yıkıcı bir savaşta ayakta kalmayı başarabilen Esad, tam herkesin “artık gitmez” dediği bir anda gitti. Suriye sorunu sona mı erdi? Yoksa daha karmaşık bir şekle mi büründü?

PEKİ 2025’TE NE OLUR?

- Faiz indirimleri yıl ortasında son bulabilir. Enflasyon birçok ülkede dibi görebilir.

- Dünyada büyüme özellikle yıl ortasına doğru canlanabilir.

- İklim duyarlılığı azalmayı sürdürebilir. Yenilenebilir enerji ve elektrikli araç yatırımları devam etse de doğal gazın önemi artarak devam edebilir.

- Enerji fiyatlarında bir sıçrama mümkün görünmüyor. Arz artıyor, talep nispeten durgun ve stratejik rezervler dolu. Üstelik Trump geliyor; yani ABD üretimi arttıracak. Bence fiyatların yönü aşağı doğru.

- Teknoloji hisselerinin yönü ise bence hala yukarı. Dolar 2024’ün son çeyreğinde değerlendi değerlenmesine ama aşırı değerli hale geldiği de gözden uzak tutulmamalı. Altın ise son dönemde geriledi ama ne derler “altın çamura düşse de değerinden bir şey kaybetmez.”

- Türkiye’de iş dünyasının ihtiyatlı yaklaşımı sürse de dünyada hükümetlerin ve şirketlerin sermaye yatırımları hızlanabilir. Benzer öngörüleri yapan yatırım bankaları, adres olarak özellikle yapay zeka ile enerji ve güvenlik sektörüne işaret ediyorlar.

- Yapay zeka uygulamaları daha belirgin ve görülür hale gelebilir. Dünyada birçok ülke özellikle yaşlanan Avrupa verimlilik sorununu yapay zeka kullanımı yoluyla aşmak isteyebilirir.

- Sıcak savaşlar devam eder mi? Bilmiyorum ama ticaret savaşlarının artarak devam edeceği kesin.

- Ukrayna meselesinde çözüm için gözler ABD’ye döndü. Ocak ayının 20’sinde başkanlık koltuğuna oturacak olan Trump bir umut yarattı. Krizde bu yıl yeni bir safhaya geçilebilir.

- Suriye konuşulmaya devam edecek çünkü Suriye meselesi kolay çözümlenecek bir mesele gibi görünmüyor. Herkesin bir eli ve hatta İsrail’in ise iki eli Suriye’de bulunuyor. İran ve Rusya’nın ilgisini kaybetmesi de beklenmemeli. Suriye 2025’te de rahatsızlık yaymaya devam edecek. En azından bize rahatsızlık vermeye devam edebilir.