Şiir Bilgisi Nedir? Örnekler İle Şiir Bilgisi Konu Anlatımı

Bir şiir iç ve dış görünüşüne göre ele alınıyor. Şiirin dış görünüşüne “biçim”, iç görünüşüne de muhteva deniliyor. Şiir, biçim bakımından “nazım şekli, nazım birimi, kafiye, vezin ve dil özellikleri”; muhteva bakımından da iç ahenk, mecazlar, söz sanatları, konu ve tema şeklinde inceleniyor.

 Şiir Bilgisi Nedir?

 Bir yazıya şiir özelliği kazandıran kurallar ve düzenler bütününe şiir bilgisi deniliyor. Şiirde zihniyet, ahenk, şiir dili, yapısı, tema, gerçeklik, anlam ve gelenek şiir bilgisinin temelini oluşturuyor. Bunun dışında şiir biçim ve içerik bakımından da inceleniyor.

 Şiir Bilgisi Konu Anlatımı

 1-Zihniyet; Genellikle şiirler yazıldığı dönemin anlayışını yansıtırlar. Bu duruma zihniyet deniliyor.

 Toplumsal şartlar, insanların düşünce ve yaşam biçimleri doğal olarak şairleri şiir yazarken etkiliyor.

 ​​2- Şiirde Ahenk; şiiri öne çıkaran ölçü, uyak, redif, asonans, aliterasyon gibi ahenk unsurları bulunuyor.

 Ölçü; Şiirde, hecelerin sayılarına ya da heceyi oluşturan seslerin uzunluk ve kısalıklarına göre oluşturulan düzene deniliyor. Edebiyatımızda hece, aruz ve serbest olmak üzere üç tür ölçü kullanılıyor. .

 Türk dilinin doğal ölçüsü, hece ölçüsüdür. Her mısradaki hece sayısının birbirine eşit olması esasına dayanır. Yani ilk mısrada kaç hece varsa sonraki mısralarda da aynı hece sayısı olmalıdır.

 Örnek; Gah e-se-rim / yel-ler gi-bi (8)

 ​Gah to-za-rım yol-lar gi-bi (8) Her mısrada 8 hece olduğu için 8’li hece ölçüsüyle yazılmış deniliyor.

 Aruz ölçüsü, hecelerin uzun, kısa, kapalı ya da açık oluşuna dayanıyor. Aruz ölçüsü bulunurken ünsüzle biten (kapalı) heceler çizgiyle, ünlüyle biten (açık) heceler noktayla gösteriliyor.

 Serbest ölçüde herhangi bir düzene ve kalıba bağlı kalmadan şairin duygu ve düşüncelerini ahenkli şekilde yansıtması görülüyor.

 Örnek; “Gemiler geçer rüyalarımda

 Allı pullu gemiler, damların üzerinden

 Ben zavallı” Mısralarında gördüğünüz gibi şair serbest ölçüde yani ölçüsüz olarak yazmıştır.

 ​Uyak (kafiye); Dizelerin sonunda bulunan yazılışları-okunuşları aynı, anlamları ve görevleri farklı kelimelerin, eklerin benzerliğine uyak (kafiye) deniliyor. Uyakların da yarım, tam, zengin ve cinaslı olmak üzere 4 çeşidi bulunuyor.

 Örnek; “Ve deniz aynı deniz

 O gülüşten eser yok yalnız” Sadece son harfler benzerlik gösterdiği için yarım uyaktır.

 “Söğüt giz fısıldar sayıklar meşe

 Ayık düş görür her bucak, her köşe” dizelerde son heceler benzerlik gösterdiği için tam uyaktır.

 Redif; Dize sonlarında yazılışları, görevleri ve anlamları aynı olan ek, sözcük ya da sözcük gruplarına deniliyor. Redif, sadece eklerden oluşmuyor, hem ek hem sözcükten, hatta sözcük gruplarından da oluşabiliyor.

 Örnek; “İyi doğru sözler onda

  Şefkat dolu gözler onda” “-ler” eki ve “onda” sözcükleri görev ve anlamları aynı olduğu için redifi oluşturuyorlar.