Parantez () Nedir, Görevleri Nelerdir? Yay Ayraç Kullanım Alanları Ve Cümle İçerisinde Örnekler

Parantez, genellikle metinlerde çok önemsenmeyen bir noktalama işareti çeşididir. Fakat parantezin cümlelerde ve metinlerde çok farklı ve önemli görevleri bulunmaktadır.

Parantez () Nedir?

Parantez, yani yay ayraç bir noktalama işareti türüdür. Metin içlerinde ve kelimelerin sonlarında kullanılarak bazı detayları okuyucuya vermekle görevlidir. Genellikle metinlerde bir durumu belirtmek ya da daha gizli tutmak amacıyla tercih edilir. Parantez, noktalama işaretleri arasında en az kullanılan noktalama işaretlerinden birisidir. Az kullanılmasına rağmen cümlelerde ve metinlerde önemli görevleri bulunur. Bu görevleri ve parantez işaretinin kullanım alanlarını doğru bilerek, daha akıcı ve doğru metinler oluşturabilirsiniz.

Parantezin Görevleri Nelerdir?

Parantez işaretinin en önemli görevlerinden birisi; cümlelerde açıklamaları belirtmesidir. Bu açıklamalar verilen kelimeye ya da cümleye bağlı olmakla beraber, cümle içerisinde herhangi bir görevi yoktur. Sadece verilen cümledeki kelimeleri açıklamak ve bu kelimelerin anlamlarını belirtmek için kullanılır. Bu açıdan aslında parantez işaretinin görevleri, kullanım alanlarıyla aynıdır.

Parantezlerin cümlelerde üstlendiği görevlerin başında ise kelimelerde belirtmek istenilen durumları açıklamasıdır. Örneğin; bir kelimenin eş anlamlısını belirtmek için cümlede o kelimenin sonuna parantez işareti açılarak, eş anlamlı kelime belirtilir. Aslında parantez işareti görev olarak cümlenin ya da kelimelerin daha anlamlı ve açıklayıcı hale getirilmesini sağlar.

Yay Ayraç Kullanım Alanları

Cümlelerde kullanılan yay ayracın hangi alanlarda ve nasıl kullanılması gerektiği çok önemlidir. Parantezin kullanım alanları doğru şekilde bilinerek, cümlelerde aktarılmak istenilen düşünce de daha iyi şekilde anlaşılmaktadır. Yay ayracın yani parantezlerin kullanım alanları şu şekildedir;

 - Cümlelerde bulunan, fakat tek başlarına ya da cümle içinde herhangi bir görev almayan kelimeleri açıklamak için parantez işareti kullanılır.

 - Özel bir kişiden bahsederken mesleği ya da doğum ve ölüm tarihi ine parantez içerisinde verilir.

 - Cümlelerde eş anlamlı ya da benzer kelimeleri belirtmek için parantez işareti tercih edilir.

 - Tiyatro ve drama metinlerinde oyuncuların rollerini belirtmek ve oyuncuların hangi hareketlerde bulunması gerektiğini göstermek için yay ayraç kullanılır.

 - Maddelendirme ve sıralama durumlarında sayı ve harfleri belirtirken yay ayrraç bir kapama ayracı olarak kullanılır.

Yay Ayraç Cümle İçerisinde Örnekler

Yay ayracın cümle içerisinde örnekleri, bu noktalama işaretinin daha iyi şekilde anlaşılmasına olanak sağlar. İşte yay ayracın yani parantezin cümle ve kelimelerde kullanımına dair örnekler;

 1- Kelimeleri açıklamak için;

 - Bazı ad soylu kelimeler (zamir, sıfat ve zarf gibi) yüklem gibi cümlelerde görev alabilirler.

 Bu cümlede ad soylu kelimeler parantez içerisinde gösterilmiştir.

 2- Bir kişiden bahsederken;

 - Halit Ziya Uşaklıgil (1866-1945) önemli eserlere sahip olan bir yazardır.

 Bu cümlede Halit Ziya Uşaklıgil'in doğum ve ölüm tarihi parantez içerisinde belirtilmiştir.

 3- Eş anlamlı kelimeleri belirtirken;

 - Seninle artık el (yabancı) olmaya başladık.

 Cümlede el kelimesinin eş anlamlısını açıklamak için kelimenin karşılığı yay ayraç içerisinde belirtilmiştir.

 4- Tiyatro ve drama metinlerinde;

 - Ahmet (ellerini başına koyarak) - Yeter artık!

 Cümlede tiyatro oyuncusu olan Ahmet'in oyun esnasında söyleyeceği cümleyi hangi hareketlerle söylemesi gerektiği yay ayraç içerisinde açıklanmıştır.

 5- Maddelendirme ve sıralama hallerinde;

 - 1) A) a)

 Maddelendirme ve sıralama hallerinde parantez işareti tam olarak kullanılmaz. Genellikle bu durumlarda kapama parantezi kullanılır.