Münşeat Nedir? İlk Münşeat Örnekleri Ne Zaman Görülmüştür?

Münşeat, Arapça bir kelimedir. Kelimenin kökenini "inşa" sözcüğü oluşturuyor. Bu sözcük "Neşe'e" kelimesinden türemiştir. Edebiyat dilinde "telif etmek, yazmak" anlamına geliyor. Münşeat ise bu işi yapan kişi demektir.

Münşeat Nedir?

Münşeat kısaca, çeşitli konularda mensur yazı veya mektupların toplandığı yapıtların genel adıdır. Sözlükte "düz yazı, nesir" olarak tarif ediliyor. Türk ve Fars kültüründe "mektubat" karşılığı olarak kullanılıyor. Sanatlı düzyazıya inşa, yazanlara münşi, eserlerin toplandığı kitaba da münşeat (mecmua) deniliyor.

Divan, kalem, ketebe gibi devlet kurumlarında çalışan nişancı, tevkīî, küttâbların yazdığı resmî yazılar, mektuplar bir kitapta toplanmasıdır. Sadece devlet çalışanları değil şair ve edebiyatçıların kaleme aldığı her çeşit sanatlı düz yazıya ve bu yazıların toplandığı kitaplara da Münşeat ismi verilmiştir.

Münşeatın Özellikleri

Münşeatlar tâlimî (didaktik), tarihî, edebî olarak üç kısımda ele alınıyor. Bununla birlikte Arapça, Farsça veya Türkçe oluşları, derleyenin bilinip bilinmemesi, toplanış veya telif edilişleri gibi özellikler dikkate alınarak çeşitli şekillerde tasnif edilmişlerdir.

Bütün münşeatlarda önce yazışma usul ve kaideleri, yazışma türleri ve tarifleri geliyor. Daha sonra bunlarda kullanılacak unvan ve lakaplar geliyor. Sonra da tarihî veya edebî yazışma örnekleri geliyor. Mektuplarda makam esastır. Bunun için örnek metinlerde Peygamber Efendimiz ve halifelerin mektuplarından veriliyor.

İlk Münşeat Örnekleri Ne Zaman Görülmüştür?

İlk Münşeat örnekleri 14. yüzyılın başlarında görülmüştür. XX. yüzyılın başına kadar bir edebi gelenek olarak devam ettirilmiştir.