Mesleki eğitimde sessiz devrim
16.09.2022 - 07:00 | Son Güncellenme:
Önceki yıllarda hiçbir okulu kazanamayan öğrencilerin gittiği meslek liseleri, artık başarılı öğrencilerin tercihleri arasında. Mesleki eğitim merkezleri de tarihinin en yüksek öğrenci oranına ulaştı. MEB’in bu alandaki yenilikleri, mesleki eğitimin cazibesini artırdı.
Ozan Ömer Kadüker - Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) mesleki eğitimde sessiz bir devrimi başardı. Meslek liselerine bir taraftan başarılı öğrencilerin yönelimi artarken diğer taraftan doluluk oranlarında da görünür bir artış sağlandı. Haftada bir gün okulda diğer günlerin tamamında işletmede mesleki eğitim verilen ve işgücü piyasasının çırak, kalfa ve usta ihtiyacını karşılayan mesleki eğitim merkezleri ise tarihinin en yüksek öğrenci oranına ulaştı. 25 Aralık 2021 tarihinde 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda değişiklik yapılmadan önce Türkiye’de çırak ve kalfa sayısı 159 bin iken bu sayı bugün 750 bine yükseldi. MEB, 2022 yılı sonuna kadar 1 milyon gencin mesleki eğitim merkezleri ile buluşmasını hedefliyor.
Bu alanda yaşanan gelişmeleri, Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer anlattı:
‘Yüzde 98’e yükseldi’
MEB’in mesleki eğitim verilen tüm alanlarda sektörlerle iş birliğine gitmesi mesleki eğitimden beklentiyi yükseltti ve öğrencilerin yönelimlerini artırdı. LGS sonuçlarına da bu durum olumlu yansıdı. Sınavla öğrenci alan meslek liseleri 2021’de ilk yerleştirmede yaklaşık yüzde 77 oranında dolarken bu oran 2022’de yüzde 95’e yükseldi. Ayrıca en yüksek başarı diliminden öğrenci alan meslek liselerine bu yıl yenileri eklendi. Sınavsız yerleştirmede öğrencilerin yüzde 88’i yerleştikleri meslek liselerine ilk üç tercihlerinde yer verdiler. Bir başka deyişle, artık meslek liseleri öğrencilerin ilk tercihleri arasında yer alıyor.
Konuyla ilgili bir değerlendirme yapan Bakan Özer sektör temsilcileriyle gerçekleştirilen iş birliklerinin mesleki eğitimin kalitesine olumlu yansıdığının altını çizerek şunları söyledi: “Sektör temsilcileri artık mesleki eğitimin tüm süreçlerine aktif katılıyor. Eğitim-üretim-istihdam çevrimi çok daha güçlü. Mesleki eğitime işgücü piyasasının bakışı çok daha olumlu bir hale geldi ve beklentiler yükseldi. Geliştirilen istihdam odaklı kapsamlı iş birlikleri öğrencilerin mesleki eğitime yönelimlerini de artırdı. En yüksek başarılı dilimindeki öğrenciler de artık meslek liselerine yönelmeye başladı. ASELSAN Ankara ve Konya Meslek liseleri gibi meslek liselerimiz yüzde 1’lik başarı diliminden öğrenci almaya devam ederken bu liselere 2022’de yenileri eklendi. Örneğin 2022’de ilk kez öğrenci alan Demirören Medya Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi yüzde 0,12’lik dilimden öğrenci alarak en yüksek puanla öğrenci alan birinci meslek lisesi oldu. Burada önemli olan nokta bu yönelimin sadece belirli alanlarla sınırlı kalmaması, mesleki eğitim verilen tüm alanlarda geçerli olmasıdır.”
‘9 ayda yüzde 372 arttı’
Son bir yılda mesleki eğitimdeki en büyük iyileşmenin mesleki eğitim merkezlerinde yaşandığını kaydeden Bakan Özer, Almanya’daki dual mesleki eğitimin Türkiye’deki karşılığı olan mesleki eğitim merkezi mezunlarının istihdam oranının yüzde 88 gibi oldukça yüksek bir orana sahip olduğunu söyledi. “Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin çırak, kalfa ve usta ihtiyacını karşılayamadığı uzun süreden beri iş dünyasının gündemindeydi” diyen Özer, şu açıklamalarda bulundu:
“MEB, bu sorunu çözmek için 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda 3 önemli değişiklik yaptı ve yapılan değişiklikler 25 Aralık 2021’de yürürlüğe girdi. Yapılan iyileştirmeler 9 ay gibi kısa sürede meyvelerini verdi. Değişiklik öncesi 159 bin olan çırak, kalfa sayısı 750 bine yükseldi. Gelişmelerden işgücü piyasası ve gençler oldukça memnun. Şikâyetler artık yerini memnuniyete bıraktı. Mesleki eğitim merkezlerine eğitim alan çıraklar asgari ücretin yüzde 30’u kadar (yaklaşık 1.700 TL), kalfalar ise yüzde 50’si kadar (yaklaşık 2.700 TL) ücret alıyorlar. Bu ücretlerin tamamı devlet tarafından karşılanıyor.”
Kadınlar da yararlanıyor
Mesleki eğitim merkezlerindeki iyileştirmelerden en fazla kadınların yararlanmaya başladığını vurgulayan Özer, düzenleme öncesi 27 bin 121 kadın çırak, kalfa bulunurken bu sayının yaklaşık 7 kat artarak 210 bin 204’e yükseldiğini dile getirdi. Bakan Özer, mesleki eğitim merkezlerindeki çırak, kalfa sayısındaki artıştan en fazla faydalanan ilk beş ille ilgili şu bilgileri verdi: “İstanbul’da çırak, kalfa sayısı 13 bin 744’den 72 bin 314’e; Ankara’da 7 bin 586’dan 34 bin 335’e; Gaziantep’te 9 bin 742’den 34 bin 181’e; Antalya’da 5 bin 707’den 31 bin 3’e ve İzmir’de 7 bin 711’den 26 bin 779’a yükseldi.”
Mesleki eğitim merkezlerindeki çırak ve kalfaların yüzde 55’ini 19 yaş ve üstü gençlerin oluşturduğuna da değinen Özer, “Böylece, mesleki eğitim merkezleri Türkiye’de genç işsizlik oranının azaltılmasına önemli bir enstrüman olarak ön plana çıkmayı başardı. Ayrıca OECD ülkelerinde eğitim-işgücü piyasası geçişkenliğinin önemli bir göstergesi olarak kullanılan ‘Ne Eğitimde Ne istihdamda’ NEET (not in education, employment or training) oranında da bu yıl önemli düşüş bekleniyor” diye konuştu.
İlgi gören ilk beş alan
Mesleki eğitim merkezlerinde en fazla rağbet gören alan güzellik ve saç bakım hizmetleri oldu. Bu alandaki çırak, kalfa sayısı 42 bin 960’tan 119 bin 31’e yükseldi. Motorlu araçlar teknolojisi alanında bu sayı 42 bin 44’ten 105 bin 874’e; yiyecek içecek hizmetleri alanında 13 bin 134’ten 93 bin 478’e; moda tasarım teknolojileri alanında 5 bin 700’den 89 bin 809’a; elektrik-elektronik teknolojisi alanında 15 bin 433’ten 65 bin 95’e yükseldi.
Konuyla ilgili bir değerlendirmede bulunan Bakan Özer şunları söyledi: “Yıllardan beri çırak, kalfa ve usta teminiyle ilgili sıkıntılar dile getiriliyordu. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerimizin fonksiyonlarını verimli bir şekilde yerine getirebilmeleri için bu ihtiyaç çok daha açıktı. Bu nedenle, eğitimden işgücü piyasasına geçişi hızlandırmak ve kolaylaştırmak için istihdam oranı da çok yüksek olan mesleki eğitim merkezlerini hem işveren hem de gençlerimiz için çok daha cazip hale getiren yeni düzenlemeleri hayata geçirdik. 2022 yılı sonuna kadar çırak ve kalfa sayısını 1 milyona çıkarmayı hedef olarak koyduk. 9 ay gibi kısa sürede bu sayıda yüzde 372’lik bir artış sağladık ve sayı bugün 750 bine yükseldi. Yıl sonuna kadar 1 milyon hedefimize de ulaşacağız inşallah. Böylece, hem işgücü piyasamızın ihtiyaç duyduğu insan kaynağını yetiştirmiş hem de genç işsizlik oranının düşmesine önemli bir katkı sağlamış oluyoruz.”
Başarılarıyla öne çıktılar
Meslek liseleri robot yarışmasında dereceye girmekten ürün tesciline kadar pek çok alanda önemli başarılara imza atıyor. Örneğin Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği MTAL, Ar-Ge okulu, DÖSE’de en çok ciro yapan, fikri sınai mülkiyet başvurusunda bulunan, formula / elektrikli aracı üreten okul oldu. Ayrıca Sektörel Mükemmeliyet Merkezi olarak seçildi. TUSAŞ Şehit Hakan Gülşen MTAL ile Hasan Kemal Yardımcı MTAL ise Teknofest füze çalışması yaptı.
