Fiilde Yapı Nedir? Örnekler İle Fiillerde Yapı Konu Anlatımı
24.03.2022 - 14:49 | Son Güncellenme:
Cümle içerisinde özne tarafından gerçekleştirilen ya da öznenin etkilendiği eylemlere fiil denir. Fiiller yapılarına göre üçe ayrılır. Ek almayan fiillere basit, en az bir ek alan fiillere ise türemiş fiil denir. Birleşik fiiller ise kendi içerisinde yeterlilik, tezlik, yaklaşma ve süreklilik olarak dörde ayrılır. Fiilde yapı konusunu örnek cümlelerle birlikte derledik.
Sadece fiiller değil cümleler de birleşik olabilir. İki veya daha fazla sayıda fiilden oluşan cümlelere birleşik cümle denir. Örnek: ''Yapılan haksızlıklara karşı çok sustum ama artık sesimi yükselteceğim.'' (Cümlede hem ''susmak'' hem de ''yükseltmek'' fiilleri kullanıldığı için birleşik cümledir.)
Fiilde Yapı Nedir?
Diğer adı eylem olan fiiller, aldıkları eklere göre üç ana başlıkta toplanır.
1- Basit Fiil:
Verdim
Gördü
Buluştular
Uyudum
Geldin
Not: Bu fiiller yapım eki almadıkları için basit fiildir.
2- Türemiş Fiil:
İsim ya da fiil soylu kelimeler yapım eki aldıklarında anlamları değişir.
A- İsim soylu türemiş fiiller
Sızı - Sızlamak
Su - Susamak
B- Fiil soylu türemiş fiiller
Yakmak - Yakınmak
Gelmek - Gelişmek
3- Birleşik Fiiller
İki fiil soylu kelimenin birleşmesiyle oluşan fiillerdir.
Yapabilmek - Yapmak / Bilmek
Kaçıvermek - Kaçmak / Vermek
Örneklerle ile Fiilde Yapı Konu Anlatımı
A- Basit Fiiller
1- Hakan'ı en son ne zaman gördün?
Görmek - Gördün
2- Sen de beni seviyor musun?
Sevmek - Seviyor musun?
3- Bu hareketleri ona hiç yakıştıramadım.
Yakıştırmak - yakıştıramadım
4- Sana geçen hafta verdiğim kitabı hala okumadın mı?
Okumak - Okumadın mı?
5- Annene doğum günün ne hediye alacaksın?
Almak - Alacaksın
B- Türemiş Fiiller
1- Onu ne zaman görsem heyecandan dilim tutuluyor.
Tutmak - Tutulmak
2- Son zamanlarda ilaçlarını aksattığı için ağrıları çoğaldı.
Çok - Çoğalmak
3- Sevgilisinden ayrıldığından beri bir hayli tuhaflaştı.
Tuhaf - Tuhaflaşmak
4- Mahallede son zamanlarda tekinsiz tipler türedi.
Tür - Türemek
5- Hızır gibi imdadımıza yetiştin!
Yetmek - Yetişmek
C- Birleşik Fiiller
1- Benim iki saattir uğraştığım şeyi o iki dakikada yapıverdi.
Yapmak - Vermek - Yapıvermek
2- Belli olmaz, belki haftaya ben de sizinle pikniğe gelebilirim.
Gelmek - Bilmek - Gelebilmek
3- O kadar yorgundum ki akşam kanepede uyuyakalmışım.
Uymak - Kalmak - Uyuyakalmak
Not: Kalmak kelimesi ayrı yazıldığında birleşik fiil olmaz. Örneğin: ''Yatıya kalmak'' cümlesinde ''yatıya'' kelimesi dolaylı tümleç, ''kalmak'' ise basit fiildir.
