27.01.2022 - 13:52 | Son Güncellenme:
1914-1918 seneleri arasına yapılan Birinci Dünya Savaşı, Anlaşma ve Bağdaşma devletlerinin en başta hammadde ve sömürge arayışı olmak üzere pek çok sebeple katıldığı bir savaştır. Osmanlı Devleti başladığı sıralarda tarafsızlığını ilan etse de daha sonra savaşa girmeye zorlanmıştır. Çok sayıda devletin savaşa katılmasının ardından dört sene boyunca devam eden bu savaşta sivil ve asker olmak üzere pek çok insan hayatını kaybetmiştir.
1.Dünya Savası Kısaca Özeti
1.Dünya Savaşı'nın başladığı tarih 1914’tür. 28 Temmuz 1914 senesinde başlayan bu büyük savaş 1918 senesinde sona ermiştir. Adından da anlaşılacağı üzere dünya tarihine yön veren bu savaşa çok fazla devlet katılmıştır. Dört sene süren Birinci Dünya Savaşı yaşandığı süre zarfında birçok devletin yaşayış ve yönetiliş şeklini değiştirmiştir. Birinci Dünya Savaşı, sanayileşmiş devletler arasında siyasi ve iktisadi egemenliğe sahip olmak amacıyla Anlaşma ve Bağdaşma devletlerinin sömürge mücadeleleri neticesinde ortaya çıkmıştır. Maddi ve manevi büyük zarara uğrayan bu devletler kendi çıkarları doğrultusunda anlaşma yaparak 1.Dünya Savaşı’nın zararlarını en aza indirmeye çabalamışlardır.
Birinci Dünya Savaşının Tarafları ve Cepheleri
1.Dünya Savaşı’nda taraflar İttifak ve İtilaf Devletleri olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
İttifak Devletleri: Bağdaşma devletleri olarak da bilinmektedir. Almanya, İtalya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı Devleti ve Bulgaristan. İtalya İlk başta bağdaşma devletleri içerisinde yer almıştır. Fakat daha sonra tarafsız olacağını söylese de 1915 senesinde Anlaşma devletlerinin yanında savaşa katılmıştır. İtalya’nın bu tutumu savaşın seyrini değiştirmiştir.
İtilaf Devletleri: Anlaşma devletleri olarak da bilinmektedir. İngiltere, Fransa, Çarlık Rusya, İtalya, Yunanistan, Sırbistan, Belçika, Portekiz, Japonya ve ABD. 1.Dünya Savaşı başladığı esnada tarafsız olan ABD 1917 senesinde gelindiğinde savaşa katılmıştır. Anlaşma devletleri yanında savaşa giren ABD, hem savaşın seyrini değiştirmiştir. Hem de savaşın hızlanmasına sebep olmuştur.
1.Dünya Savaşı’nın cepheleri de Taarruz ve Savunma Cepheleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Ayrıca Osmanlı Devleti’nin bağlaşıklarına yardım amacıyla açtığı cepheler de vardır.
Taarruz Cephesi: Taarruz cepheleri içerisinde Kanal Cephesi ve Kafkasya Cephesi yer almaktadır. Kanal Cephesi, İngiltere’nin sömürgeleriyle olan bağlantısını kesmek amacıyla Mısır’da açılmıştır. Ancak Osmanlı Devleti burada başarısız olmuştur. Kafkasya Cephesi ise Osmanlı ordularının Çarlık Rusya ile karşı karşıya geldiği cephedir. Kafkasya cephesi Osmanlının yenilmesine rağmen toprak kazandığı tek cephedir.
Savunma Cepheleri: Çanakkale Cephesi, Irak Cephesi, Suriye-Filistin Cephesi ve Hicaz-Yemen Cephesi savunma cepheleri içerisindedir. Çanakkale Cephesi, Rusya’ya yardım girmesi engellenmesi amacıyla açılmıştır. Irak Cephesi de Rusya’ya giden yardımın engellenmesi amacıyla açılmıştır. Suriye-Filistin Cephesi ise kapanan son cephedir.
Müttefiklere yardım amacı ile açılan cepheler: Romanya Cephesi, Makedonya Cephesi ve Galiçya Cephesidir.
Birinci Dünya Savaşının Nedenleri
1.Dünya Savaşı'nın en mühim sebebi Fransız İhtilalinin getirdiği milliyetçilik düşüncesidir. Savaşın diğer sebepleri ise Sanayi İnkılabının getirdiği sömürgecilik anlayışıdır. Devletlerin bağımsızlık düşüncelerinin artması, devletler arası silahlanma yarışı ve sömürge arayışının hızlanmasıdır.
1.Dünya Savaşı’na neden olan özel sebepler;
Almanya ve Fransa arasındaki Alsace-Lorraine bölgesi sorunu ilk sırada gelmektedir. Diğer sebep ise Sanayi İnkılabı ile hammaddeye olan ihtiyacın artması sonucu devletlerin pazar arayışı, sömürgecilik faaliyetlerini hızlandırmıştır. Fransa, İngiltere, Almanya, İtalya ve Sırbistan yarışa giren devletlerdir.
1.Dünya Savaşı’nın görünürdeki sebebi;
Avusturya-Macaristan veliahtı olan Franz Ferdinand’ın Saraybosna'yı ziyareti esnasında genç bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesidir.
Birinci Dünya Savaşının Sonuçları
1.Dünya Savaşı sonrası Asya ve Avrupa’da bulunan ülkelerin bütün düzenleri bozulmuştur. Osmanlı Devleti, Çarlık Rusya ve Avusturya-Macaristan imparatorluğu parçalanmaya başladı, Çekoslovakya, Yugoslavya, Macaristan ve Polonya adında yeni ülkeler kurulmuştur. Savaşta yenilen ülkeler çok ağır antlaşmalar imzalamak durumunda bırakılmıştır. Yenilen ülkelerin imzaladığı antlaşmalar şu şekildedir;
Almanya: Versailles Antlaşması,
Avusturya: St. Germain Antlaşması,
Macaristan: Riyanon Antlaşması,
Bulgaristan: Neully Antlaşması,Osmanlı Devleti: Sevr Antlaşması. Osmanlı Devleti çok ağır maddeleri bulunan bu antlaşmayı imzalaması için zorlanmıştır.