Ukrayna'da ölen Rus askerlerinin beşte biri subay

Rusya Savunma Bakanlığı'nın kayıplar konusunda 25 Mart tarihinde yaptığı son açıklama, Ukrayna'da 1351 askerin öldüğüne yönelik duyuruydu. Ukrayna yetkilileri ise Rus kayıplarına ilişkin 19 bin gibi çok daha yüksek bir rakam veriyor. 5 Nisan tarihi itibarıyla ölen 1083 Rus askerinin isimleri resmi makamlarca kamuoyuna açıklandı. Kimlikleri belirlenenlerden 217'si teğmenden orgenerale dek yükselen rütbeleri kapsıyor. Savaşın başından bu yana BBC'nin tuttuğu kayıplar listesinde, rütbelilerin oranı ölen askeri personelin yüzde 20'sine denk düşüyor.

Rus lider Vladimir Putin'in sözcüsü Dmitri Peskov, ülkesinin 'ciddi asker kayıpları' yaşadığını ilk kez kabul etti.Sky News’a söyleşi veren Kremlin sözcüsü Peskov’a, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’in hâlâ iktidarda olması, Rus birliklerinin Kiev’den çekilmesi ve binlerce asker kaybetmesinin 'küçük düşürücü' bir durum olup olmadığı soruldu. Soruyu geçiştiren Peskov'a Rusya’nın asker kayıpları hakkında tekrar bir soru yöneltildiğinde ise "Evet, ciddi sayıda askerimizi kaybettik ve bu bizim için büyük bir trajedi" dedi.

Rus ordusunun Ukrayna'daki gerçek kayıp sayısı bilinmese de ABD basınına konuşan bir NATO yetkilisi tahminlerinin 7 bin ile 15 bin arasında olduğunu söylemişti. ABD’den de benzer tahminler gelmişti.

İngiltere merkezli düşünce kuruluşu Kraliyet Birleşlik Hizmetler Enstitüsü'nden Samuel Cranny-Evans'ın dikkat çektiği bir nokta var: Savaş alanından Rusya'ya geri gönderilen cenazelerde gelenek olduğu üzere rütbeye öncelik verildiğini ve bu askerlerin kimliklerinin daha erken açıklandığını bilmekte fayda var.

RÜTBELER

BBC'nin ulaştığı bilgilere göre Rusya'nın kayıpları arasında 10 albay, 20 yarbay, 30 binbaşı ve 155 astsubay yer alıyor. Ukraynalı yetkililer yedi Rus generalin de öldürüldüğünü iddia etti. Fakat Rusya'nın bu düzeyde teyit ettiği tek ölüm, Tümgeneral Andrey Sukhovetsky.

NATO ülkelerinin orduları muharebe meydanında çavuş ya da onbaşına birçok görev yetkisi verirken, Rus ordusunda benzer kararları alan kişi en az teğmen rütbesinde oluyor.

Samuel Cranny-Evans, Rusya'nın çavuş rütbesinde bir askere komuta yetkisi vermemesinden dolayı, savaş alanında erlere önderlik eden üst düzey subay sayısının daha fazla olduğunu ve bunun da yüksek rütbeliler arasında kayıpların Rusya'da diğer ordulara kıyasla daha fazla olduğunu belirtiyor.

PARAŞÜTÇÜLER

Ukrayna Savaşı'nda dikkat çeken bir diğer unsur, Rusya'nın kayıplarının kayda değer bir kısmının - yaklaşık yüzde 15'inin - hava indirme birlikerine ait oluşu.

BBC'nin görüş aldığı uzmanlar, Rus komutanların paraşütçü askerlere duyduğu güvenin ve hava indirme gücüne fiziken ve zihnen daha iyi savaşçı gözüyle bakıldığının geçmişten bu yana bilindiğini vurguluyor.

Amerikan Dış Politika Araştırma Enstitüsü'den Rob Lee, "Ukrayna'da en zorlu sektörler için - Hostomel'de, Kiev yakınlarında ve güney Ukrayna'daki çatışmalarda - hava indirmeye başvuruldu" diyor ve ekliyor: "Paraşütçüler arasında nispeten yüksek seyreden ölüm oranı şaşırtıcı değil."

Ölen askerlerin cenazeleri genellikle iki ya da üç hafta arasında memleketlerine geri yollanıyor.

Örneğin deniz teğmeni Ruslan Galyamov'un ölüm tarihi resmi belgelerde 11 Mart olarak geçerken, toprağa verilişi ise 26 Mart.

Kimi durumlarda cenazelerin ailelere tesliminin bir ayı aştığı da görülüyor.

Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü'den Cranny-Evans, "Ukrayna'da öncelik ölenlerin değil, hala hayatta olanların" diyor ve cenazelerin teslim tarihlerinin yakın geçmişteki diğer büyük savaşlarda da benzer bir tablo çizdiğini vurguluyor.

Fakat Ukraynalı yetkililer ve görgü tanıkları, Rus ordusu geri çekilirken ölen askerlerini savaş alanında bıraktığını söylüyor. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, ülkesinin ölüleri Rusya'ya göndermek istediğini, ancak Rus yetkililerin "ilk başta bu teklifi reddettikten sonra sadece ceset torbası yollamayı önerdiklerini" öne sürmüştü.

DAĞISTAN CENAZELERİ

Yerel kaynakların en çok asker ölümü bildirdiği bölge, Dağıstan. Burada 93 askerin toprağa verildiği belirlendi.

Kimilerinin adları, Dağıstan'ın okullarına ve hatta sokaklarına verilmiş durumda.

Yüksek sayıda asker ölümü ayrıca Buryatia (52 kişi), Volgograd (48), Orenburg (41) ve Kuzey Osetya (39) bölgelerinde görülüyor.

Fakat bazılarının iddia ettiği gibi, özellikle belli bölgelerin insanının Ukrayna savaşına sürüldüğü anlamı çıkarılmamalı bundan. Rusya Federasyonu'nu oluşturan bölgelerin sosyo-ekonomik düzeyini inceleyen akademisyen Natalya Zubareviç, "az ya da yarı gelişmiş bölgelerden orduya girenlerin sayıca yüksek olduğunu ve bu kişilerin bütün periferiden geldiğini" kaydediyor.

Bu kategoride adı geçen bölgelerden biri olan Buryatia'da toprağa verilen askerler arasında, Mikhail Garmaev yer alıyor.

Ulan-Ude kentinde inşaat teknik okulunu yarıda bıraktıktan sonra orduya katılan Garmaev, daha sonra doğduğu kente geri dönüp kapı alarmı takan bir şirkette iş bulmuştu. Bundan birkaç yıl sonra tekrar orduya sözleşmeli asker olarak giren genç adam, 6 Mart tarihinde Kiev yakınlarında can verdi ve 21 Mart'ta da Ulan-Ude'de defnedildi.

Ukrayna'da ölen birçok askerin hayat hikayesi benzerlikler gösteriyor. Sivil bir işte tutunmaya çalışıp sonra orduya yazılan genç erkeklere kayıp listesinde sıklıkla rastlanıyor.

Zubareviç, "Ordu bu gibi bölgelerde istikrarlı maaş sağlayan güvenilir bir işveren" diyor.

Ölen askerlerin kimliklerinin açıklanması konusu Rusya'da bölgeden bölgeye değişiklik gösteriyor.

Bu konuyu ön planda tutmak istemeyen bölge yönetimleri olduğu gibi, Dağıstan örneğinde ise tam aksine kayıpların bir kahramanlık unsuru olarak öne çıkartıldığını görüyoruz.

TRAVMA KORKUSU

Siyaset bilimci Mikhail Vinogradov bu durumu Dağıstan'ın Çeçenistan ile arasındaki bir yarış olarak yorumluyor. Ukrayna'da Çeçen askerlerin işgale katkısı basında yaygın biçimde lanse edilen bir konu.

Yelpazenin diğer ucunda ise, Mart ayı sonuna değin resmen bir hiçbir asker kaybını kayda geçmeyen Kemerovo bölgesi var.

Mikhail Vinogradov'un bu tartışmada dikkat çektiği nokta, Kremlin'in asker kayıplarının duyurulması konusunu bölgesel yönetimlerin özerk iradesine bırakmış oluşu.

Vinogradov'a göre, "Rusya Federasyonu çapında toplam bir çetele tutmanın halkı travmatize edebileceğinden duyulan endişe" bu kararda etkili oldu.

Rusya'da her gün artan sayıda ölen askerlerin isimleri yayımlanıyor, cenazelerden fotoğraflar basılıyor.

BBC, Rus ordusunun kayıplarını hesaplarken sadece adı, soyadı, rütbesi ve mümkünse defnedildiği yer ismi resmi makamlarca açıklanmış askerleri kayda geçti.

Ukrayna kaynaklı haberlerde onlarca ve bazen yüzlerce Rus askerin öldürüldüğü bildirilmiş olsa da, bunlar bilgi eksikliği nedeniyle BBC'nin listesi dışında tutuldu.