‘Süre ve içerik sınırlanabilir’

Dijital oyun dünyası son yıllarda pandeminin de etkisiyle özellikle gençleri ekranlara hapsetti. Bu durumun gençler üzerine etkileri bugünlerde tartışma konusu olmaya devam ediyor. Çin’in video oyunlarına harcanan zamanı sınırlayacak yeni kurallar getireceğini duyurmasının ardından gözler 1 milyar dolardan fazla pazar büyüklüğüne sahip Türk oyun sektörüne çevrildi. Kısıtlama uygulamasının Türkiye’de yapılmasına ihtiyaç duyulup duyulmadığını uzmanlara sorduk. 

Oyunsuz duramıyorlar 

Çocuk ve Genç Psikiyatristi Doç. Dr. Veysi Çeri, oyunların son yıllarda kısmi problemli bir kullanım haline geldiğini belirterek şunları anlattı: 

“Problemli kullanımla bağımlılık arasında fark var. Problemli kullanımda hayatı olumsuz etkilediği görülür ama değiştirmekte zorlanılır. Bağımlılıkta onsuz durulmaz. Toplumda 15-21 arasındaki gençlerin neredeyse yüzde 30-40’ının bağımlılık düzeyinde olduğunu düşünüyorum. Ekran başından bir dakika dahi ayrılamıyorlar. Kısıtlama uygulamasına Türkiye’de de ihtiyaç var. Aileler bu durumun üstesinden tek başına gelemez. Ortamda bu kadar yaygınken bu tür kısıtlamalara ihtiyaç var. Bağımlılık yapan davranış ya da maddeye 21 yaşından önce maruz kalınırsa bu yaştan sonraki maruz kalmadan 4-5 kat fazla bağımlı hale geliniyor. Araştırmalarda günde 2 saate kadar olan stres atma, sosyalleşme ekran süresi gençlerin psikolojisine iyi geliyor. Dünya sağlık Örgütü (DSÖ), ekran süresi için 5-12 yaşta maksimum 1 saat, 12-18 2 saat olarak belirlemiş bu 2 saat 21 yaşına kadar kapsama girmeli. Psikiyatrist olarak bu tarz tedavilerde çok zorlanıyoruz. Aslında gençler için doğayla iç içe teknoloji merkezleri açsak ve çocukları burada 1-2 ay sanat, spor ve arkadaşlarıyla buluştursak bu mecralardan uzaklaştırabiliriz.” 

Çin’de 1 saat kuralı

Dünyanın en büyük oyun pazarlarından olan Çin, sektöre ilk 2021’de karşı çıkarak 18 yaşın altındaki çevrimiçi oyuncuların cuma günleri, hafta sonları ve tatil günlerinde yalnızca 1 saat oynamasına izin verileceği kararına vardı. Çin, online oyun şirketlerinden ulusal çıkarlara zarar veren oyunları yasaklamaya ve oyun kurallarını yenilemeye hazırlanıyor.

‘Ebeveynler çocuklarına örnek olmalı’

Üsküdar Üniversitesi Öğr. Görevlisi Uzm. Psikolog Cumali Aydın ise ekran kullanımının amacından saptıkça olumsuzluklar yaşandığını anlatarak, “Ders başarısında düşme, aile ve arkadaş ilişkilerini zayıflaması, asosyalleşme, ekrandan uzak kaldığında huzursuzlanma gibi belirtiler görülebilir. Belirtiler arttıkça çocukta ekran bağımlılığının gelişme ihtimali de artmaktadır. Aileler çocuk yetiştirme sürecinde teknolojik unsurlardan yararlanmak isteyebiliyorlar. Bu çocukların yemek yeme, eğlenme, boş vakti değerlendirme ve oyun oynama isteklerini ekranlar üzerinden giderme alışkanlıkları oluşturmalarına neden olabiliyor. Ailede ebeveynlerin ekran kullanımı çok yoğunsa çocuğun da bu davranışı sergileme ihtimali de oldukça yüksektir. Çocukların gelişim düzeyi göz önünde bulundurularak kullanım süresi ve içeriği ebeveyn denetiminde olacak şekilde kullanım hakkı tanınmalıdır. Ebeveynler davranışlarıyla çocuklara örnek olmalı kendileri de ekran süresini oyun oynama davranışlarını kontrol altında tutmalı” değerlendirmesini paylaştı.

Diziler de onları etkiliyor

Zamanın büyük bir vakti geçirilen bazı dizilerin içeriğindeki şiddet unsurları toplumu ve özellikle çocukları büyük oranda etkiliyor. Geçmiş yıllarda bazı diziler için birçok şikâyet yapılmış, uzmanlar uyarılarda bulunmuştu.

★ Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Seher Akbaş “Kurtlar Vadisi’ni izleyen çocuklar Polat Alemdar gibi olmaya çalışıyor. Polat Alemdar’ı model alıp biraz şiddet uygulayan, biraz çete yaklaşımları olan çocukları çocuk psikiyatrisinde gördük. Ailelerin bu tarz filmleri seyrettirmelerini çok sakıncalı buluyorum” dedi.

★ RTÜK, Kurtlar Vadisi Pusu dizisine 1 Haziran 2014-1 Mayıs 2019 tarihleri arasında bin 60 bildirim geldiğini kaydetti. Gelen şikayetler arasında ise şunlar yer alıyor: “Babam bu film yüzünden bizi dövüyor”

★ Afganistan Enformasyon ve Kültür Bakan Bakanı Şiva Şark, Çukur dizisiyle ilgili dizinin toplum psikolojisini etkilediğini söyleyerek kaldırılmasını istedi.

Çocuğun yaşını, 10 dakikayla çarpın ve...

Bahçeşehir Üniversitesi Öğr. Üyesi. Doç. Dr. Yavuz Samur, zararı olmayan sürenin çocuğun yaşının 10 dakikayla çarpılmasıyla bulunduğunu söyleyerek, şunları dedi:
“Sürenin yanında bir de içerik boyutu var. Çin bazı oyunları yasaklamış olabilir. Örneğin, Counter-Strike, Call of Duty gibi şiddet içerikli oyunlar, çocukların şiddet pratiği yapmasına neden oluyor. Bu oyunları oynayan çocuklar gerçek hayatlarında şiddet eğilimi gösterebiliyor. Biz de ‘Süre ve içerik sınırı koyulmalı’ diyoruz. Bazı oyunlar elbette yasaklanabilir. Bu oyunlar genelde +18 oluyor ya da içeriğinde şiddet, korku, cinsellik ve ayrımcılık barındırıyor. Bunların hepsi de oyunların üzerinde yer alıyor. Burada ailelere düşen oyunun içeriğine bakmak. Ülkede yasaklamak bunu daha çok cezbedebilir. Aileler çocuklarını oyunların aşırı oynanmasından uzaklaştırmak için, süreyi yavaş yavaş azaltarak kısıtlama uygulamalı. Ekransız süreler belirlenmeli. Tamamen yasaklamak hiçbir zaman doğru çözüm olmuyor.”