'Ölüm Tüccarı' serbest: ABD ve Rusya, Brittney Griner'la Viktor Bout'u takas etti

ABD ve Rusya, tutuklu ABD'li basketbol yıldızı Brittney Griner'ı, 12 yıldır ABD'de bir hapishanede tutulan kötü şöhretli silah tüccarı Viktor Bout ile takas etti. Kaynaklar CBS'ye verdiği demeçte, takasın geçtiğimiz günlerde Başkan Joe Biden tarafından onaylandığını söyledi.

BIDEN AÇIKLADI

Griner, Şubat ayında kenevir yağı bulundurmaktan Moskova havaalanında tutuklamış ve cezaevine yollanmıştı. ABD Başkanı Biden, resmi hesabından tweet atarak Griner ile konuştuğunu, onun güvende olduğunu ve eve doğru yola çıktığını açıkladı.

Biden yönetimi, Moskova'nın uzun süredir Bout'un serbest bırakılmasını istediğinin farkında olarak geçen Temmuz ayında bir mahkum değişimi önerdi.

TAKAS ABU DABİ'DE GERÇEKLEŞTİ 

Rusya Dışişleri Bakanlığı takası doğruladı ve Rus medyası takasın Abu Dabi'de gerçekleştiğini bildirdi.

DÜNYANIN EN ÇOK ARANAN ADAMLARINDAN BİRİYDİ

Biden, 'Ölüm Tüccarı' lakaplı Rus silah tüccari Viktor Bout'un 25 yıllık hapis cezasını hafifleterek serbest bırakılmasına yönelik kararı imzaladı. Viktor Bout, savaş ağalarına ve haydut hükümetlere silah satarak dünyanın en çok aranan adamlarından biri olmuştu.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonraki yıllarda silah kaçakçılığı nedeniyle "ölüm taciri" olarak adlandırılan adamın istismarları, gevşek bir şekilde onun hayatına dayanan 2005 yapımı Hollywood filmi Lord of War'a ilham vermişti.

Ölüm tacirinin gizli kariyeri, 2008 yılında, Tayland'ın başkenti Bangkok'taki bir otelde Rus hükümetinin öfkesine yol açan bir ABD operasyonuyla sona erdi. Bout, iki yıl sonra iade edildi ve son 12 yılını teröristleri desteklemek ve Amerikalıları öldürmek için komplo kurmakla suçlandığı bir Amerikan hapishanesinde çürüyerek geçirdi.

FİLMİ BİLE ÇEKİLDİ

Dünyanın en kötü şöhretli silah tacirlerinden biri olan eski Sovyet hava kuvvetleri subayı Viktor Bout'nun kötü şöhreti dünyaya öylesine yayılmıştı ki, Hollywood bile buna kayıtsız kalamadı.

JÜRİYİ HİKAYESİNE İNANDIRAMADI

Bout, ABD Uyuşturucuyla Mücadele Dairesi (DEA) tarafından düzenlenen bir operasyon sonrasında 2010 yılında Tayland'dan ABD'ye iade edilmişti. DEA ajanları, Farc olarak bilinen Kolombiya Devrimci Silahlı Kuvvetleri'nden potansiyel alıcılar gibi davrandı. O zamandan beri dağılan bu grup, ABD tarafından terör örgütü olarak sınıflandırıldı.

Bout, meşru bir uluslararası taşımacılık işine sahip bir girişimci olduğunu iddia etti ve ancak New York'taki bir jüri onun hikayesine inanmadı.

Amerikalıları ve ABD yetkililerini öldürmeye yönelik komplo kurmak, uçaksavar füzeleri atmak ve bir terör örgütüne yardım etmekten suçlu bulunduktan sonra Nisan 2012'de 25 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

"DÜŞMANIMIZ AYNI"

Üç hafta süren duruşması, Bout'a silahların Kolombiyalı yetkililerle çalışan ABD pilotlarını öldürmek için kullanılacağının söylendiğini duydu. Savcılar, "Düşmanımız aynı" diye yanıt verdiğini söyledi.

Sovyet yönetimindeki Tacikistan'da doğan bir Rus vatandaşı olan Bout, kariyerine SSCB'nin çöküşünden sonra 1990'ların başında hava taşımacılığı alanında başladı.

Güvenlik uzmanları Douglas Farah ve Stephen Braun tarafından yazılan 2007 tarihli Ölüm Taciri kitabına göre Bout, işini 1990'ların başında çökmekte olan Sovyet imparatorluğunun hava alanlarına bırakılan askeri uçakları kullanarak kurdu.

BIDEN'A SİTEM

Rusya-ABD arasında yapılan mahkum takasının ardında Rusya’da casusluk suçlamasıyla tutuklu bulunan diğer bir ABD’li olan eski asker Paul Whelan, CNN’e telefonla verdiği röportajda, ABD Başkanı Joe Biden yönetimine sitem etti. Whelan, “Özellikle tutuklanmamın dördüncü yıl dönümü yaklaşırken, serbest bırakılmamı sağlamak için daha fazlasının yapılmaması beni büyük hayal kırıklığına uğrattı. İşlemediğim bir suçtan tutuklandım. Neden hala burada oturduğumu anlamıyorum" dedi.

Geçtiğimiz ağustos ayında Rusya’da mahkeme tarafından uyuşturucu madde bulundurmaktan ve uyuşturucu madde içeren elektronik sigara kartuşları getirmekten 9 yıl hapse mahkum edilen ABD'li kadın basketbolcu Brittney Griner’ın serbest bırakılmasından memnun olduğunu söyleyen Whelan, işlerin yolunda gittiğine, hükümetlerin müzakere ettiğine ve çok yakında bir şeyler olacağına inandırıldığını aktardı. ABD-Rusya arasındaki Griner ve Rus silah tüccarı Viktor Bout takasına dahil edilmemesine şaşırıp şaşırmadığı sorusuna ise Whelan, buna şaşırdığını ifade etti.

Tutukluğunu ABD’ye yönelik bir siyasi şantaj olarak nitelendiren Whelan, Kendisinin Griner'den farklı bir kategoride değerlendirildiğinin farkında olduğunu belirterek, “Benim diğer suçlulardan her zaman daha farklı bir seviyede olduğumu düşündüler ve her ne sebeple olursa olsun, burada bir Batı ülkesinden yine casuslukla suçlanan başka bir kişiden farklı muamele görüyorum. Yani ikimiz de casusluk için burada olsak da bana ondan çok farklı davranılıyor ve bana yönelik muamele diğer hapishanelerde casusluktan tutuklu olanlardan çok farklı” dedi.

Hapis cezasının bitmesine 12 yıl kaldığını belirten Whelan, ABD'ye geri dönemeyeceğinden endişe duyduğunu dile getirdi. Whelan, Başkan Joe Biden ve yönetiminin "bu noktada ödemeleri gereken bedel ne olursa olsun beni eve götürmek için ellerinden gelen her şeyi yapacağını" umduğunu aktardı.

“Asla pes etmeyeceğiz”

Biden, yapılan mahkum takasında seçim şanslarının olmadığını ifade ederek, "Ne yazık ki, tamamen gayri meşru nedenlerle Rusya, Paul'ün davasına Brittney'nin davasından farklı davranıyor. Henüz Paul'ün serbest bırakılmasını sağlamayı başaramamış olsak da pes etmiyoruz. Asla pes etmeyeceğiz” dedi.

Whelan, 16 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı

ABD, İrlanda, İngiltere ve Kanada vatandaşı olan eski asker Whelan, bir istihbarat operasyonuna karıştığı iddiasıyla Rus yetkililer tarafından Aralık 2018'de başkent Moskova'daki bir otelde gözaltına alınmıştı. Whelan, hakkında casusluk suçlamasıyla açılan davada Haziran 2020'de mahkum edildi ve 16 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

ABD'li yetkililer, ABD'nin müzakere çabalarına rağmen Rusya’nın onu serbest bırakmayı reddettiğini belirtti.