Son dakika... Dünya’yı hiç böyle görmediniz!
15.11.2020 - 07:00 | Son Güncellenme:
DERLEYEN: PELİN AYKIN
“Hayalet Atlas” adlı kitap, tarih boyunca bazen politik amaçlar bazen de sadece eksik bilgiler nedeniyle Dünya’yı tasvir eden en “çılgın” haritaları bir araya getirdi. Geçmişte dört meleğin havada tuttuğu düz bir Dünya’dan korkunç deniz canlılarının yaşadığına inanılan okyanuslara kadar ilginç inanışlara yer verilen haritalar çizildi. 19. yüzyıla ait bir harita ise en büyük hilelerden biri olarak kayda geçti. Bu haritada yer alan Poyais adlı ülke diye Honduras’a gidenlerin yarısı sıtmadan hayatlarını kaybetti
İngiliz yazar Edward Brooke-Hitching’in “The Phantom Atlas” (Hayalet Atlası) adlı kitabı, haritaların spekülasyonlarla nasıl oluştuğunu ve şimdiye kadar haritalarda çizilen en ilginç yanlış inançları ortaya koyuyor. Yazar kitabında haritaların yalnızca matematik ve keşifle değil, aynı zamanda folklor ve yaratıcı efsanelerle şekillendiğini belirtiyor. Kitapta yer alan ve 1893 yılında ABD’li Profesör Orlando Ferguson tarafından yanlış bir inancı yansıtmak için yapılan haritada Dünya düz ve kare olarak görülüyor. Orlando Ferguson’un haritayı bu şekilde yapmasındaki iddia, İncil’de yer alan “Dünya’nın dört köşesinde duran ve dört rüzgârı tutan dört melek” sözünden kaynaklanıyordu.
Efsanevi bir dağ
Belçikalı haritacı Gerardus Mercator’un 1606 yılında yaptığı haritası Kuzey Kutbu’nu, “bulutlar kadar yüksek” olarak tanımladığı efsanevi siyah manyetik bir dağı çevreleyen dört ada olarak gösteriyor. Flaman haritacı Jodocus Hondius’un 1598 tarihli bir haritası, kuzey kıyısında kayıp altın şehri El Dorado ve güneyde başsız adamlarla efsanevi Parime Gölü’nü gösteriyor. 1493’te Alman yayımcı Anton Koberger tarafından oluşturulan “Nürnberg Kroniği” adlı Hristiyan dünyasının tarihinin anlatıldığı kitapta, uzak diyarlarda yaşadığına inanılan canavarları içeren bir harita bulunuyor. Ayrıca bazı haritalarda Avustralya ve Amerika kıtasında büyük bir iç denizin yer alması da dikkat çekiyor. Hondius’un 1619 tarihli bir haritasında ise Kore bir ada olarak tasvir ediliyor. Athanasius Kircher’in 1665 tarihli “yeraltı dünyası” haritasında da ateş kanalları veya volkanik sistem mitolojik çizimlerle anlatılıyor.
Generalin uydurduğu bir ülke: Poyais
İngiliz General Gregor MacGregor’un “uydurduğu” Orta Amerika Ülkesi Poyais’in yer aldığı 19’uncu yüzyıla ait harita, tarihin en büyük hilesi olarak biliniyor. MacGregor, İngiltere ve İskoçya’dan yüzlerce kişiyi, cennete gidecekleri vaadiyle 19’uncu yüzyılda bir bedel karşılığında, “icat ettiği” Poyais’a gönderdi. Ancak Poyais aslında sıtma bataklığı olan Honduras’ın Mosquitia bölgesiydi ve oraya gidenlerin yarısı öldü.
Ortelius’un Afrika’daki efsanevi rahip-kral Prester John’un krallığını gösteren 1573 haritası... John’un İncil’deki üç kralın soyundan olduğu söyleniyordu, ancak 17. yüzyılda muhtemelen hiç var olmadığı kabul edildi.
12. yüzyılın en saygın haritacılarından Muhammed İdrisi (1099 - 1165) tarafından 1154 yılında çizilen “Tabula Rogeriana” adlı harita, Türkiye’yi, Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’nın bazı kısımlarını böyle gösteriyor. Sağ alt köşede efsanevi Wak-Wak adaları yer alıyor. Kitabın yazarı Brooke-Hitching’e göre, Wak-Wak bölgesiyle Japonya temsil ediliyor. Amerika kıtasını keşfeden Kristof Kolomb da dahil olmak üzere birçok kâşif bu haritayı kullandı!
Türkiye Cumhuriyeti 1923’de kurulmasına rağmen İngiliz haritacı John Cary’nin hazırladığı 1805 tarihli haritada ülkemiz Turkey (Türkiye) olarak geçiyor.
16. yüzyılda yaşayan Alman - Flemenk haritacı Gerardus Mercator’un 1578 tarihli haritasında, Nil Nehri’nin kaynağı olarak Afrika’daki Ay Dağları gösteriliyor.
ABD’li profesör Orlando Ferguson, Dünya’nın düz ve kare olduğuna dair yanlış inancı göstermek için 1893 yılında bu haritayı yaptı.
Akdeniz nerede Kaliforniya nerede!
Edward Brooke-Hitching’in “The Phantom Atlas” (Hayalet Atlası) adlı kitabına göre, Fransız haritacı Nicholas de Fer tarafından 1720’de yapılan bir haritada, ABD’nin Kaliforniya eyaleti ada olarak tasvir ediliyor. Çünkü İspanyol kâşif Sebastian Vizcaino’nun ABD’nin Kaliforniya kıyılarına 1602 yılında yaptığı yolculukta defterine “Akdeniz Kaliforniya Denizi” yazması nedeniyle bir yanlış anlaşılma olduğu ve bu sebeple 19’uncu yüzyıla kadar Kaliforniya’nın haritalarda tam 249 kez ada olarak çizildiği belirtiliyor.
