İdam mahkumununun ölüm minibüsü ile turu!
Başına geleceklerden habersiz uçağa binmeye hazırlanıyordu. Hayatını değiştirecek olay yaşandığında 32 yaşındaydı. Kanadalıydı ama bir süredir Çin'de yaşıyordu. Robert Lloyd Schellenberg'in Çin ve Kanada arasında diplomatik krize neden olacak hikâyesi bir havalimanında başladı.
Schellenberg, Kasım 2014'te Çin'in Kuzey Kore sınırına yakın Dalian şehrinden Avustralya'ya gitmeyi planlıyordu. Aslında her şey yolunda gidiyordu. Ancak bir süredir yanında bulunan çevirmeninin kendisini ihbar ettiğini fark ettiğinde film gibi bir kaçış hikâyesi yaşandı. Avustralya uçağına binmekten vazgeçen Schellenberg, Tayland'a uçmaya karar verdi. Fakat Schellenberg'in şüpheli hareketlerine dair ihbar alan ve harekete geçen Çinli görevliler, onu Guangzhou'daki havalimanında yakaladı. Schellenberg'in başı büyük bir beladaydı. Çünkü uyuşturucu kaçakçılığı suçlamasıyla karşı karşıyaydı.
227 KİLOGRAM UYUŞTURUCU BULUNDU
Robert Lloyd Schellenberg, aslında uyuşturucu kaçakçılığı suçlamasıyla ilk defa karşılaşmıyordu. Ülkesi Kanada'daki sicili hiç de temiz değildi. 2003 ile 2012 yılları arasında tam 11 kez bu suçlamayla karşı karşıya geldi, 9 yıllık süre boyunca tam iki kez de hapis cezası aldı. İlk cezasını aldığında yıl 2010'du. Bir yıl hapis ve iki yıl denetimli serbestlik cezasına çarptırılan Schellenberg, 2012 yılında ise tam 16 ay boyunca parmaklıklar ardındaydı. Ancak ülkesinde aldığı cezalardan farklı olarak bu kez daha büyük bir problemin içindeydi. Çünkü suçlulara verilen ağır cezalarıyla dünya çapında kötü bir şöhreti olan Çin'deydi ve bu ülkedeki ceza sisteminde uyuşturucu kaçakçılığı suçunun cezası idamla dahi sonuçlanabiliyordu. Üstelik Çin'deki Guangzhou Baiyun Uluslararası Havalimanı'nda yakalandığında yanında tam 227 kilogramlık metamfetamin bulunmuştu. Schellenberg, uluslararası uyuşturucu kaçakçılığının önemli bir üyesi olmakla suçlanıyordu.
İDAM CEZASINA ÇEVRİLDİ
Hakkındaki suçlamaları reddetti Schellenberg. Çin'de olduğu sırada kendisine çevirmen olarak tavsiye edilen Xu Qing'le yolunun tesadüfen kesiştiğini, bu adamın kendisini farkında olmadan uyuşturucu kaçakçılığı çetesinin içine sürüklediğini ve masum olduğunu iddia etti. Ancak Schellenberg'in Kanada'daki sicili hiç de öyle demiyordu. Kendi ülkesinde birçok kez uyuşturucu ticareti suçlamasıyla karşı karşıya kalan hatta iki kez hapis cezası alan Schellenberg'e Çinli yetkililerin tavrı sertti.
İlk olarak Kasım 2018'de 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ancak tam da bu esnada Kanada ve Çin arasında bir başka problem daha ortaya çıktı. Çin merkezli bir teknoloji devinin üst düzey yöneticisi, Kanada'da tutuklanmıştı. Davaları Kanada ve Çin arasında diplomatik krizlere yol açmıştı. Daha önce hakkında 15 yıl hapis cezası verilen Schellenberg'in davası, krizin etkisiyle tekrar görülmeye başlandı. Schellenberg'e verilen ceza hafif bulundu ve hakkındaki hapis cezası idam cezasına çevrildi.
TEPKİLER GİDEREK ARTIYOR
Kanada vatandaşı Schellenberg'e verilen idam kararı insan hakları aktivistlerinin Çin'e olan tepkilerini daha da artırdı. Kanada'nın Çin Büyükelçisi Dominic Barton, "Kararı en sert şekilde kınıyoruz ve Çin'e Robert'i affetme çağrısında bulunuyoruz. Çin'in acımasız ve insani olmayan bu cezasına karşı olduğumuzu defalarca söyledik ve söylemeye devam edeceğiz" açıklamasında bulundu. Kanada Başbakanı Justin Trudeau da cezanın artırılması nedeniyle oldukça endişeli olduğunu belirterek Schellenberg'e verilen idam cezasını 'keyfi' olarak tanımladı. Henüz idam gerçekleşmedi ancak Çinli yetkililer Schellenberg davasında geri adım atılmaması yönünde kararlı. Ancak insan hakları aktivistleri, Çin'de her yıl çok sayıda Çin vatandaşının idam edildiğini fakat bu cezaların Çinli olmayan turistlere pek de uygulanmadığını hatırlatarak, Schellenberg davasının takipçisi olacaklarını yüksek perdeden söylemeye devam ediyor.
'ÖLÜM MİNİBÜSLERİ'YLE GÖTÜRÜLÜYORLAR
İdam cezasına çarptırılan Schellenberg davasıyla Çin'i daha da yakından takip eden insan hakları aktivistleri, ülkedeki problemin büyük olduğuna işaret ediyor. Yeni yayınlanan bir rapor ise aktivistlerin bu iddiasını doğrular nitelikte. Geçtiğimiz günlerde Uluslararası Af Örgütü'nün (UAÖ) yayınladığı yeni bir raporda Çin'deki ölüm cezalarının dünya sıralamasında ilk sırada olduğuna dikkat çekildi. 'Ölüm Cezaları ve İdam 2021' başlıklı raporda, küresel çapta verilen idam cezalarının sayısının 2021 yılında tam yüzde 20 oranında arttığına dikkat çekildi.
Raporda insan hakları konusunda karnesi zayıf ülkelerden İran'da küçükten büyük suçlara tam 314 kişinin idam edildiği belirtildi ancak asıl büyük tehlikeyi Çin'in oluşturduğuna vurgu yapıldı. Raporda ölüme mahkum edilen Çinlilerin 'ölüm minibüsleri'yle stadyum gibi açık alanlarda idam mangaları tarafından kurşuna dizilerek ya da zehirli iğne kullanılarak gizlice idam edildikleri iddia edildi.
İDAM MANGALARI TARAFINDAN KURŞUNA DİZİLİYORLAR
UAÖ raporunda Çin'in yakın dönemde 1000 vatandaşını idam ettiği ancak bu idamların gizli bir şekilde yapıldığı ve rakamların gizli tutulduğuna yer verildi. Çin'in ölüm cezasına ilişkin resmi rakamlar yayınlamadığına dikkat çekilen UAÖ raporunda, "Çin ölüm cezalarıyla ilgili resmi rakamlar yayınlamıyor ancak eldeki bilgiler her yıl binlerce Çinlinin idam edildiğini ve ölüme mahkum edildiğini gösteriyor" ifadeleri kullanıldı.
İnsan hakları aktivistlerine göre de Çin'de her yıl binlerce kişi yüzde 99 mahkumiyet oranıyla ölüm cezasına çarptırılıyor. Cinayet, uyuşturucu ticareti ya da yolsuzluk gibi suçlardan dolayı haklarında idam cezası verilen Çin vatandaşları öldürücü iğneler ya da idam mangaları tarafından kurşuna dizilerek idam ediliyor. Uluslararası basın kuruluşları çalışanları ise Çin'deki hükümlülerin 'ölüm minibüsleri'ne tıkıldığını, öldürülen hükümlülerin organlarının bilimsel deneyler için kullanıldığını iddia ediyor.
UAÖ'nün Çin araştırmacısı Kai Ong, Çin hükümetinin idam cezaları konusunda kararlı olduğuna dikkat çekti. Ong, "Çin hükümeti, ölüm cezasının kullanılmasının suçlara karşı etkili bir caydırıcı faktör olduğuna inanıyor. Bu suçlar arasında özellikle uyuşturucuyla ilgili suçlar için idam cezası sık tercih edilen bir karar" diye konuştu. Kai Ong, küresel çaptaki uyarılara rağmen Çin'in geri adım atmayacağını düşündüğünü belirterek "Yakın gelecekte Çin'de ölüm cezaları ve idam kararlarının sayısının önemli ölçüde düşmesi pek de olası değil" yorumunda bulundu.
